Santa Fe
, architektura wykonana w
adobe, łącznie z grubą jednolitą warstwą zewnętrzną charakterystycznego "otynkowania"
Cegła suszona (określana często w rozmaitych językach w tym w angielskim i w polskim terminem adobe, pochodzącym z
języka hiszpańskiego
) – podstawowy, obok drewna i kamienia, materiał budowlany używany w rejonach świata o gorącym klimacie. Cegła ta jest suszona na słońcu, ale nie jest dodatkowo wypalana.
Najbardziej powszechna tam, gdzie brakowało drewna potrzebnego do budowy lub wypalania
cegieł
. Otrzymywana jest z
gliny
,
iłu
lub mułu wymieszanego z trawą lub słomą, ukształtowanego najczęściej w prostopadłościan i wysuszonego na słońcu. Cegła tak otrzymana jest tania, ale brak jej odporności na opady deszczu i wilgoć. W suchym, pustynnym klimacie sprawdza się dobrze. Zapewnia stosunkowo niską i stałą temperaturę wnętrza.
Z cegły suszonej budowano w
starożytności
w
Mezopotamii
,
Egipcie
,
Indiach
,
Grecji
,
Rzymie
, prekolumbijskiej Ameryce. Od
IV w. p.n.e.
cegłę suszoną zaczęła wypierać
cegła wypalana
. Do dnia dzisiejszego cegły suszone są powszechnym materiałem budowlanym, m.in. na
Bliskim Wschodzie
, w
Afryce Północnej
i w
Ameryce
Łacińskiej. Cegieł adobe używa się np. w
Peru
i w tradycyjnych budowlach
Indian
z pogranicza
Stanów Zjednoczonych
i
Meksyku
(zwłaszcza
Pueblo
).
Do największych zabytkowych budowli z adobe należą: cytadela w irańskim mieście
Bam
(zniszczona w 80% podczas trzęsienia ziemi
26 grudnia
2003
), świątynie Słońca (Huaca del Sol) i Księżyca prekolumbijskiej kultury
Mochica
w
Peru
(zbudowane ze 100 mln cegieł) oraz prekolumbijskie budowle kultury
Chimú
w mieście
Chan Chan
(także w Peru, wpisane na
Listę UNESCO
) oraz w pueblach Nowego Meksyku, jak Pecos lub
Acoma
.
Terminem adobe określa się także rodzaj budowli zbudowanej z cegieł tego typu oraz wzorowany na budowlach z cegły adobe styl architektoniczny, popularny zwłaszcza w
Nowym Meksyku
.
Niewypalaną cegłę stosowano także w Polsce do stawiania wewnętrznych ścianek działowych zwłaszcza w murowanych budynkach gospodarczych. Ścianki stawiane przed II wojną światową, mimo że nietynkowane, nadal widuje się w doskonałym stanie technicznym. Budowano też tą technologią całe wiejskie domy mieszkalne o drewnianej konstrukcji szkieletowej, a ściany obustronnie tynkowano. Takie domy, o ile mieszkańcy dbali o nie (zwłaszcza o dach), do dziś bywają zamieszkane.
Zobacz też
-
llanka
Produkcja cegieł suszonych w Rumunii | Produkcja cegieł suszonych w Boliwii | Mur z cegły suszonej w Nowym Meksyku | Wietrzenie cegły suszonej wskutek działania czynników atmosferycznych |
Współczesna architektura w Nowym Meksyku naśladująca budowle z suszonej cegły |