Antyle Holenderskie (
nid.
Nederlandse Antillen,
ang.
The Netherlands Antilles,
papiamento
Antia Hulandes) – istniejące w latach
1848
-
2010
holenderskie
terytorium autonomiczne
w
Małych Antylach
(
Ameryka Środkowa
) obejmujące 5
wysp
na
Morzu Karaibskim
: dwie większe u
wybrzeży
Wenezueli
:
Curaçao
(444 km²) i
Bonaire
(288 km²) oraz trzy mniejsze na wschód od
Portoryko
(Wyspy Podwietrzne):
Saba
(13 km²),
Sint Eustatius
(21 km²) i południowa część
Sint Maarten
(34 km²) – część północna należy do Francji i jest znana jako
Saint-Martin
.
Warunki naturalne
Wyspy głównie
nizinne
, zbudowane ze
skał wapiennych
, z rozwiniętymi zjawiskami krasowymi, jedynie
Sint Eustatius
i
Saba
są
wyżynne
, pochodzenia wulkanicznego. Najwyższe wzniesienie stanowił wygasły
wulkan
Mount Scenery
(887 m
n.p.m.
) na wyspie Saba. Wyspy otoczone
rafami koralowymi
. Klimat podrównikowy, na północy wilgotny, na południu suchy. Częste
huragany
. Średnia temperatura w styczniu 20 °C, w lipcu 28 °C. Średnie roczne sumy opadów od 500 do 1000 mm. Brak stałej sieci rzecznej. Słodką wodę uzyskuje się z destylacji wody słonej. Roślinność stepowa i zarośla krzewiaste oraz suche lasy równikowe. Świat zwierzęcy i roślinny chroniony jest w kilku parkach narodowych i rezerwatach przyrody o łącznej powierzchni 13,5 ha, m.in.: Washington-Slagbaii, Bonaire, Christoffel.
Historia
Wyspy północne odkryte zostały już w
1493
przez samego
Kolumba
, natomiast południowe (
Arubę
, Bonaire i Curaçao, czyli tzw. holenderskie ABC) –
6 lat później
przez
Alonso de Hojeda
. Najwcześniej skolonizowaną wyspą była Curaçao, gdzie w
1527
powstało pierwsze hiszpańskie osiedle. W
1632
Holendrzy pojawili się na Sint Eustatius, a dwa lata później zajęli Arubę, Bonaire i Curaçao (zobacz:
Holenderska Kompania Zachodnioindyjska
West-Indische Compagnie). W
1648
wyspa Sint Maarten została podzielona między Holendrów i Francuzów (ta część nazywana jest
Saint-Martin
). W latach 1828-1945 znane pod nazwą Holenderskie Indie Zachodnie. W
1949
wyspy te utworzyły połączone
terytorium zależne
Antyli Holenderskich, a w
5 lat później
uzyskały status kraju autonomicznego wchodzącego w skład Królestwa Niderlandów. Władzę sprawuje lokalny
parlament
(Stany Antyli Holenderskich) oraz rząd powoływany przez
gubernatora
z nadania królewskiego. Od
1983
prowadzone są rozmowy nad przyznaniem wyspom niepodległości. W roku
1986
od Antyli Holenderskich odłączyła się wyspa Aruba i utworzyła samodzielną jednostkę w ramach Królestwa Niderlandów.
Likwidacja terytorium
W wyniku referendum przeprowadzonego na poszczególnych wyspach wchodzących w skład terytorium,
1 lipca
2007
roku Antyle Holenderskie miały rozpaść się na 5 osobnych terytoriów. Jednak w wyniku decyzji z listopada
2006
postanowiono odroczyć ten proces, wyznaczając nową datę na
15 grudnia
2008
. Jednak i ta data nie została dotrzymana, a przyszły status wysp został określony 30 września 2009[1]. Kolejny termin został ustalony na 10 października 2010 r. Po podziale Antyli Holenderskich wyspy
Curaçao
i
Sint Maarten
uzyskały status analogiczny do tego jaki ma
Aruba
(kraje stowarzyszone z Królestwem Niderlandów, lecz nie wchodzące w jego skład), a wyspy
Bonaire
,
Saba
i
Sint Eustatius
stały się
holenderskimi
"gminami zamorskimi", które będą mogły zostać włączone, jeśli sobie tego zażyczą, do
Unii Europejskiej
jako jej
regiony peryferyjne
. Pod koniec 2009 władze Bonaire postanowiły jednak przeprowadzić kolejne referendum (pierwotnie zaplanowane na 15 stycznia 2010), w którym mieszkańcy mieli się opowiedzieć, czy wyspa ma zostać częścią Holandii (tak jak przewidywały dotychczasowe ustalenia), czy też śladem Curaçao i Sint Maarten stać się osobnym krajem stowarzyszonym[2]. Ewentualne przegłosowanie statusu kraju stowarzyszonego przez mieszkańców Bonaire mogłoby zachwiać całym procesem przekształcania Antyli Holenderskich – wg rządu holenderskiego wówczas nie było już możliwości przyznania Bonaire innego statusu niż negocjowany do tej pory (gmina zamorska Holandii), a jeżeliby mieszkańcy Bonaire go odrzucili w referendum, to jedynym akceptowanym przez Holandię rozwiązaniem byłoby przyznanie niepodległości wyspie[3].
Referendum
, o którym mowa, zaplanowane pierwotnie na 15 stycznia, zostało jednak najpierw przesunięte na marzec 2010[4], zaś w lutym gubernator Antyli Holenderskich odwołał głosowanie[5]. Ostatecznie 10 października Antyle Holenderskie przestały istnieć.
Gospodarka
Podstawą
gospodarki
było przetwórstwo
ropy naftowej
ze
złóż
w Wenezueli. Odbywało się ono w jednym z największych na świecie zakładów rafineryjno-petrochemicznych na Curaçao. Duże znaczenie miała również bankowość,
handel
w portach wolnocłowych a także
turystyka
, jako że corocznie przybywało tu ok. 1,4 mln
turystów
. Ze względu na suchy
klimat
i słabe
gleby
uprawiane tu były jedynie
warzywa
i owoce, m.in.
pomarańcze
służące do produkcji słynnego
likieru
curaçao
.
Poważnym problemem Antyli Holenderskich był niedobór wody pitnej. Z tego względu na tych wyspach znajdują się największe na świecie stacje odsalania wody morskiej.
Demografia
Większość mieszkańców wysp to
Murzyni
i
Mulaci
, posługujący się
językiem
papiamento
– mieszaniną
hiszpańskiego
,
portugalskiego
,
niderlandzkiego
,
angielskiego
,
francuskiego
i języków afrykańskich. Formalnie
językiem urzędowym
był niderlandzki. Religie (dane z roku 2000):
Przypisy