Marian Baraniecki (właściwie Marian Aleksander Baraniecki
herbu Sas
, ur.
8 grudnia
1848
w
Warszawie
zm.
25 lutego
1895
,
Kraków
) - matematyk polski, profesor
Uniwersytetu Jagiellońskiego
.
Biografia
Syn Grzegorza Stanisława Baranieckiego i Marii z Pełczyńskich, córki generała
Michała Pełczyńskiego
. Studiował w
Szkole Głównej Warszawskiej
(1865-1869) uzyskując stopień magistra nauk fizyko-matematycznych. Stopień doktora filozofii uzyskał na
Uniwersytecie Lipskim
w
1871
roku po złożeniu rozprawy Über gegen einander permutable Substitutionen. Stopień magistra czystej (obecnie teoretycznej) matematyki uzyskał w Uniwersytecie Moskiewskim w
1874
po przedstawieniu rozprawy "O gipiergieometriczeskich funkcjach". Od
1875
był nauczycielem nadetatowym w II Gimnazjum Męskim w Warszawie, 26 marca
1876
Rada Wydziału Fizyko-Matematycznego Cesarskiego
Uniwersytetu Warszawskiego
udzieliła mu "veniam legendi" z zakresu matematyki. Prywatny docent na Uniwersytecie Warszawskim do
1885
roku. W tymże roku obejmuje katedrę matematyki na Uniwersytecie Jagiellońskim po prof. Mertensie. Na Uniwersytecie Jagiellońskim pozostaje przez 10 lat umierając po ciężkiej chorobie w wieku zaledwie 46 lat. Pochowany na
Cmentarzu Rakowickim
w grobowcu Baranieckich i Smoluchowskich.
W
1880
poślubił Zofię, Brygidę Pfanhauser (1862-1930), z którą miał wcześnie zmarłego syna Jerzego (1884-1886) oraz dwie córki, Zofię (1881-1959) i Marię Jadwigę (1886-1964). Zofia poślubiła znakomitego polskiego fizyka
Mariana Smoluchowskiego
, Maria Jadwiga prawnika
Tadeusza Zakrzewskiego
.
Dorobek
Baraniecki działał głównie na polu nauczania i popularyzacji matematyki, jak i organizacji nauki. Był jednym z inicjatorów "Biblioteki matematyczno-fizycznej". Autor kilku podręczników, w tym:
- Teorya wyznaczników, Towarzystwo Naukowej Pomocy i Nauk Ścisłych, Paryż 1879,
- Arytmetyka, Biblioteka matematyczno-fizyczna, Warszawa 1884,
-
Początkowy wykład syntetyczny własności przecięć stożkowych
, Biblioteka matematyczno-fizyczna, Warszawa 1885,
- Podręcznik algebry dla uczniów klas wyższych gimnazjów i szkół realnych w Galicji, Kraków, 1893.
Napisane przez niego podręczniki wyróżniały się starannym, niemal współczesnym językiem matematycznym. Baraniecki był twórcą szeregu udanych polskich terminów, takich jak "
liczby zespolone
" czy "przybliżenie z nadmiarem".
Był promotorem prac doktorskich Stanisława Kępińskiego (w
1891
) i Stanisława Żurakowskiego(w
1886
).
Źródła
-
Zdzisław Opial
: Zarys dziejów matematyki w Uniwersytecie Jagiellońskim w drugiej połowie XIX wieku, w "Studia z dziejów Katedr Wydziału Matematyki, Fizyki, Chemii Uniwersytetu Jagiellońskiego" pod redakcją
Stanisława Gołąba
, Kraków 1964.