Justynian I Wielki, Iustinianus Flavius (właśc. Petrus Sabbatius) (ur.
11 maja
483
w
Tauresium
,
Prowincja Iliria
, zm.
13 listopada
565
w
Konstantynopolu
) – cesarz
bizantyjski
od
1 sierpnia
527
do
13 listopada
565
, święty
Kościoła prawosławnego
. Siostrzeniec cesarza
Justyna I
.
W
525
roku poślubił
Teodorę
. Został ogłoszony przez Justyna współcesarzem
1 kwietnia
527
, a koronowany razem z Teodorą przez patriarchę w
Hagia Sofia
cztery dni później. Od 1 sierpnia, kiedy zmarł Justyn, Justynian był jedynym władcą Konstantynopola.
Zdolny, energiczny i dobrze wykształcony, zanim objął władzę, był oficerem konnej straży przybocznej cesarza, tzw. scholarów.
Jeden z największych cesarzy, którzy bardzo energicznie rozwinęli Bizancjum, dzięki czemu stało się ono prawie nie do zdobycia. Po śmierci swojego wuja
Justyna I
Justynian I postawił sobie ambitny cel odzyskania terytorium dawnego
Cesarstwa Rzymskiego
(Imperium Romanum) i jego potęgi. Prowadził więc wojny w
Italii
z
Gotami
(
534
[1]), w
Azji
z
Persami
i w
Afryce
z
Wandalami
(
534
[1]). Wodzowie
Belizariusz
i
Narses
odzyskali Afrykę, Italię i południowo-wschodnią część
Hiszpanii
, jednak nie były to podboje trwałe.
W roku
529
[2] na rozkaz Justyniana zamknięto
Akademię Platońską
. Skupieni w niej filozofowie uciekli do
Persji
, część z nich znalazła schronienie w
Harranie
.
Justynian był sprawnym reformatorem administracji państwowej. Niestety, wprowadzane reformy i wojny obciążały skarb państwa i Justynian podnosił podatki.
11 stycznia
532
mieszkańcy
Konstantynopola
, po odrzuceniu przez cesarza ich żądań dotyczących obniżenia podatków i zmniejszenia kosztów administracji, wzniecili powstanie zwane
powstaniem "Nika"
(od okrzyku "zwyciężaj" podczas walk cyrkowych). Justynian z trudem utrzymał władzę, bunt został krwawo stłumiony przez jednego z jego wodzów
Belizariusza
. Zginęło ok. 30 tysięcy ludzi.
W roku
553
Justynian zwołał do Konstantynopola
sobór
, nie licząc się z opinią hierarchii kościoła Zachodu. Na soborze zostały potępione poglądy
Ibasa
i
Teodoreta z Cyru
.
Czas panowania Justyniana przyniósł dla cesarstwa wiele pozytywnych zmian. Powołał komisję, złożoną z prawników i uczonych, której zadaniem było unowocześnienie i usystematyzowanie
prawa rzymskiego
. Na czele zespołu stanął prawnik
Tribonianus
. Najpierw komisja wydała
Digesta
– zbiór opinii wybitnych rzymskich prawników na temat konkretnych przypadków prawnych. Największą zasługą justyniańskiej komisji
kodyfikacyjnej
było spisanie "
Kodeksu Justyniana
" (
Corpus iuris civilis
,
528
-
534
). Również jego słynna małżonka
Teodora
przyczyniła się do nadania kobietom w kodeksie wielu praw.
Przyjął tytuł
Basileus
(autokrata) - sprawował rządy silnej ręki. Wprowadził
cezaropapizm
, oznaczało to że cesarz zwoływał synody i decydował o
dogmatach
. Przyczynił się do rozwoju kulturalnego, klasyfikacji praw, podzielił prawo na cywilne i karne, za jego panowania powstała
Hagia Sophia
Za panowania Justyniana I Wielkiego powstało wiele budowli użyteczności publicznej, a prestiżowym przedsięwzięciem było ufundowanie trzeciej bazyliki
Hagia Sofia
(Świętej Mądrości) w
Konstantynopolu
(dwie poprzednie uległy zniszczeniu). Władca budował świątynie nawet w dalekich prowincjach, np.
Kościół San Vitale
w
Rawennie
. Monumentalne budowle,
akwedukty
, drogi i mosty oraz łaźnie publiczne miały zapewnić Justynianowi propagandowy sukces wśród obywateli cesarstwa. Jednak kwitnące donosicielstwo, brak tolerancji religijnej (potajemne praktyki były karane śmiercią), ostra cenzura i próżność cesarza psuły ten wizerunek.
W roku
542
w Konstantynopolu wybuchła trwająca 4 miesiące epidemia dżumy, którą nazwano
dżumą Justyniana
. W czasie jej trwania w samej stolicy zmarło ponad 300 000 ludzi[3].
Przypisy
- ↑ 1,0 1,1 Praca zbiorowa: Historia powszechna Tom 7 Od upadku cesarstwa rzymskiego do ekspansji islamu. Karol Wielki. T. 7. Mediaset Group SA, 2007, s. 439. .
- ↑ Praca zbiorowa: Oxford - Wielka Historia Świata. Średniowiecze. Wędrówka ludów - Merowingowie. T. 15. Poznań: Polskie Media Amer.Com, 2006, s. 109. .
- ↑ A. Krawczuk Poczet Cesarzy Bizantyjskich wyd. Iskry, Warszawa 2006
Bibliografia