Sir
Joseph Austen Chamberlain
KG
(ur.
16 października
1863
w
Birmingham
, zm.
17 marca
1937
w
Londynie
), polityk
brytyjski
, członek
Partii Konserwatywnej
, minister w rządach
Arthura Balfoura
,
Herberta Henry'ego Asquitha
,
Davida Lloyda George'a
i
Stanleya Baldwina
.
Od
1892
r. należał do
Izby Gmin
. W latach
1902
-
1931
wielokrotnie działał w rządach, w latach
1918
-
1919
był członkiem ścisłego gabinetu wojennego, w latach
1924
-
1929
pełnił obowiązki ministra spraw zagranicznych. Współtwórca
traktatów lokarneńskich
z roku
1925
. Przyczynił się do przyjęcia
Niemiec
do
Ligi Narodów
. W
1925
r. otrzymał Pokojową
Nagrodę Nobla
.
Wczesne lata życia i początki kariery politycznej
Był synem unionistycznego polityka
Josepha Chamberlaina
oraz przyrodnim bratem późniejszego
premiera
,
Neville'a Chamberlaina
. Wykształcenie odebrał w Rugby School oraz w
Trinity College
na
Uniwersytecie Cambridge
. Na studiach był wiceprzewodniczącym Cambridge Union Society. Następnie studiował w
paryskim
Instytucie Studiów Policznych oraz na
Uniwersytecie Berlińskim
. Do Wielkiej Brytanii powrócił w
1888
roku.
Cztery lata później
został wybrany do Izby Gmin w wyborach uzupełniających jako reprezentant okręgu
East Worcestershire
. Po wyborach w sierpniu
1892
roku został młodszym
whipem
Partii Liberalno-Unionistycznej[1]. Swoją pierwszą mowę wygłosił w kwietniu
1893
roku.
Na stanowiskach ministerialnych
Po zwycięstwie Partii Konserwatywnej w wyborach
1895
roku Chamberlain został młodszym lordem
Admiralicji
. W latach
1900
-
1902
był finansowym sekretarzem skarbu. W
1902
roku został poczmistrzem generalnym w rządzie Arthura Balfoura. W
1903
roku przeniesiono go na stanowisko Kanclerza Skarbu. Wkrótce doszło do sporu w łonie koalicji na tle polityki gospodarczej. Liberalni Unioniści popierali wolny handel, konserwatyści opowiadali się za bardziej protekcjonistyczną polityką. Spór doprowadził w końcu do przejścia Partii Liberalno-Unionistycznej do opozycji i upadku rządu Balfoura. W
1906
roku Liberalni Unioniści ponieśli porażkę tracąc większość deputowanych. Chamberlainowi udało się zachować mandat.
Karykatura Chamberlaina z magazynu
Punch
z
1920
roku
W
1911
roku Chamberlain wystartował w wyborach na lidera Partii Konserwatywnej, ale wycofał się z wyścigu, nie chcąc doprowadzić do rozpadu partii. Nowym liderem został Andrew Bonar Law. W
1914
roku zmarł ojciec Austena. Ten zrezygnował wówczas z miejsca w Izbie Gmin i wystartował w wyborach uzupełniających w dawnym okręgu ojca
Birmingham West
. Wybory ten wygrał i reprezentował ten okręg do końca swojej kariery parlamentarnej. W
1915
roku powstał koalicyjny rząd wojenny. Chamberlain objął w nim tekę ministra ds. Indii. Pozostał na tym stanowisku również po zmianie premiera w
1916
roku (Asquitha zastąpił Lloyd George). Zrezygnował w
1917
roku, po fiasku operacji wojennych w
Mezopotamii
prowadzonych przez armię indyjską.
Chamberlain powrócił do gabinetu w
1918
roku jako minister bez teki. Po wygranych przez koalicję wyborach
1918
roku został Kanclerzem Skarbu. W
1921
roku Bonar Law zrezygnował ze stanowiska lidera konserwatystów z powodu złego stanu zdrowia. Chamberlain stanął na czele partii w Izbie Gmin. W rządzie został przesunięty na stanowisko Lorda Tajnej Pieczęci. Wkrótce jednak Partia Konserwatywna zaczęła powoli wycofywać się z popierania gabinetu Lloyda George'a. Najpierw poparcie wycofali konserwatywni parowie, następnie wielu deputowanych z tylnych ław parlamentu. W tej sytuacji w
1922
roku Chamberlain zrezygnował z przewodzenia partii. Zastąpił go Bonar Law.
Gabinet Lloyda George'a upadł w
1922
roku Chamberlain nie wszedł w skład kolejnych konserwatywnych gabinetów Bonar Lawa i Baldwina. Dopiero w drugim rządzie Baldwina w październiku
1924
roku Chamberlain objął stanowisko ministra spraw zagranicznych. Na tym stanowisku był jednym ze współtwórców
traktatów lokarneńskich
z roku
1925
. Otrzymał za to Pokojową
Nagrodę Nobla
i
Order Podwiązki
w
1925
roku. Przyczynił się także do przyjęcia
Niemiec
do
Ligi Narodów
. Stanowisko ministra utracił po przegranej konserwatystów w wyborach
1929
roku.
Ostatnie lata
W
1931
roku na krótko powrócił do gabinetu jako pierwszy lord Admiralicji, ale poza tym nie udzielał się aktywnie na brytyjskiej scenie politycznej. Popierał rząd narodowy, ale krytykował prowadzoną przezeń politykę zagraniczną. W latach
1934
-
1937
Chamberlain należał, obok
Winstona Churchilla
, Rogera Keyesa i
Leo Amery'ego
, do najważniejszych zwolenników zwiększenia brytyjskiego potencjału obronnego wobec zagrożenia ze strony
nazistowskich Niemiec
.
Austen Chamberlain zmarł
17 marca
1937
roku, do końca życia pozostając deputowanym do Izby Gmin. Kilka tygodni po jego śmierci jego przyrodni brat, Neville, zastąpił Stanleya Baldwina na stanowisku premiera Wielkiej Brytanii.
Przypisy
- ↑ partia ta powstała w
1886
roku i składała się z byłych
liberalnych deputowanych
, którzy sprzeciwiali się rządowemu projektowi nadania autonomii
Irlandii
. Liberalni Unioniści związali się z Partią Konserwatywną. Ostateczne połączenie tych partii nastąpiło w
1912
roku
Linki zewnętrzne
Bibliografia
- David Dutton, Austen Chamberlain – Gentleman in Politics, R. Anderson, Bolton,
1985
- Richard Grayson, Austen Chamberlain and the Commitment to Europe: British Foreign Policy, 1924-1929, Frank Cass, Londyn,
1997
- Charles Petrie, The Chamberlain Tradition, Lovat Dickson Limited, Londyn,
1938
- Charles Petrie, The Life and Letters of the Right Hon. Sir Austen Chamberlain, Cassell & Co., Londyn,
1939
- Robert C. Self (red.), The Austen Chamberlain Diary Letters: The Correspondence of Sir Austen Chamberlain with his Sisters Hilda and Ida, 1916-1937, Cambridge University Press,
1995