Ściana komórkowa
Ściana komórkowaŚciana komórkowa - martwy składnik komórki, otoczka
komórki
o funkcji ochronnej i szkieletowej. Ściana komórkowa występuje u
roślin
,
grzybów
,
bakterii
i niektórych
protistów
. U każdej z tych grup jest zbudowana z innych substancji, np. u grzybów jest to
chityna
, a u roślin
celuloza
i jej pochodne (
hemiceluloza
i
pektyna
) oraz
lignina
, natomiast u bakterii podstawowym składnikiem jest
mureina
. Ściana komórkowa leży na zewnątrz
błony komórkowej
. W tkankach ściany komórkowe sąsiadujących ze sobą komórek są zlepione pektynową substancją tworzącą blaszkę środkową. Między komórkami istnieją wąskie połączenia w postaci
plasmodesm
- wąskich pasm cytoplazmy przenikających ściany i zawierających fragmenty
retikulum endoplazmatycznego
. Młode komórki roślin otoczone są ścianą pierwotną, której strukturę wewnętrzną stanowią ułożone w sposób nieuporządkowany łańcuchy celulozowe wypełnione hemicelulozą i pektyną. W starszych komórkach obserwuje się również ścianę wtórną - powstającą po wewnętrznej stronie ściany pierwotnej, zwykle grubszą i bardziej wytrzymałą niż pierwotna, o uporządkowanej budowie szkieletu celulozowego, również wypełnionego hemicelulozą i pektyną. Ulega ona inkrustacji (węglan wapnia, krzemionka lub lignina) i adkrustacji (kutyna, suberyna, woski). Funkcje- Ogranicza wzrost komórki
- Chroni przed urazami mechanicznymi
- Chroni przed infekcjami bakteryjnymi i
wirusowymi
- Zabezpiecza przed nadmiernym parowaniem
- Nadaje kształt i sztywność komórce
- Chroni przed utratą wody
- Przepuszcza substancje
Powstaje w anafazie
kariokinezy
i jest sygnałem do zapoczątkowania
cytokinezy
: - w środkowej części dzielonej komórki powstają
mikrotubule
:
- układają się równolegle do siebie i prostopadle do osi podziału komórki
- tworzą beczułkowatą strukturę - fragmoplast, w którego obrębie powstają pęcherzyki z polisacharydami, wytwarzane przez
aparat Golgiego
- Pęcherzyki zlewają sie ze sobą, tworząc trój-warstwową przegrodę w obrębie dzielącej sie komórki, zwanej przegrodą pierwotną. Warstwa środkowa otoczona jest 2 błonami plazmatycznymi.
- Celuloza zostaje wbudowana przez aparat Golgiego do środka przegrody pierwotnej. Jest ona odkładana od wewnętrznej strony warstwy środkowej i po zewnętrznej stronie błon plazmatycznych. Tak powstaje ściana komórkowa pierwotna. Ma ona wbudowaną do środka blaszkę środkową, która spaja 2 części ściany.
Budowa- Składniki szkieletowe, stanowiące 40% całej jej masy :
- u
eukariota
:
- rośliny - celuloza, która tworzy regularne łańcuchy celulozowe. Ich pęczki to miofibryle. Kilka miofibryli to fibryla celulozowa. Jest pogrążona w macierzy i pełni funkcję głównego rusztowania ściany komórkowej
- grzyby - chityna
- glony - koloza i mannoza (hemicelulozy). To mieszanina wielocukrów amorficznych, lżejsza od celulozy
- u
prokariota
:
- sinice, bakterie - kwasy pileminowy, murawinowy, stanowiące razem mureinę.
- Składniki podłoża, stanowiące 60% masy ściany komórkowej. Wypełniają one wnętrze rusztowania utworzonego przez składniki szkieletowe. :
- białka
- pektyny
- hemicelulozy
- woda (do 60%)
Wtórne przekształceniaPrzekształcenia ściany komórkowej dorosłych organizmów, spowodowane czynnikami fizycznymi lub chemicznymi 1.
Inkrustracja
- odkładanie się substancji mineralnych między elementami szkieletu celulozowego np.: - mineralizacja - inkrustowanie ścian komórkowych związkami mineralnymi, najczęściej krzemionką SiO2 (np.
turzyce
,
skrzypy
) lub węglanem wapnia CaCO3 (
ramienice
). Ściany są twarde, sztywne, ale łamliwe.
- drewnienie (lignifikacja, ligninizacja) - odkładanie się ligniny (drzewnika). Rozpoczyna się od zewnętrznych warstw ściany komórkowej. Najwięcej ligniny jest w
blaszce środkowej
. Proces ten powoduje, że ściany stają się sztywne, odporne na zgniatanie i przerwanie, mają ograniczoną zdolność pęcznienia i przepuszczania wody.
- kutynizacja - proces odkładania
kutyny
między warstwami celulozy w obrębie ściany komórkowej.
2.
Adkrustacja
- odkładanie sie substancji mineralnych na powierzchni pierwotnej ściany komórkowej. Związane z następującymi procesami: - kutykularyzacja - odkładanie na zewnętrznej powierzchni ścian komórek
skórki
kutyny tworzącej
kutykulę
.
- korkowacenie (suberynizacja) - adkrustowanie ścian suberyną, kutyną i woskiem. Suberyna odkłada się na pierwotnej ścianie komórkowej, na przemian z warstwami kutyny i wosku. Proces ten zachodzi głównie w
korku
, ale także np. w komórkach
egzodermy
i
endodermy
.
- sporopolenizacja,
- powlekanie substancjami tłuszczowymi - np. woskiem
Inne hasła zawierające informacje o "Ściana komórkowa":
Grzyby
(17), ss. R693-R696 (7 września 2004).
doi:10.1016/j.cub.2004.08.038
.
ISSN
0960-9822
.
PMID 15341755
. ↑ [2.2.4 Ściana komórkowa]. W: Hans G Schlegel: Mikrobiologia ogólna. Warszawa: Wydaw. Naukowe PWN, ...
Replikacja
...
Białka złożone
...
Leszek Kamiński
...
Ambona (architektura)
...
Kaplica Szafrańców na Wawelu
...
Kaplica biskupa Piotra Tomickiego na Wawelu
...
Kościół św. Michała Archanioła i św. Stanisława Biskupa w Krakowie
...
Medalion (architektura)
...
Świątynia
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Ściana komórkowa":
128. Ruchy roślin i ich przyczyny (plansza 4)
...
Układ pokarmowy człowieka (plansza 14)
...
103. Budowa i funkcje komórek cz.1 (plansza 13)
...
|