136108 Haumea
136108 Haumea(136108) Haumea | | Artystyczna wizja (136108) Haumea |
Artystyczna wizja (136108) Haumea | Odkrywca |
Mike Brown
i in., José Ortiz i in. | Data odkrycia |
7 marca
2003
| Nr kolejny planetoidy | 136108 | Charakterystyka
orbity
(J2000) | Występowanie planetoidy |
Obiekt transneptunowy
cubewano
|
Półoś wielka
| 42,99
j.a.
|
Mimośród
| 0,1981 |
Peryhelium
| 34,48
j.a.
|
Aphelium
| 51,51
j.a.
| Okres obiegu wokół
Słońca
| ok. 282
lat
| Średnia prędkość orbitalna | 4,50 km/s | Nachylenie orbity względem
ekliptyki
| 28,22° | Charakterystyka fizyczna |
Średnica
| (średnio ~1 500 km) ~1 960×1 518×996 km |
Masa
| (4,2 ± 0,1) × 1021 kg |
Średnia gęstość
| 2,6 – 3,3 g/cm3 |
Okres obrotu
wokół własnej osi | (3 h 55 m)
h
|
Albedo
| 0,7 ± 0,1 |
Jasność absolutna
| 0,1
m
| Średnia
temperatura
powierzchni | 32 ± 3
K
|
Satelity naturalne
| 2 księżyce:
Hi'iaka
i
Namaka
|
136108 Haumea – odkryta
7 marca
2003
roku
planeta karłowata
z
Pasa Kuipera
. Równocześnie planetoida należy też do grupy
plutoidów
. Wcześniejsze jej tymczasowe oznaczenie to (136108) 2003 EL61, a nieoficjalna nazwa - Santa. OdkrycieChoć odkrycie ogłoszono
29 lipca
2005
roku, Haumea została sfotografowana już w
1955
roku i odnaleziona pół wieku później na kliszach z
Obserwatorium Palomar
. Odkrycie zostało zgłoszone przez grupę José L. Ortiza z Obserwatorium Sierra Nevada w
Hiszpanii
, chociaż obiekt był obserwowany niezależnie przez grupę
Mike'a Browna
z
Caltech
w
Stanach Zjednoczonych
. Początkowo Brown uznał pierwszeństwo Ortiza, lecz sprawa stała się kontrowersyjna, kiedy pojawiły się wątpliwości, czy Ortiz nie wykorzystał danych zebranych przez grupę z Caltechu[1]. Kontrowersje wokół odkrycia przyspieszyły ogłoszenie dwóch innych odkryć zespołu Mike'a Browna –
Makemake
, którego
średnica
wynosi około ¾ średnicy
Plutona
, oraz ciała większego od Plutona –
Eris
.
17 września
2008
roku
Międzynarodowa Unia Astronomiczna
zakwalifikowała Haumeę jako
planetę karłowatą
i nadała jej obecną nazwę. Jej nazwa pochodzi od
Haumei
, bogini płodności i porodu w
mitologii hawajskiej
[2]. Orbita, rozmiary i właściwości fizyczne136108 Haumea obiega
Słońce
po orbicie o mimośrodzie 0,198 i nachyleniu do
ekliptyki
28,2° w czasie ok. 282
lat
. Średnia odległość tego ciała od naszej Dziennej Gwiazdy wynosi 43
j.a.
Jest to obiekt o kształcie grubego cygara o rozmiarach ~1960×1518×996 (średnio 1500)
km
. Ciało to nie ma kształtu sferycznego, choć jego rozmiary i masa (ponad 30% masy
134340 Plutona
) pozwalały, by w przeszłości uformowało się w obiekt prawie kulisty. Jednak bardzo szybki ruch obrotowy wokół najkrótszej osi (niespełna 4 godziny - najkrótszy spośród wszystkich ciał
Układu Słonecznego
o średnicach przekraczających 100 km.) spowodował rozciągnięcie planetoidy. Przypuszcza się, że w okresie kształtowania się
planet
ta
planetoida transneptunowa
mogła wziąć udział w jakiejś ogromnej kosmicznej kolizji z innym ciałem niebieskim. Wtedy właśnie doszło do przyśpieszenia ruchu obrotowego i utworzenia
satelitów
tego obiektu oraz innych jeszcze ciał, które nie są już powiązane grawitacyjnie z Haumeą. Wskazuje na to odkrycie pięciu planetoid o orbitach zbliżonych do orbity Haumei, a których symulacje orbit prowadzą do wspólnego dla tych obiektów punktu. Byłaby to pierwsza znaleziona w
Pasie Kuipera
rodzina planetoid
powstała w trakcie jednej kosmicznej katastrofy. Naturalne satelity
Obserwacje z użyciem
optyki adaptacyjnej
wykazały, że 136108 Haumea ma dwa
księżyce
. Większy z nich -
Hi'iaka
(tymczasowe oznaczenie: S/2005 (136108) 1) – obiega tę
planetoidę
po orbicie o
mimośrodzie
0,05 w średniej odległości 49 100
km
w ciągu 49,12
dni
. Jego masa stanowi ok. 1% masy głównego ciała. Ma średnicę szacowaną na ok. 310 km. Nazwa tego księżyca pochodzi od hawajskiej bogini urodzonej z Haumei i patrona tej bogini na wyspie Hawaje. Wcześniej był on nieoficjalnie nazywany "Rudolph". Mniejszy księżyc –
Namaka
(tymczasowe oznaczenie: S/2005 (136108) 2) – krąży w średniej odległości 39 300 km w czasie 34,7 dnia. Orbity obydwu satelitów nachylone są względem siebie ok. 40°. Jego średnica wyliczona na podstawie współczynnika odbijania światła wynosi 12% średnicy Haumei, tj. ok. 170 km. Jego nazwa pochodzi od Namaki, ducha wody zrodzonego z ciała Haumei. Księżyc ten był nieoficjalnie nazywany "Blitzen". Na podstawie obserwacji ruchów tych ciał obliczono masę układu, która wynosi 4,2×1021
kg
. Przypisy Zobacz też Linki zewnętrzne... | Poprzednia planetoida | 136108 Haumea | Następna planetoida | ...
