Zbrodnia w Gorajcu - zbrodnia dokonana przez II Samodzielny Batalion Operacyjny
Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego
Ludowego Wojska Polskiego
6 kwietnia
1945
na ukraińskich mieszkańcach wsi
Gorajec
.
Przebieg zbrodni
5 kwietnia o godz. 21 II Samodzielny Batalion Operacyjny Wojsk Wewnętrznych wraz z milicjantami pod dowództwem ppłk.
Stanisława Szopińskiego
wyruszył z koszarów w
Lubaczowie
. O godzinie 4.50 następnego dnia batalion podzielony na cztery grup, zajął pozycje bojowe. Okrążono Gorajec wraz z przysiółkami. O godzinie 5.00 nastąpił atak. Rozpoczęto od ostrzelania wsi z moździerza, następnie przeprowadzono atak piechoty. O 6.10 wieś została zajęta. Wojsko przebywało w Gorajcu do godziny 10.00, pozbawiając w tym czasie życia cywilnych mieszkańców wsi. Dokonywano tego na terenie całego osiedla. Około 60 osób rozstrzelano na terenie jednego z gospodarstw. Wieś została podpalona, w budynkach żywcem spłonęli kolejne osoby, ukrywające się przed morderstwami. Działaniom wojska towarzyszyła akcja polskiej ludności cywilnej[1]. Na rzecz wojska zagrabiono majątek cywilny mieszkańców wsi[1]. W czasie akcji zginęło 174 osoby, 32 kobiety, 35 dzieci oraz 19 osób powyżej 60 lat[2].
Oficjalnym celem przeprowadzenia akcji było zniszczenie sztabu
Ukraińskiej Powstańczej Armii
. We wsi nie stacjonowały jednak wtedy żadne oddziały UPA. Jedyną siłą zbrojną we wsi był niewielki oddział
ukraińskiej samoobrony
. Faktycznym zadaniem polskich oddziałów było zastraszenie mieszkańców w celu zmuszenia ich do opuszczenia terytorium Polski[3].
Upamiętnienie zbrodni
Na
cmentarzu w Gorajcu
, na którym pochowano część ofiar zbrodni, znajduje się skromna tabliczka z napisem zawyżającym liczbę ofiar: „Tu na tym cmentarzu i w tej mogile spoczywa 185 mieszkańców Gorajca. Zginęli w IV 1945 z rąk U.B. K.B.W. Niech ta ziemia będzie im Niebem”. Na cmentarzu znajduje się pomnik ofiar z imienną listą. Projekt został zaakceptowany przez wojewodę podkarpackiego w 2008 roku. Ukraińska wersja projektu została zakwestionowana przez władze gminy oraz
IPN
. Pomnik odsłonięty został 21 sierpnia 2010[4].
Przypisy