Sapiehowie
SapiehowieHerb rodziny Sapiehów
Lis
Wielki herb rodziny Sapiehów (
1858
-
1859
) Krasiczyn, zamek Krasickich i Sapiehów Sapiehowie (
lit.
Sapiegos,
brus
Сапегі) –
magnacki
ród książęcy
herbu
Lis
(odmienny) pochodzenia litewskiego. Krótka historia rodu I RzeczpospolitaJeden z najpotężniejszych polskich rodów
magnackich
. Pierwsze wzmianki o protoplaście rodu –
Semenie Sopiże (Sapaczu)
pochodzą z lat 40. XV w; mimo wieloktotnych prób dziejopisów nie udało się udowodnić pochodzenia rodu od Sunigajły, który przystąpił podczas
unii horodelskiej
ze strony litewskiej do herbu Lis. Spośród czterech synów Semena potomstwo dwóch wymarło w drugim pokoleniu, dwóch pozostałych założyło dwie linie rodu, żyjące do tej pory – potomkowie
Bohdana
założyli linię starszą, różańską, zwaną też siewierską bądź czerejską (
Sapiehowie-Różańscy
), potomkowie
Iwana
– linię młodszą, kodeńską (
Sapiehowie-Kodeńscy
). Jednym z najważniejszych twórców potęgi rodu w XVI w., poza założycielami linii, był
kanclerz wielki litewski
,
Lew Sapieha
(ur.
1557
). Poprzez doskonałe gospodarowanie odziedziczonymi dobrami, świeżymi nadaniami królewskimi i odpowiednimi mariażami z rodzinami Chodkiewiczów,
Hlebowiczów
czy
Połubińskich
, ród Sapiehów pod rządami Lwa doszedł do pierwszego szeregu rodów Rzeczypospolitej. Jako że synowie Lwa nie pozostawili potomków, fortuna przeszła na potomstwo
Jana Piotra
, znanego z
Potopu
H. Sienkiewicza hetmana
Pawła Jana
i jego synów
Kazimierza Jana
i
Benedykta Pawła
. Ci dwaj ostatni doprowadzili do zebrania w swoich rękach praktycznie wszystkich ważniejszych urzędów w
Wielkim Księstwie
, co doprowadziło do wybuchu niezadowolenia społecznego i powstania. Potęga Sapiehów została złamana w
bitwie pod Olkiennikami
w roku
1700
. Był to szczyt potęgi rodu. W wieku XVIII ród Sapiehów pracował nad odzyskaniem utraconych wpływów i dóbr, nie osiągając jednak poprzedniej potęgi. Podczas
wojny północnej
Sapiehowie stanęli w większości po stronie
Karola XII
i
Stanisława Leszczyńskiego
. Także za
Leszczyńskim
stanęli podczas podwójnej elekcji roku
1733
. Duża część rodu brała aktywnie udział w wydarzeniach
konfederacji barskiej
. W czasie obrad
Sejmu Wielkiego
większość Sapiehów, z wyjątkiem
Kazimierza Nestora
, pozostała wobec projektów
konstytucji
sceptyczna. Podkreśleniem świetności rodu było uzyskanie tytułu książęcego. W
1700
r.
Michał Franciszek Sapieha
z linii różańskiej otrzymał tytuł książęcy od cesarza
Leopolda I
, który wygasł jednak już w roku nadania. W
1768
r. sejm polski w uznaniu zasług oraz niekwestionowanej potęgi przyznał tytuł książęcy dla całego rodu. Od czasu powstania rodu do
1795
roku ród Sapiehów wydał m.in. - 41 wojewodów
- 14 kasztelanów
- 4 hetmanów wielkich litewskich
- 2 hetmanów polnych litewskich
- 3 kanclerzy wielkich litewskich
nie licząc kilkudziesięciu osób piastujących wiele innych ważnych w czasie I Rzeczypospolitej urzędów. Okres rozbiorówUtraciwszy wpływy polityczne Sapiehowie posiadali dalej ogromne majątki, dzięki którym mogli działać w zmienionych realiach. Do ciekawszych postaci tego okresu należą: podróżnik i geolog
Aleksander Antoni
, założyciel
Akademii Rolniczej w Dublanach
Leon Ludwik
, czy powstaniec listopadowy
Eustachy Kajetan
. W momencie uzyskania
autonomii galicyjskiej
wielu członków rodu powróciło do działalności politycznej, działając w ramach nie tylko
Sejmu Krajowego
, ale także władz centralnych w
Wiedniu
. Do najwybitniejszych polityków II połowy XIX w. należeli m.in.
