Octavia Minor (ur. ok.
69 p.n.e.
, zm.
11 p.n.e.
) – jedyna córka
Gajusza Oktawiusza
(Gaius Octavius) i jego drugiej żony
Atii Starszej
(Atia Balba Caesonia)[1]. Siostra Gajusza Oktawiusza, po
adopcji
noszącego
nazwisko
Gajusza Juliusza Cezara Oktawiana (Gaius Iulius Caesar Octavianus), czyli późniejszego cesarza
Augusta
. August darzył ją zawsze miłością i szacunkiem[2] i Oktawia miała na niego duży wpływ[3]. Urodziła się w
Noli
w
Italii
około
69 p.n.e.
Wywód przodków
Dzieciństwo
W
59 p.n.e.
zmarł jej ojciec, a matka ponownie wyszła za mąż za Lucjusza Marcjusza Filipa,
konsula
w
56 p.n.e.
Oktawia była jedną z najbardziej prominentnych kobiet w historii
Rzymu
. Cieszyła się respektem i podziwem za lojalność, szlachetność, humanitarność i wierność tradycyjnej rzymskiej roli kobiety, matrony. Większość dzieciństwa spędziła podróżując z rodzicami.
Małżeństwo z Gajuszem Klaudiuszem Marcellusem
Przed 54 p.n.e. poślubiła
Gajusza Klaudiusza Marcellusa
[4][5], senatora z wpływowej rodziny Klaudiuszów. Ślub musiał się odbyć przed rokiem
54 p.n.e.
, gdyż
Cezar
, który był jej ciotecznym dziadkiem, zażądał wówczas[6], by rozwiodła się z Marcellusem i poślubiła
Pompejusza
. Zmarła właśnie w połogu żona Pompejusza, Julia, jedyna córka Cezara i proponowane małżeństwo miało podtrzymać poprawne stosunki między Cezarem i Pompejuszem. Ten ostatni odrzucił jednak propozycję, a mąż Oktawii, Marcellus stał się jeszcze gorętszym oponentem Cezara. Po klęsce Pompejańczyków w
bitwie pod Farsalos
uzyskał jednak przebaczenie od zwycięskiego Cezara i wraz z Oktawią spokojnie żyli w Rzymie aż do śmierci Cezara w
idy marcowe
44 p.n.e.
Klaudiusz Marcellus zmarł w maju
40 p.n.e.
Oktawia urodziła mu trójkę dzieci,
Marcelę Starszą
,
Marcelę Młodszą
i
Marka Klaudiusza Marcellusa
[7][8].
W 43 p.n.e. uzyskała u swojego brata Oktawiana łaskę dla Tytusa Winiusza umieszczonego na listach
proskrypcyjnych
przez
triumwirów
[9].
Małżeństwo z Markiem Antoniuszem
W tym też czasie zmarła
Fulwia
, żona
Antoniusza
, więc Oktawian i Antoniusz chcąc scementować zawarte właśnie porozumienie uzgodnili małżeństwo Oktawii z Antoniuszem[10][11][12]. Małżeństwo zostało z radością przyjęte we wszystkich kręgach społeczeństwa, a w szczególności w armii jako zapowiedź i gwarancja trwałego pokoju. Znane było z jednej strony gorące przywiązanie Oktawiana do siostry, a z drugiej strony urok, zalety charakteru i powszechnie podziwiana uroda Oktawii miały zapewnić jej wpływ na męża i jego postępowanie. I rzeczywiście w pierwszym okresie, między
40 p.n.e.
a
36 p.n.e.
- gdy żyli z Antoniuszem w
Atenach
wychowując dzieci Oktawii z Marcellusem, synów i córki Antoniusza z jego wcześniejszego małżeństwa oraz swoje dwie wspólne córki[13][14], ten ostatni zapomniał na pewien czas o
Kleopatrze
, a Oktawia wielokrotnie występowała w roli rozjemcy w narastających nieporozumieniach i sporach męża i brata.
