24 preludia i fugi op. 87
Dymitra Szostakowicza
– zbiór 24 utworów na
fortepian
, po jednym w każdej
tonacji
. Choć styl muzyczny i pomysły są oryginalne, zbiór ten nawiązuje do napisanego ponad 200 lat wcześniej
Das Wohltemperierte Klavier
Jana Sebastiana Bacha
.
Każdy utwór składa się z dwóch części:
preludium
oraz wywiedzionej z niego
fugi
. Poszczególne elementy zbioru różnią się szybkością, długością i stopniem skomplikowania (m.in. ilością głosów w fudze). W przeciwieństwie do Wohltemperiertes Klavier, w którym części ułożone są w wstępującej kolejności chromatycznej (C-dur, c-moll, Cis-dur, cis-moll itd.), Szostakowicz uporządkował zbiór według
koła kwintowego
: C-dur, a-moll, G-dur, e-moll, D-dur, b-moll itd., kończąc na d-moll. W ten sam sposób ułożone są
Preludia op. 28
Fryderyka Chopina
.
Wykonanie całego zbioru trwa około dwie i pół godziny.
Historia powstania
Po II wojnie światowej Dymitr Szostakowicz był najbardziej prominentnym spośród rosyjskich kompozytorów. W 1950 roku został zaproszony na obchody dwusetnej rocznicy śmierci Jana Sebastiana Bacha do
Lipska
. Częścią odbywającego się wtedy festiwalu był
I Międzynarodowy Konkurs Bachowski
, do którego jury Szostakowicz został zaproszony, aby oceniać produkcje młodych pianistów. Złoty medal otrzymała wówczas 26-letnia
Tatiana Nikołajewa
z Moskwy, która – czego nie wymagał regulamin konkursu – była gotowa wykonać dowolne spośród 48 preludiów i fug zawartych w obu zbiorach Bachowskiego Wohltemperiertes Klavier. Częściowo pod wpływem konkursu i kunsztu Nikołajewej, 25 lutego 1951 roku Szostakowicz ukończył tworzenie swojego własnego zbioru, by następnie zadedykować go młodej pianistce. Nikołajewa dokonała premiery w
Leningradzie
23 grudnia 1952.
Dzieło nie zyskało przychylnej opinii sowieckich krytyków, gdy zostało wykonane przez autora na specjalnym spotkaniu Związku Kompozytorów w 1951 r. Krytykom nie spodobało się skomplikowanie, archaizacja oraz stopień zakorzenienia samej koncepcji (chociażby samego gatunku fugi) w kulturze Zachodu.
Wykonania
Najbardziej znaną odtwórczynią cyklu pozostaje Tatiana Nikołajewa; częściowo zachowały się także nagrania samego Szostakowicza. Preludia i fugi ze zbioru stały się z czasem obowiązkowymi utworami na
Międzynarodowym Konkursie Bachowskim w Lipsku
.
Bibliografia
- Laurel Fay. Shostakovich: A Life. Oxford University Press 1999. .
-
Krzysztof Meyer
: Dymitr Szostakowicz i jego czasy. Warszawa 1999.