Adam Stanisław
,
Władysław Leon
. Ciekawostką dotyczącą rodu w XIX w. jest związek z Sapiehami
Pawła Edmunda Strzeleckiego
, który fundusze na swoje podróże po
Australii
uzyskał zarządzając dobrami i pomagając spłacać ogromne długi księcia
Franciszka Sapiehy
. II RPW okresie międzywojennym z rodu Sapiehów wyróżniają się zdecydowanie dwie postacie: ministra spraw zagranicznych
Eustachego Kajetana
i arcybiskupa krakowskiego,
Adama Stefana
. Nie byli to jednak jedyni przedstawiciele rodu działający w tym okresie, warto wymienić także np. założyciela
PCK
,
Pawła
. 1939 i późniejRok
1939
był końcem rodu Sapiehów na terenie Polski. Ostatnim wybitnym członkiem rodu przebywającym na stałe w Polsce, przeciwstawiającym się dwóm największym reżimom XX w., był kardynał
Adam Stefan Sapieha
, zmarły w roku
1951
. Pozostała część rodu była zmuszona w trakcie działań wojennych do opuszczenia kraju. Wielu Sapiehów poległo, a do najciekawszych postaci polskiego ruchu oporu należał m.in. delegat
AK
na Węgry,
Andrzej Józef Sapieha
. Obecnie żyjący członkowie rodu przebywają przeważnie na stałe poza granicami kraju. Z obu linii żyje ok. 20 osób. Członkowie rodu Pokolenie 1 Pokolenie 2 Pokolenie 3 Pokolenie 4-
Paweł Sapieha
(zm.
1580
) – starosta lubecki, kasztelan kijowski. (
Róż.
) /25
-
Dymitr Sapieha
(zm.
1576
) – dworzanin królewski, podstarości brzeski. (
Róż.
) /34
-
Bohdan Sapieha (syn Fiodora)
(zm.
1603
) – dworzanin królewski, sędzia ziemski trocki. (
Róż.
) /35
-
Mikołaj Sapieha
(zm.
1599
) – wojewoda miński, wojewoda brzeski, wojewoda witebski (
Kod.
) /37
-
Bohdan Sapieha (syn Pawła)
(zm.
1593
) – podkomorzy bielski, starosta homelski, kasztelan brzeski, wojewoda smoleński i miński (
Kod.
) /38
-
Andrzej Sapieha
(zm.
1621
) – podczaszy litewski, kasztelan miński, wojewoda połocki i smoleński (
Kod.
) /42
Pokolenie 5-
Lew Sapieha
(
1557
-
1633
) – kanclerz wielki litewski
1589
-
1623
, wojewoda wileński
1621
, hetman wielki litewski
1625
(
Róż.
) /47
-
Andrzej Sapieha (syn Iwana)
(zm.
1611
) – starosta orszański, kasztelan witebski, wojewoda mścisławski. (
Róż.
) /49
-
Jan Piotr Sapieha
(
1569
-
1611
) – pułkownik, hetman
Dymitra Samozwańca II
, pułkownik króla
Zygmunta III
. (
Róż.
) /54
-
Mikołaj Sapieha
(zm.
1611
), podkomorzy grodzieński, kuchmistrz litewski, poseł na sejmy. (
Róż.
) /60
-
Lew Sapieha (syn Michała)
(zm.
1610
) – wojski witebski, sędzia ziemski grodzieński. (
Róż.