Antoniusza pociągał jednak Wschód, tak wojna z
Partami
, która miała mu dać przewagę w państwie jak i pragnienie ponownego spotkania z byłą kochanką, królową
Egiptu
. Oktawia towarzyszyła początkowo Antoniuszowi w wyprawie, ale po przybyciu na
Korkyrę
, mąż odesłał ją do brata pod pretekstem niebezpieczeństw wojny. Oktawia wraz z dziećmi wróciła do Rzymu[15]. Po przybyciu do Azji Antoniusz w ramionach Kleopatry zapomniał zarówno o Partach jak i o żonie. Oktawia chcąc odzyskać uczucia męża i wpływ na niego wyruszyła w
35 p.n.e.
z Italii zamierzając wspomóc go dodatkowymi oddziałami wojska i zasobami pieniężnymi. Antoniusz nie chciał się jednak spotkać z żoną i po jej przybyciu do Aten wysłał do niej list z żądaniem powrotu do domu. Oktawia usłuchała, lecz była na tyle wspaniałomyślna, że wysłała mu oddziały i pieniądze. Gdy wróciła do Rzymu August rozkazał siostrze opuścić dom Antoniusza i powrócić do jego domu. Ona jednak odmówiła i nie chcąc dać pretekstu do wojny, pozostała w posiadłościach męża, gdzie wychowywała młodszego syna Antoniusza i Fulwii wraz z własnymi dziećmi[16][17].
W
32 p.n.e.
, gdy wybuchła wojna, Antoniusz przeprowadził formalny rozwód[18] i ogłosił, że bierze za żonę Kleopatrę VII królową Egiptu, uznając jej i Cezara syna,
Cezariona
, za legalnego dziedzica Cezara.
Ostatnie lata życia
Po śmierci Antoniusza Oktawia dalej opiekowała się dziećmi Antoniusza i jego innych żon:
Aleksandrem Heliosem
,
Kleopatrą Selene
,
Ptolemeuszem Filadelfosem
i
Jullusem Antoniuszem
, nie patrząc na krzywdy doznane od ich ojca[19][20][21]. Nie wyszła też po raz trzeci za mąż. August adoptował jej syna
Marka
i widział w nim swojego dziedzica. Gdy Marek zmarł[22] w
23 p.n.e.
, Oktawia wycofała się z życia publicznego, do końca pozostając w żałobie i w ukryciu. Według
Seneki
[23] Oktawia przez resztę życia opłakiwała syna i nic jej nie mogło pocieszyć. Nie chciała mieć żadnego portretu syna i nie pozwalała wymieniać jego imienia w swojej obecności. Z nienawiścią odnosiła się do innych kobiet, w tym do
Liwii
, których synowie żyli. Pogrążona w żałobie i samotności odrzucała wszelkie próby, czy to uhonorowania Marcellusa, czy to jej pocieszenia.
Swetoniusz
w "Życiu Wergiliusza" (praca, która przetrwała w komentarzach
Donata
)[24] opowiada o tym, jak to podczas odczytywania fragmentów "Eneidy" obecna przy tym Oktawia zasłabła w momencie, gdy w poemacie była mowa o Marcellusie[25]. Zmarła w
11 p.n.e.
[22]. August nakazał wystawienie jej ciała na widok publiczny w
świątyni Juliusza
i sam wygłosił tam mowę pogrzebową. Drugą mowę pogrzebową wygłosił zięć
Druzus
na
Rostrach
. Pogrzeb miał charakter państwowy, senatorowie wystąpili w żałobnych szatach. Uchwalono wiele zaszczytów, choć niektórych nie zaakceptował August. Została pochowana w
Mauzoleum Augusta
[26].
Dzisiejszy wygląd Portyku Oktawii.
Jedna z najważniejszych budowli wzniesiona za panowania Augusta, portyk Oktawii (Porticus Octaviae)[27], została nazwana na cześć jego siostry.
Potomkowie Oktawii
Małżeństwa i dzieci Oktawii oraz drzewo genealogiczne niektórych z jej potomków (od Oktawii pochodziła większość osób z rodu
julijsko-klaudyjskiego
, w tym cesarze
Kaligula
,
Klaudiusz
i
Neron
):
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Boski August, Rozdział 4. W:
Gajus Swetoniusz Trankwillus
: Żywoty Cezarów. Warszawa: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, 1972.
- ↑ Antoniusz, Rozdział 31. W:
Plutarch z Cheronei
: Żywoty sławnych mężów. (Z żywotów równoległych). Wrocław: Ossolineum – De Agostini, 2006.
- ↑ Boski August, Rozdział 61. W:
Gajus Swetoniusz Trankwillus
: Żywoty Cezarów. Warszawa: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, 1972.
- ↑ FGrH F 128 (13). W:
Mikołaj z Damaszku
: Żywot Cezara Augusta. edycja komputerowa www.histurion.pl.
- ↑ Filipika Trzecia [6,17]. W:
Marek Tuliusz Cyceron
: Filipiki. edycja komputerowa www.histurion.pl.
