Luksemburgizm – specyficzna odmiana socjalizmu, bazująca na teoretycznych zagadnieniach przedstawionych przez
Różę Luksemburg
w swoich pracach. Termin luksemburgizm został po raz pierwszy użyty przez
bolszewików
, którzy zarzucali zwolennikom
Róży Luksemburg
odejście od
marksizmu-leninizmu
.
Luksemburgizm jest interpretacją
marksizmu
, która polega na poparciu rewolucji proletariackiej, której motorem są jednak masy, a nie kadrowa
partia
. Negatywnie odnosi się do koncepcji
centralizmu demokratycznego
, stworzonej przez
Włodzimierza Lenina
oraz
Lwa Trockiego
.
Luksemburgizm jako demokratyczny i rewolucyjny socjalizm
Główne założenia luksemburgizmu podkreślają jego poparcie dla
demokracji
, ale także postulat przeprowadzenia rewolucji tak szybko, jak tylko jest to możliwe. Zbliża się przez to do komunizmu rad, ale nie odrzuca on
związków zawodowych
czy przeprowadzania wyborów. Przypomina także
trockizm
, w związku ze swym sprzeciwem względem
totalitaryzmu
rządu
stalinowskiego
, choć odrzuca reformistyczne postulaty nowoczesnej
socjaldemokracji
. Luksemburgizm wskazuje na to, iż zarówno
Lenin
, jak i
Trocki
popełnili niedemokratyczne błędy.
W książce pt. "Rosyjska rewolucja", napisanej w
niemieckim
więzieniu w czasie
I wojny światowej
, Róża Luksemburg skrytykowała niektóre działania
bolszewików
, takie jak rozpędzenie Zgromadzenia Konstytucyjnego w styczniu
1918
jak również ich poparcie dla rozparcelowania posiadłości feudalnych na
komuny
rolnicze. Oparła tę krytykę na oryginalnej koncepcji
Marksa
- "rewolucji w permanencji". Jej zdaniem Marks twierdził, iż rolą rewolucyjnej partii klasy pracującej nie jest tworzenie jednopartyjnego państwa ani rozdawanie ziemi (nawet w półfeudalnych krajach takich jak Niemcy w
1850
r. czy
Rosja
w
1917
), gdzie klasa pracująca była mniejszością. Marks był raczej zdania, iż zadaniem klasy pracującej, działającej w strukturach demokratycznych, ma być organizowanie się w radach pracowniczych i
milicjach
, w celu prowadzenia kampanii na rzecz własnego socjalistycznego programu. Miałby on na celu rozszerzanie praw pracowniczych i przejmowanie kolektywne posiadłości ziemskich. Ponieważ bolszewikom nie udało się wypełnić planu Marksa, jak twierdziła Luksemburg, rewolucja zbiurokratyzowała się, ludność miejska zaczęła głodować, chłopi służący w armii ulegali demoralizacji lub dezerterowali aby powrócić do domu i zająć się uprawą roli. Z tego powodu Niemcy z łatwością zajęli
Ukrainę
.
Luksemburgizm krytykował także pomysły Lenina na organizowanie partii rewolucyjnych, jak również koncepcję zdominowania ich przez kilku pozbawionych skrupułów liderów. W
1904
roku Luksemburg napisała swe "Organizacyjne pytania na temat rosyjskiej Socjal-Demokracji lub leninizm czy marksizm?", które miały być odpowiedzią na publikację Lenina pt. "Co należy zrobić?" z
1903
roku. Luksemburg zauważa tam, że boi się, iż
autorytaryzm
, który widziała w Leninie , doprowadzi do sekciarstwa, a nie do dyktatury mającej zapanować po zakończonej sukcesem rewolucji (co także uważała za poważne zagrożenie). Luksemburg zmarła przed dojściem
Stalina
do władzy i nigdy nie wyraziła swego zdania na temat
stalinizmu
, ale jej krytyka reżimu bolszewickiego została wykorzystana przez wielu tych, którzy opisywali stalinizm (nawet przez tych dalekich od podzielania poglądów Róży Luksemburg).
Opozycja względem imperializmu i kapitalizmu
Krytykując politykę bolszewików, Luksemburg jednocześnie oskarżała działaczy
socjaldemokratycznej
Drugiej Międzynarodówki
o całkowitą zdradę ideałów socjalizmu. Doszło do tego, jej zdaniem, w wyniku wybuchu I wojny światowej - socjaldemokratyczne partie na świecie zdradziły klasę pracującą, wspierając burżuazję w prowadzeniu tego konfliktu zbrojnego. Włączała w to jej własną partię,
SPD
, której deputowani w większości głosowali w
Reichstagu
za udzieleniem kredytów wojennych.
Róża Luksemburg sprzeciwiała się posyłaniu młodzieży pracującej w każdym kraju na wojnę, co postrzegała jako rzeźnię urządzoną przez burżuazję w celu kontrolowania światowych rynków i zasobów. Zrezygnowała z członkostwa w Drugiej Międzynarodówce, twierdząc iż jest ona tylko oportunistyczną organizacją wykonującą administracyjną pracę za kapitalistów. Razem z
Karlem Liebknechtem
zorganizowała silny ruch w Niemczech podzielający jej poglądy. Wkrótce potem została aresztowana, a niedługo po wyjściu z więzienia, zamordowana za działalność w czasie
rewolucji niemieckiej
(której sprzeciwiała się zdecydowanie SPD).
Współczesny luksemburgizm
Podczas gdy w czasach współczesnych funkcjonuje bardzo niewiele rewolucyjnych ruchów luksemburgistycznych, wiele idei luksemburgizmu jest bardzo popularnych pośród
feministek
i trockistów, jak również pośród niemieckich zwolenników lewicy. W
2002
roku 10 tys. osób wzięło udział w marszu na cześć Luksemburg i Liebknechta, a ok. 90 tys. odwiedziło ich groby
[1]
.
Dla wielu socjalistów, określających siebie jako luksemburgistów lub też nie nazywających siebie w taki sposób, Róża Luksemburg jest bohaterką sprzeciwiającą się z jednej strony kapitalizmowi i imperializmowi, a z drugiej - ludziom w jej mniemaniu niesłusznie nazywającymi się socjalistami.
Teoretycy luksemburgizmu
Zobacz też
Linki zewnętrzne