) /61
-
Mikołaj Sapieha Pobożny
(
1581
-
1644
) – wojewoda miński, brzeski, kasztelan wileński, fundator kościoła św. Anny w
Kodniu
. (
Kod.
) /70
-
Krzysztof Sapieha
(
1590
-
1637
) – podczaszy litewski. (
Kod.
) /71
-
Mikołaj Sapieha
(
1558
-
1638
) – wojewoda miński i nowogródzki. (
Kod.
) /76
-
Paweł Stefan Sapieha
(
1565
-
1635
) – koniuszy litewski, podkanclerzy litewski. (
Kod.
) /77
Pokolenie 6-
Jan Stanisław Sapieha
(
1589
-
1635
) – starosta słonimski, podstoli litewski, marszałek wielki litewski. (
Róż.
) /92
-
Krzysztof Michał Sapieha
(
1607
-
1631
) – pisarz wielki litewski. (
Róż.
) /96
-
Kazimierz Leon Sapieha (syn Lwa)
(
1609
-
1656
), pisarz wielki, podkanclerzy litewski. (
Róż.
) /97
-
Aleksander Dadźbóg Sapieha
(
1585
-
1635
), podkomorzy witebski, starosta orszański, rotmistrz królewski. (
Róż.
) /98
-
Krzysztof Stefan Sapieha
(
1590
-
1636
), pisarz wielki litewski, starosta lidzki, mścisławski i wilkijski. (
Róż.
) /99
-
Andrzej Stanisław Sapieha
(
1592
-
1646
), kasztelan trocki, kasztelan wileński. (
Róż.
) /104
-
Jan Sapieha (syn Jana Piotra)
(przed
1622
-
1629
), starosta uświacki, kirśnieński i uszpolski. (
Róż.
) /105
-
Paweł Jan Sapieha
(
1609
/
1610
-
1665
) – hetman wielki litewski. (
Róż.
) /107
-
Fryderyk Sapieha
(przed
1599
-
1650
) – podkomorzy witebski, wojewoda mścisławski. (
Róż.
) /116
-
Kazimierz Melchiades Sapieha
(
1625
-
1654
) – dworzanin królewski, starosta krzepicki. (
Kod.
) /121
-
Jan Ferdynand Sapieha
(
1628
-
1659
) – cześnik litewski. (
Kod.
) /122
-
Jan Fryderyk Sapieha (syn Fryderyka)
(
1618
-
1664
) – pisarz polny koronny. (
Kod.
) /126
-
Tomasz Kazimierz Sapieha
(
1621
-
1654
) – oboźny litewski (
Kod.
) /127
-
Krzysztof Franciszek Sapieha
(
1623
-
1665
) – krajczy litewski, pułkownik królewski. (
Kod.
) /128
-
Aleksander Kazimierz Sapieha
(
1624
-
1671
), biskup żmudzki, biskup wileński. (
Kod.
) /129
-
Tomasz Sapieha
(
1598
-
1646
) – wojewoda nowogródzki. (
Kod.
) /132
-
Kazimierz Mikołaj Sapieha
(przed
1617
-
1639
) – starosta niemonojcki, leśniczy bielski. (
Kod.
) /133
Pokolenie 7 Pokolenie 8 Pokolenie 9-
Antoni Kazimierz Sapieha
(
1689
-
1739
) – poseł, starosta merecki, kasztelan trocki. (
Róż.
) /206
-
Kazimierz Leon Sapieha
(
1697
-
1738
), generał artylerii litewskiej, od
1735
wojewoda brzeski, w
1735
odznaczony Orderem Orła Białego. (
Róż.
) /214
-
Józef Stanisław Sapieha
(
1708
-
1754
), biskup koadiutor wileński (
Róż.
) /215
-
Michał Antoni Sapieha
(
1711
-
1760
), podkanclerzy litewski. (
Róż.
) /216
-
Piotr Paweł Sapieha
(
1701
-
1771
, stolnik litewski, wojewoda smoleński. (
Róż.
