Łotwa
jest niewielkim krajem leżącym w
Europie Północnej
. Obszar kraju cechujący się klimatem przejściowym jest nizinnym terenem gdzie typową formacją roślinną są lasy mieszane. Łotwa zalicza się do
krajów nadbałtyckich
, jest także członkiem
UE
. Łotwa przed rokiem
1990
wchodziła w skład dawnego
ZSRR
.
Powierzchnia, położenie i granice
Powierzchnia - 64 600 km2
Położenie - Łotwa leży we wschodniej części Europy, nad wschodnim wybrzeżem
Morza Bałtyckiego
.
Skrajne punkty: północny 58°05'N, południowy 55°40'N, zachodni 20°58'E, wschodni 28°14'E. Rozciągłość południkowa wynosi 210 km, a równoleżnikowa 450 km.
Łotwa graniczy z następującymi państwami:
Linia brzegowa - 531 km
Zdjęcie satelitarne Łotwy
Ukształtowanie poziome
Linia brzegowa Łotwy jest słabo rozwinięta, na większości odcinków ma postać wyrównaną. Linię brzegową urozmaica jedynie szeroka i głęboko wcięta na południe w ląd
Zatoka Ryska
, poza nią wybrzeże Łotwy jest praktycznie pozbawione
zatok
i
półwyspów
. Wybrzeże na całym swym odcinki jest płaskie i ma postać
plaż
miejscami urozmaiconych
wydmami
. Miejscami występują
klify
.
Budowa geologiczna i rzeźba
Tektonicznie Łotwa leży na południowym skłonie tarczy bałtyckiej (
tarcza fennoskandzka
), a południowa część kraju spoczywa na płycie rosyjskiej. Powierzchnię kraju pokrywają utwory
polodowcowe
do których należą:
piaski
,
gliny
morenowe,
iły
wstęgowe i
głazy narzutowe.
Charakterystyczne dla Łotwy są formy rzeźby polodowcowej do których należą:
ozy
,
kemy
,
drumliny
i wysoczyzny
morenowe
.
Łotwa jest krajem
nizinnym
. 57% jej terytorium leży poniżej 100 m n.p.m., a tylko 2,5% powyżej 200 m n.p.m. Średnia wysokość nad poziomem morza wynosi 87 m n.p.m. Najwyższym punktem jest wzniesienie
Gaizinkalns
(312 m n.p.m.), zaś najniżej położone jest wybrzeże Bałtyku (0 m). W zachodniej części leży Wysoczyzna Kurlandzka (wys. do 184 m), we wschodniej Pojezierze Inflanckie (311 m) często dzielone na Pojezierze Widzemskie i Pojezierze Łatgalskie.
Główną formacją glebową w kraju są
gleby bielicowe
i bielicowo-darniowe. Są to gleby z reguły mało urodzajne ze znacznym udziałem piasków. Na Nizinie Zemgalskiej występują urodzajne
czarnoziemy
.
Klimat
Łotwa leży w strefie
klimatu umiarkowanego
przejściowego. Cechy klimatu
morskiego
występują na Półwyspie Kurlandzkim, a bardziej
kontynentalny
klimat panuje na wschodzie. Łotwa przez większość roku znajduje się pod wpływem polarnomorskich mas powietrza, zaś w okresie zimowym nad krajem dominują masy arktyczne znad Syberii.
Średnie temperatury roczne wahają się pomiędzy 4,5 °C a 6,5 °C ( w styczniu od -3 °C na zachodnim wybrzeżu do -7 °C na północnym wschodzie, w lipcu – ok. 17 °C). Roczne sumy opadów w zachodniej Kurlandii sięgają 750 mm, natomiast na wschodzie nie przekraczają 550 mm. Opady rzędu 700–800 mm występują na wysoczyznach, większość opadów przypada na okres od lipca do listopada. Liczba dni
upalnych
jest nieduża (poniżej 20 dni w roku) co wiąże się z wpływem Bałtyku i szerokości geograficznej.
Wody
Łotwa leży w zlewisku Morza Bałtyckiego. Sieć rzeczna kraju jest gęsta i zasobna w wodę. Główną rzeką kraju jest
Dźwina
, która w kraju liczy 357 km i uchodzi do Zatoki Ryskiej. Rzeka umożliwia spławianie drewna oraz wytwarzanie energii w hydroelektrowniach. Najważniejszymi dopływami Dźwiny są:
Lelupa
(Lielupe - 119 km i
Ewikszta
- 114 km. Do innych rzek wpadających do Bałtyku należą:
Gauja
- 452 km i
Windawa
(Venta) - 346 km (178 km w granicach kraju). Poza Dźwiną większe znaczenie gospodarcze ma tylko Lelupa, pozostałe rzeki są jedynie częściowo wykorzystywane. Główną przyczyną jest duże wahanie wodostanów cieków wodnych i występowaniem progów skalnych.
Łotwa jest zasobna w jeziora pochodzenia glacjalnego. W kraju występuje około 3 000 jezior, które zajmują łącznie 1/6 powierzchni kraju. Największe to:
Łubań
(90 km2) i
Raźno
(53,5 km2), najgłębsze — Ruszona (do 30 m).
Flora i fauna
Łotwa leży w strefie
lasów mieszanych
, gdzie przeważają gatunki
iglaste
. Udział
sosny
w lasach Łotwy wynosi 52%,
świerka
20%, zaś z drzew
liściastych
powszechna jest
brzoza
, której udział wynosi 15%. W niektórych kompleksach leśnych proporcje są odwrotne, przeważają drzewa liściaste. Łotwa jest bardzo zalesiony państwem, udział lasów wynosi aż 47,4%, największe kompleksy leśne znajdują się na Półwyspie Kurlandzkim i nad brzegami Dźwiny. Duże obszary leśne występują także w północno-wschodniej części kraju. Poza lasami miejscami występują
torfowiska
zajmując około 10% powierzchni kraju.
Świat zwierząt typowy dla obszarów europejskich lasów mieszanych. Jako że Łotwa jest zasobna w wody powierzchniowe, liczne są gatunki zwierząt wodnych m.in.
bobry
. W lasach żyją
dziki
,
niedźwiedzie brunatne
. Liczne ptactwo wodne, a na wybrzeżu morskie. Do gatunków ptaków sezonowych, zaliczyć należy
bociana
białego i czarnego.
Istnieją trzy parki narodowe: Gaujas w dorzeczu rzeki Gauja (92,4 tys. ha, utworzony w 1973 roku), Kemeru (na wybrzeżu Zatoki Ryskiej, 42,8 tys. ha), Slitere (Slīteres, klif Morza Bałtyckiego, 15,0 tys. ha); ważniejsze rezerwaty przyrody: wyspy Moricsala z częścią jeziora Usmas (Moricsalas, założony w 1912 roku), bagna Teici (Teiču) oraz wrzosowiska Grini; tereny chronione obejmują łącznie 1015,6 tys. ha.
Źródła
Bibliografia
- Encyklopedia Geograficzna Świata: Europa. Wydawnictwo OPRES Kraków 1998
Linki zewnętrzne