Rożnów –
wieś sołecka
w
Polsce
położona w
województwie małopolskim
, w
powiecie nowosądeckim
, w
gminie Gródek nad Dunajcem
. W
latach 1975-1998
miejscowość położona była w
województwie nowosądeckim
. Wieś liczy ponad 1970 mieszkańców (2008).
Położenie
Rożnów położony jest na terenie
Pogórza Rożnowskiego
, nad
Jeziorem Rożnowskim
, które biorą swoje nazwy właśnie od tej miejscowości.
Historia
Znaczenie historyczne wsi datuje się od
XIII wieku
. Rożnów był własnością kolejnych możnych rodów: w XIII wieku
Gryfici
zbudowali tu strażnicę, która 100 lat później wciąż pozostawała w posiadaniu Rożenów herbu
Gryf
. Piotr Rożen około
1350
-
1370
roku przebudował ją na zamek. Była to kamienna budowla w stylu
gotyckim
, na planie czworoboku zbliżonym do prostokąta o wymiarach 44 na 20 m. Około
1426
roku zamek znalazł się we władaniu sławnego rycerza
Zawiszy Czarnego
. Zamek ten został zburzony podczas najazdu
Macieja Korwina
w roku
1474
[].
Kolejnym właścicielem jest ród Wydżgów, a następnie w drugiej połowie
XV wieku
wieś przechodzi w ręce Tarnowskich.
Hetman wielki koronny
Jan Tarnowski
rozpoczął budowę drugiej twierdzy, dlatego w
XVI
i
XVII wieku
zamek został opuszczony i popadł w ruinę. Nowa budowla, wznoszona w stylu
renesansowym
przed rokiem
1568
, była jedną z pierwszych w Polsce warowni o nowożytnej fortyfikacji obronnej. Jej budowa nie została nigdy ukończona; do dnia dzisiejszego przetrwał
beluard
oraz
mur kurtynowy
z bramą wjazdową.
Ostatnimi właścicielami wsi od
1745
roku byli Stadniccy.
Zabytki
- Drewniany kościół ufundowany w
1661
r. przez Jana Wielopolskiego. Nie posiada wieży, a tylko
sygnaturkę
wyrastającą pośrodku korpusu. Skrzydła głównego ołtarza stoją rozmontowane na posadzce – na ich miejscu znajduje się rzeźbiona w drewnie, nieco ludowa w charakterze grupa Ukrzyżowania. W bocznym ołtarzu przechowywany jest obraz Matki Boskiej, niegdyś podobno wiszący w kaplicy zamkowej Zawiszy Czarnego.
- Ruiny
zamku górnego w Rożnowie
z
XIV wieku
-
Beluard
oraz mur obronny z bramą wjazdową z
XVI wieku
- Klasycystyczny dwór Stadnickich z
XIX wieku
- 5 km na północ od wsi znajduje się
zamek Tropsztyn
w
Tropiu
Parafia
We wsi znajduje się kościół parafialny pw. św. Wojciecha.
Kościół ten został wybudowany w 1661 r. w szlacheckich dobrach kasztelana wojnickiego Jana Wielopolskiego, na terenie bardzo wówczas rozległej parafii
Tropie
. Znajduje się na wyniosłym grzbiecie górskim nad
Jeziorem Rożnowskim
. Zbudowano go w sąsiedztwie zamku legendarnego
Zawiszy Czarnego
, w miejscu, gdzie dotąd stała kaplica św. Wojciecha (później odbudowano ją poniżej cmentarza).
Po roku od powstania kościoła ustanowiono parafię, wydzieloną z parafii Tropie. Erygował ją biskup
Mikołaj Oborski
.
Architektura kościoła
Kościół jest drewniany, konstrukcji zrębowej, szalowany, kryty blachą. Jednonawowy z węższym
prezbiterium
, zamkniętym trójbocznie, po bokach którego dwie przybudówki zakrystyjne. Przy nawie
kruchty
dostawione od wschodu i północy.