) /219
-
Elżbieta z Branickich Sapieżyna
(
1734
-
1800
) – wojewodzicowa mścisławska, polityk, przyjaciółka
Stanisława Augusta Poniatowskiego
. (
Róż.
), (
Kod.
)
-
Katarzyna Agnieszka Ludwika Sapieha
(
1718
-
1779
), łowczyni litewska, działaczka
konfederacji barskiej
(
Róż.
) /226
-
Józef Sapieha
(
1737
-
1792
) – krajczy litewski, regimentarz generalny litewski
konfederacji barskiej
(
Kod.
) /233
-
Teofila Strzeżysława z Jabłonowskich Sapieha
(
1742
-
1816
), krajczyni litewska, działaczka
konfederacji barskiej
, żona
Józefa
. (
Kod.
)
-
Franciszek Ksawery Sapieha
(
1741
/
1746
-
1808
), ostatni wojewoda smoleński. (
Kod.
) /238
-
Kajetan Michał Sapieha
(
1749
-
1771
), marszałek połocki
konfederacji barskiej
(
Kod.
) /239
Pokolenie 10-
Anna z Sapiehów Jabłonowska
– (
1728
-
1800
), wojewodzina bracławska, mecenaska sztuki, wybitna administratorka swoich dóbr. (
Róż.
) /240
-
Aleksander Michał Sapieha
– (
1730
-
1793
), wojewoda połocki,
Hetman polny litewski
,
Kanclerz wielki litewski
, marszałek
konfederacji targowickiej
na Litwie. (
Róż.
) /241
-
Magdalena Agnieszka z Lubomirskich Sapieha
– (
1739
-
1780
, żona
Aleksandra Michała
, metresa
Stanisława Augusta Poniatowskiego
. (
Róż.
)
-
Michał Ksawery Sapieha
(
1735
-
1766
) – krajczy litewski. (
Róż.
) /243
-
Kazimierz Nestor Sapieha
(
1757
-
1798
) – generał artylerii litewskiej, marszałek konfederacji litewskiej. (
Kod.
) /248
-
Aleksander Antoni Sapieha
(
1773
-
1812
) – przyrodnik, mecenas, podróżnik, polityk. (
Kod.
) /249
-
Mikołaj Sapieha (1779-1843)
– uczestnik wojen napoleońskich, ziemianin, odznaczony
Virtuti Militari
. (
Kod.
) /252
-
Paweł Sapieha
(
1781
-
1855
) – uczestnik wojen napoleońskich, ziemianin. (
Kod.
) /253
Pokolenie 11 Pokolenie 12 Pokolenie 13 Pokolenie 14 Pokolenie 15 Bibliografia- Sapieha E., Dom Sapieżyński, Warszawa 1995. Numery /112 przy nazwiskach oznaczają numery biogramów w/w pozycji.
Inne hasła zawierające informacje o "Sapiehowie":
Województwo ruskie
...
August III Sas
...
Wilno
...
Władysław Jozafat Sapieha
...
Adam Stefan Sapieha
...
Magnateria polska
...
Różana (obwód brzeski)
stała się jedną z głównych siedzib
różańskiej linii rodu Sapiehów
. W 1644 Sapiehowie przyjmują w Różanie króla
Władysława IV
.Pierwotna rezydencja zbudowana w początkach XVII ...
Sapiehowie
Herb rodziny Sapiehów
Lis
Wielki herb rodziny Sapiehów (
1858
-
1859
)Krasiczyn, zamek Krasickich i SapiehówSapiehowie (
lit.
Sapiegos,
brus
Сапегі) –
magnacki
ród książęcy
herbu
Lis
(odmienny) ...
Ambroży Kazimierz Kościuszko
...
August II Mocny
w swych posiadłościach i województwach we własnym zakresie. Niektóre z nich, np. Sapiehowie, czy Radziwiłłowie na Litwie, miały nawet własne odrębne prawo, wojsko, skarb ...
Inne lekcje zawierające informacje o "Sapiehowie":
Hasło nie występuje w innych lekcjach!
|