Inne hasła zawierające informacje o "136108 Haumea":
2003
...
Chronologiczny wykaz odkryć planet, planet karłowatych i ich księżyców w Układzie Słonecznym
...
7 marca
...
Lista obiektów w Układzie Słonecznym ze względu na masę
Yg4,80 × 1022 kg0,00803
księżyc Jowisza
16
* Tryton
21,5 Yg2,147 × 1022 kg0,00359
księżyc Neptuna
17
136199 Eris
16,6 Yg1,67 × 1022 kg~0,0027
planeta karłowata
18
134340 Pluton
13,1 Yg1,305 ± 0.007 × 1022 kg~0,0022
planeta karłowata
19
136108 Haumea
4,2 Yg4,2 ± 0,1 × 1021 kg~0,00069
planeta karłowata
20
136472 Makemake
~4 Yg~4 × 1021 kg~0,00067
planeta ...
Lista obiektów w Układzie Słonecznym ze względu na promień
439,70,38360,830,056212
Kallisto
†2 410,30,37858,650,054113
Io
†1 821,528,6%25,322,34%14
Księżyc
1 737,127,3%21,9582,03%15
Europa
†1 56124,5%15,931,47%16
Tryton
†1 353,421,2%10,380,96%17
136199 Eris
*1 300+200 / -10019%70,7%18
134340 Pluton
1 19518,7%7,150,66%
136472 Makemake
*900±10012,6-15,7%
Tytania
‡788,912,4%2,060,19%
Rea
‡764,412,0%1,870,17%
Oberon
†761,412,0%1,850,17%
136108 Haumea
*74511,7%
90377 Sedna
*745±1559-14%
Japet
†73611,3%1,550,14%
50000 Quaoar
†630±958,4-11,4%
Charon
†6069,5%0,870,09%
Umbriel
†584,79,2%0,840,08%
Ariel
‡578,99,1%0,810,08%
Dione
†561,68,8%0,730,07%
Tetyda
‡5338,3%0,6240,06%
2002 TC302
*532±62
1 Ceres
‡4757,6%0,4370,04%
90482 Orkus
*473±366,9-8,0%
2005 QU182
*460?
20000 Waruna
*445±658,3%0,6240,06%
28978 Iksjon
†4117,3%0,4210,038%
2007 UK126
*400?
2003 MW12
*382?
2006 ...
Lista obiektów w Układzie Słonecznym
Pasa Kuipera
(KBO)
plutonki
90482 Orkus
134340 Pluton
(
planeta karłowata
)
Charon
Nix
Hydra
28978 Iksjon
twotina
cubewana
(55637) 2002 UX25
20000 Waruna
(55636) 2002 TX300
136108 Haumea
(planeta karłowata)
50000 Quaoar
(202421) 2005 UQ513
136472 Makemake
(planeta karłowata)
(174567) 2003 MW12
(55565) ...
(55636) 2002 TX300
...
Cubewano
QB1
i angielskiej wersji wymowy skrótu „QB1”.Wybrane cubewano:
(15760) 1992 QB1
19521 Chaos
20000 Waruna
50000 Quaoar
136108 Haumea
- posiada dwa
księżyce
i bardzo szybko obraca się wokół ...
Pas Kuipera
...
Obiekt transneptunowy
jak i w dysku rozproszonym. Zaliczamy do nich cztery ciała:
134340 Pluton
,
136108 Haumea
,
136199 Eris
oraz
136472 Makemake
. Misje badawczeW kierunku Plutona wysłano ...
Inne lekcje zawierające informacje o "136108 Haumea":
Hasło nie występuje w innych lekcjach!
|