Tatarzy
TatarzyTatarzy | ,,, ,,, | Şihabetdin Märcani Elder, Musa Dżalil, Gabdułła Tukaj, Karim Hakimov, Alsou,
Dinijar Bilaletdinow
,
Charles Bronson
,
Dinara Safina
| Liczebność ogółem | 10 milionów[1] | Regiony zamieszkania |
Rosja
: 5 554 601[2]
Uzbekistan
: 1 250 000[3]
Kazachstan
: 400 000
Ukraina
: 350 000
Tadżykistan
: 200 000[1]
Kirgistan
: 140 000[4]
Turkmenistan
: 60 000[1]
Azerbejdżan
: 30 000[1]
Rumunia
: 23 000[5]
Białoruś
: 15 000[1]
Stany Zjednoczone
: 10 000[1]
Polska
: 3 000
| Język |
język tatarski
,
język rosyjski
| Religie |
islam
,
prawosławie
| Pokrewne grupy etniczne |
ludy tureckie
|
Flaga narodowa krymskich Tatarów Kobieta tatarska w stroju z XVIII w. Tatarzy (nazwa własna: Tatarlar / Татарлар) - grupa
ludów tureckich
wschodniej Europy
i
centralnej Azji
. Nazwa Tatar pochodzi prawdopodobnie od słowa
Tartar
- mitologicznego piekła. Ludziom w napadniętej Europie Wschodniej (
XIII wiek
) stepowi wojownicy wydawali się przybyszami z piekieł. Nazwa się przyjęła i od słowa Tartarzy (przybysze z piekieł) powstała obecna nazwa Tatarzy[6]. Tatarzy rozsiani są po ogromnych obszarach, głównie byłego
ZSRR
. Dzielą się na kilka grup będących często osobnymi narodami. Najliczniejsi są Tatarzy Kazańscy, nazywani po prostu Tatarami, którzy zamieszkują
Tatarstan
. Drugą dużą grupą są Tatarzy Krymscy. Stanowili oni lud rządzący
Chanatem Krymskim
, to z tymi właśnie Tatarami walczyli Polacy w
XVI
-
XVII
wieku. Tatarzy Krymscy zostali wysiedleni z
Krymu
przez władze
Rosji
, zaś obecnie wracają na Krym (masowo od 1989 roku), gdzie mieszka już ponad 250 tys. osób. Mniejsze grupy Tatarów zamieszkują również
Syberię
. Wszyscy Tatarzy są potomkami plemion tworzących
Złotą Ordę
. Większość Tatarów wyznaje
islam
, wielu
prawosławie
. Niewielkie społeczności Tatarów osiedliły się na
Litwie
. Społeczności tatarskie można obecnie spotkać w
Polsce
, na
Litwie
i
Białorusi
. W
Polsce
jej najliczniejszym skupiskiem jest
Podlasie
(w tym
Białystok
, gdzie żyje ich około dwóch tysięcy) oraz
Trójmiasto
. W
Bohonikach
i
Kruszynianach
na Białostocczyźnie oraz w Gdańsku znajdują się meczety Tatarów. Tatarzy często nazywani są błędnie
Mongołami
. Faktem jest, że współtworzyli oni
Imperium Mongolskie
Czyngis-chana
, by po jego rozpadzie utworzyć
Złotą Ordę
, ale ich pokrewieństwo z
Mongołami
wynika jedynie z podobnego stylu życia. Różnice językowe są oczywiste, a oba narody zróżnicowały się jeszcze bardziej wraz z przyjęciem przez Tatarów
islamu
(podczas gdy Mongołowie wyznają
szamanizm
lub
buddyzm
). Istnieją też olbrzymie różnice genetyczne, gdyż u Mongołów przeważa azjatyckie DNA, a u Tatarów europejskie. Związki Tatarów z TatramiWedług różnych hipotez nazwa "Tatry" pochodzi prawdopodobnie od nazwy sarmackiego (Sarmatia Europea, Scytia) plemienia nazwanego Tatarami, którzy od XIII wieku pustoszyli tereny po obu stronach Karpat. W
1790
Baltazar Hacquet
zapisał, ze Słowianie nazywają te góry Tatari lub Tatri ponieważ przedtem przebywały tam tatarskie hordy[7]. Plemię to mogło mieć powiązania z
Połowcami
[8], którzy od XIII wieku, połączeni z Mongołami oraz z plemionami tureckimi najechali na
Ruś
, Polskę[9] i
Węgry
. Zgodnie z Oxford English Dictionary najbardziej prawdopodobna nazwa plemienia ma swoje pochodzenie w greckiej nazwie
piekła
czyli
Tartarze
. W języku węgierskim nazwa Tatr to "Thorchal", "Tarczal", bądź "Tutur", "Thurthul" oznaczające również
piekło
[10] Zobacz teżPrzypisy- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5
Joshua Project - Tatar Ethnic People in all Countries
- ↑
Демоскоп Weekly - Приложение. Справочник статистических показателей
- ↑
Uzbekistan - Ethnic Composition
- ↑
Russia Ethnic groups - Demographics
- ↑
Internet Archive Wayback Machine
- ↑
Leszek Podhorodecki
, Czyngis-chan, Wyd. Foox Warszawa 1991.
- ↑ Etnografia polska, PAN. t. 5 1961. s. 54.; Montes Tartari, per contractionem Tatri [w:] Historia Naturalis Curiosa Regni Poloniae. Sandomiriae. 1721. s. 20.; na Tartari "przybysze z Tartaru", z piekła rodem, [w:] Józef Staszewski. Słownik geograficzny: pochodzenie i znaczenie nazw geograficznych. s.305. z. Tatry.; "od miasta Carpis starożytnych Bastarnów" ku krajom tatarskim [w:] Jacek Kolbuszewski. Tatry i górale w literaturze polskiej: antologia. 1992.; "niektórzy zowią Tatrami, że aż się ku Tartaryi ciągną" [w:] Samuel Linde. Słownik języka polskiego. 1808. s. 967.
- ↑ Encyklopedia Britannica Online:
[1]
- ↑ " Thartari devastaverunt Poloniam " Rocznik Traski
1241
; Anno domini
1241
Tartari devastaverunt terram Slezie Rocznik Cystersów Henrykowskich
1241
- ↑ "Turtrut gelautet hat, spater kann auch neben Turtur < Turtul der akk. "Turtrot, gestanden habe (vgl. poklot : pokol). Finnisch-ugrische Forschungen, t. 13 1971. s. 176
Linki zewnętrzne
Inne hasła zawierające informacje o "Tatarzy":
Meczet w Kownie
...
1679
...
Peter Simon Pallas
...
Wielkie Księstwo Moskiewskie
...
Stepan Bandera
...
Gerard Labuda
...
Jacek Odrowąż
...
Nałęcz (herb szlachecki)
tatarskiego. Świadczyć miałoby o tym częste użycie imienia Eljasz w rodzinie[59]. Serwis Tatarzy polscy wymienia też nazwisko Jałomowicz, nie przytaczane przez Tadeusza Gajla, jako ...
Bitwa pod Wiedniem (1683)
...
1254
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Tatarzy":
111. Polska i Litwa za panowania Jagiellonów (plansza 13)
...
Motyw powrotu w literaturze i filmie (plansza 35)
...
032 Najazdy mongolskie w XIII w. (plansza 13)
...
|