- ↑ Boski Juliusz, Rozdział 27. W:
Gajus Swetoniusz Trankwillus
: Żywoty Cezarów. Warszawa: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, 1972.
- ↑ Antoniusz, Rozdział 87. W:
Plutarch z Cheronei
: Żywoty sławnych mężów. (Z żywotów równoległych). Wrocław: Ossolineum – De Agostini, 2006.
- ↑ Boski August, Rozdział 63. W:
Gajus Swetoniusz Trankwillus
: Żywoty Cezarów. Warszawa: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, 1972.
- ↑ Ksiega XLVII 7, 4. W:
Kasjusz Dion Kokcejanus
: Historia. tłumaczenie angielskie;edycja komputerowa
http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Cassius_Dio/home.html
.
- ↑ Antoniusz, Rozdział 31. W:
Plutarch z Cheronei
: Żywoty sławnych mężów. (Z żywotów równoległych). Wrocław: Ossolineum – De Agostini, 2006.
- ↑ Księga XVII;64,66. W:
Appian z Aleksandrii
: Historia Rzymska. edycja komputerowa www.histurion.pl.
- ↑ Ksiega XLVIII 31,4. W:
Kasjusz Dion Kokcejanus
: Historia. tłumaczenie angielskie;edycja komputerowa
http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Cassius_Dio/home.html
.
- ↑ Antoniusz, Rozdział 33-35. W:
Plutarch z Cheronei
: Żywoty sławnych mężów. (Z żywotów równoległych). Wrocław: Ossolineum – De Agostini, 2006.
- ↑ Księga XVII;76. W:
Appian z Aleksandrii
: Historia Rzymska. edycja komputerowa www.histurion.pl.
- ↑ Antoniusz, Rozdział 36. W:
Plutarch z Cheronei
: Żywoty sławnych mężów. (Z żywotów równoległych). Wrocław: Ossolineum – De Agostini, 2006.
- ↑ Antoniusz, Rozdział 53-54. W:
Plutarch z Cheronei
: Żywoty sławnych mężów. (Z żywotów równoległych). Wrocław: Ossolineum – De Agostini, 2006.
- ↑ Ksiega XLIX 33. W:
Kasjusz Dion Kokcejanus
: Historia. tłumaczenie angielskie;edycja komputerowa
http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Cassius_Dio/home.html
.
- ↑ Ksiega VII; Rozdział 6. W: Eutropiusz: Breviarium ab urbe condita. tłumaczenie angielskie;edycja komputerowa
http://www.tertullian.org/fathers/eutropius_breviarium_2_text.htm
.
- ↑ Ksiega L; Rozdział 3,2. W:
Kasjusz Dion Kokcejanus
: Historia. tłumaczenie angielskie;edycja komputerowa
http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Cassius_Dio/home.html
.
- ↑ Periocha Księgi CXXXII. W:
Tytus Liwiusz
: Dzieje Rzymu od założenia miasta; Księgi XLI-XLV; Periochy ksiąg XLVI-CXLII. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1976. . }
- ↑ Antoniusz, Rozdział 57-58. W:
Plutarch z Cheronei
: Żywoty sławnych mężów. (Z żywotów równoległych). Wrocław: Ossolineum – De Agostini, 2006.
- ↑ 22,0 22,1 Periocha Księgi CXL. W:
Tytus Liwiusz
: Dzieje Rzymu od założenia miasta; Księgi XLI-XLV; Periochy ksiąg XLVI-CXLII. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1976. .
- ↑ II,3-4. W:
Seneka
: Dialogi. tłumaczenie angielskie;edycja komputerowa
http://www.stoics.com/seneca_essays_book_2.html#%E2%80%98MARCIAM1
.
- ↑ 31. W:
Elisz Donat
: Życie Wergilusza (Life of Vergil). tłumaczenie angielskie;edycja komputerowa
http://virgil.org/vitae/a-donatus.htm
.
- ↑ Księga VI,860-890. W:
Publiusz Wergiliusz Maro
: Eneida. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1980. .
- ↑ Ksiega LIV 35, 4-5. W:
Kasjusz Dion Kokcejanus
: Historia. tłumaczenie angielskie;edycja komputerowa
http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Cassius_Dio/54*.html
.
- ↑ Boski August, Rozdział 29. W:
Gajus Swetoniusz Trankwillus
: Żywoty Cezarów. Warszawa: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, 1972.