Św. Wilibrord, ilustracja z manuskryptu z ok. 1000, ze zbiorów
BnF
Święty Wilibrord, określany czasem jako Willibrord z Utrechtu, także Willbrord, Klemens (ur. ok.
658
, zm.
7 listopada
739
w
Echternach
) –
misjonarz
pochodzenia
anglosaskiego
, działający w
państwie Franków
na terenach późniejszych
Niderlandów
, zwany "apostołem
Fryzów
"; w
Kościele katolickim
uznany za
świętego
i czczony jako
patron
Holandii
i
Luksemburga
.
Życie
Pochodził z anglosaskiej rodziny z
Northumbrii
. W młodości wstąpił do zakonu
benedyktynów
, habit mnicha przywdział w 673. Początkowo przebywał w klasztorze w
Ripon
w Anglii, później przez kilkanaście lat w
Irlandii
, gdzie został uczniem
św. Egberta
. Tam w 688 otrzymał
święcenia kapłańskie
. W 690 został wysłany wraz z 11 towarzyszami przez Egberta z misją chrystianizacyjną do pogańskich Fryzów – południowa część ich kraju została podbita rok wcześniej przez majordoma frankijskiego
Pepina z Heristalu
. Wilibrord, obok wypełniania zadania, do którego został przeznaczony, stał się także bliskim współpracownikiem Pepina (zaraz po przybyciu do Europy udał się do niego, aby uzyskać opiekę), przebywał także dwukrotnie (691/692 oraz 695) na dworze
papieskim
w
Rzymie
. Tam w 695 został wyświęcony przez
Sergiusza I
[1] na
biskupa
Fryzów (przyjął wówczas imię Klemens). Otrzymał wówczas
paliusz
z zadaniem ustanowienia całej prowincji kościelnej, co służyć też miało interesom politycznym Pepina (wciąż rywalizującego z pozostałym na północy królem Fryzów
Radbodem
). Za siedzibę tej prowincji wybrał
Utrecht
, gdzie wkrótce wzniósł klasztor i katedrę. Stopniowo także zaczął rozszerzać zakres swojego działania misyjnego: działał w
Turyngii
, w 698 założył na terenach otrzymanych od
Irminy z Oeren
klasztor w Echternach
na terenie dzisiejszego
Luksemburga
; był to pierwszy wywodzący się z tradycji anglosaskiej i irlandzkiej chrześcijaństwa klasztor w Europie kontynentalnej, a Wilibrord został jego pierwszym
opatem
i często tam później przebywał. Odbył też wyprawę misyjną do
Szlezwiku
oraz na
Wyspy Fryzyjskie
, podczas niej trafił też prawdopodobnie na
Helgoland
, gdzie o mało co nie zginął śmiercią męczennika.
Przez kolejne lata dzielił prowadzenie misji z bliską współpracą z majordomem Pepinem z Heristalu. Śmierć Pepina w 714 wywołała spór o władzę, co wykorzystali Fryzowie, wzniecając powstanie. W 716 Wilibrord został zmuszony do ucieczki z Fryzji. Po śmierci Radboda w 719 Fryzowie ponownie zostali podporządkowani państwu frankijskiemu przez majordoma
Karola Młota
. Ten także był blisko związany z Willifridem (jeszcze w 714 misjonarz ochrzcił jego syna, późniejszego króla frankijskiego
Pepina Krótkiego
) i po uspokojeniu sytuacji we Fryzji ponownie go tam wysłał. Wilibrorda, który rozszerzył zasięg swojej misji także na północną Fryzję, wspierał wówczas inny misjonarz anglosaski, jego uczeń
Winfrid
, późniejszy apostoł
Germanów
. Starzejąc się, spędzał coraz więcej czasu w opactwie w Echternach, któremu podarował wiele dóbr ziemskich, które uzyskał podczas swojego życia.
Wilibrord, oprócz pracy misyjnej (m.in. wyświęcał miejscowych księży), miał duże znaczenie jako osoba, dzięki której państwo Franków zostało poddane kulturalnym wpływom chrześcijaństwa anglosaskiego i irlandzkiego. To właśnie on rozpoczął na zachodzie praktykę ustanawiania
biskupów sufraganów
, a także wprowadził wśród Franków zwyczaj używania dat według
ery
chrześcijańskiej. Był człowiekiem
ascetycznej
prostoty, ale i niezmierzonej energii, nie zrażał się błędami i niepowodzeniami.
Kult
Wilibrord został pochowany w założonym przez siebie opactwie w Echternach i niemal natychmiast po śmierci został uznany za świętego. Klasztorowi, który był ważnym centrum kulturalnym Europy, znaczenia przydawał fakt istnienia tu grobu Wilibrorda, dzięki czemu był on popularnym w średniowieczu centrum
pielgrzymkowym
. Święto Wilibrorda w Kościele katolickim jest obchodzone w rocznicę jego śmierci,
7 listopada
.
Od co najmniej XV w. zwyczajem są odbywające się w Echternach corocznie we wtorek po
Zielonych Świętach
tzw.
tańczące procesje
, których uczestnicy idą do grobu św. Wilibrorda (często uznawanego za patrona chorych na
padaczkę
i inne podobne choroby).
Źródła
Źródłami do poznania życia Wilibrorda są przede wszystkim opisy jego dokonań obecne w dziełach
Bedy Czcigodnego
[2],
Alkuina
[3] oraz liście
św. Bonifacego (Winfrida)
do papieża
Stefana II
[4].
Zobacz też
Przypisy
Bibliografia
Linki zewnętrzne