Dachy dwuspadowe
z wieżyczką na
sygnaturkę
nad
nawą
, baniastą z
latarnią
. Wnętrze nakryte pozornym
sklepieniem kolebkowym
, z płaskimi odcinkami stropowymi w nawie, wspartymi na czterech słupach. Na ścianie nad chórem muzycznym zachowane fragmenty
polichromii
późnorenesansowej
z 1688 r.
Wyposażenie wnętrza
W prezbiterium tuż po powstaniu kościoła ustawiono duży krzyż wraz z towarzyszącymi Jezusowi postaciami stojącej Maryi, Jana i klęczącej Marii Magdaleny. Aby przejść dookoła krzyża, trzeba przejść przez dwie bramki; na tej po prawej znajduje się postać św. Michała Archanioła walczącego z szatanem, a na tej po lewej - postać anioła Stróża, prowadzącego dziecko.
W nawie głównej znajdują się dwa dawne ołtarze. Po prawej - ołtarz Matki Boskiej Bolesnej, bolejącej po zagubieniu Jezusa. Ludzie cierpiący lubią w tym miejscu przynosić do Maryi swoje bóle i prosić Matkę Jezusa o wstawiennictwo. Pierwsze świadectwo Jej cudownej interwencji dał szlachcic Stanisław Krzesz z
Męciny
. Na ścianie kościoła, bardziej na prawo, widzimy jego podobiznę; wpatrzony w obraz Matki Bożej dziękuje za cudowne wyzdrowienie w 1691 r. Jako wotum dziękczynne wybudował kościół w
Chomranicach
, poświęcony imieniu Maryi.
Obok konfesjonału stoi kamienna chrzcielnica, także nieomal pamiętająca czasy powstania kościoła i parafii. Nad konfesjonałem zaś obraz
św. Jana Nepomucena
, tego, który miał ponieść śmierć męczeńska w obronie tajemnicy spowiedzi; został zrzucony z mostu do Wełtawy w czeskiej Pradze.
Natomiast w ołtarzu po lewej ręce znajduje się obraz
św. Wojciecha
, patrona Rożnowa jeszcze z czasów sprzed budowy kościoła. W jednej ręce trzyma palmę, znak zwycięzcy w męczeństwie. W drugiej ręce - pastorał biskupi i włócznię, którą go przebito.
W zabytkowym konfesjonale, który także nieomal pamięta początek kościoła i parafii, widzimy napis po łacinie: Omnia videt Deus, czyli "Bóg widzi wszystko".
Bardziej na lewo, na ścianie, zauważamy zabytkowy obraz
św. Antoniego
z lilią. Ludzie widzą w nim patrona od rzeczy zgubionych. Ale on chyba wolałby, aby naśladowano jego miłosierdzie wobec ubogich. Dlatego w kościołach znajdujemy skarbonki św. Antoniego, przeznaczone na pomoc dla ubogich.
Dzwonnica wolnostojąca, zbudowana około połowy XIX w., w formie trzech filarów nakrytych dachem gontowym, między którymi zawieszone dzwony. Najstarszy z nich odlany został w 1661 r. przez Macieja Urlicha w
Preszowie
.
Turystyka
Jest to miejscowość atrakcyjna turystycznie, z wieloma zabytkami architektury. Znajduje się tutaj kąpielisko oraz przystań jachtowa. Rożnów stanowi dobrą bazę turystyczną z dużą liczbą miejsc noclegowych. Skałki rożnowskie umożliwiają uprawianie wspinaczki.
Gospodarka
Zlokalizowana jest tutaj
zapora wodna
, która jest częścią
Elektrowni Rożnów
, wybudowanej w latach
1938
-
1941
.
Sport
We wsi od
2003
roku działa Gminny KS "Zawisza" Rożnów, występujący w nowosądeckiej
klasie A
(grupa I).
Linki zewnętrzne
|
Ruiny zamku Rożena |
tablica informacyjna przy ruinach zamku Rożena