IRC (
ang.
Internet Relay
Chat
) to jedna ze starszych usług
sieciowych
umożliwiająca rozmowę na tematycznych lub towarzyskich kanałach komunikacyjnych, jak również prywatną z inną podłączoną aktualnie osobą.
Usługa ta funkcjonuje w architekturze
klient-serwer
, tj. fizycznie składa się z grupy połączonych ze sobą na stałe serwerów oraz programów-klientów. Programy klienckie uruchamiane są przez końcowych użytkowników lokalnie – na ich własnych
komputerach
, lub zdalnie, za pośrednictwem usługi
SSH
lub
telnet
. Rozmowy w sieci IRC odbywają się na tzw. kanałach, z których część funkcjonuje stale. Inne mogą być uruchamiane przez jednego użytkownika w celu porozmawiania choćby z jedną inną osobą. Można także prowadzić prywatną rozmowę z innym użytkownikiem.
Na ekranie użytkownika przewijają się od dołu do góry ekranu komunikaty wysyłane przez osoby piszące na danym kanale. Komunikaty te pojawiają się zaraz po ich wysłaniu, a ich kolejność jest identyczna z kolejnością napływania do serwera. Uzyskuje się dzięki temu wrażenie rozmowy osób przebywających w jednym pomieszczeniu.
Uczestnicy nie używają zwykle w IRC swoich prawdziwych
imion
i
nazwisk
, lecz posługują się krótkimi
pseudonimami
. Pseudonimy te w gwarze IRC popularnie określa się jako nickname lub krócej
nick
.
Korzystanie z IRC-a
Aby skorzystać z IRC-a, należy pobrać z sieci program – klient IRC dla używanego przez siebie systemu operacyjnego, następnie to oprogramowanie trzeba skonfigurować, podając adres najbliższego serwera IRC z sieci, z której zamierza się korzystać, oraz pseudonim, pod jakim się chce być widocznym. Po połączeniu się z serwerem należy wybrać jakiś kanał. Nazwy kanałów zazwyczaj zaczynają się od znaku "#" (np. #polska), choć istnieją też kanały o innych właściwościach niż "#" z nazwami zaczynającymi się od znaków "!", "&" czy "+". Wejście na kanał odbywa się zwykle poprzez komendę /join #nazwa_kanału. Lista kanałów jest dostępna przez komendę "/list". Należy się nią jednak ostrożnie posługiwać, gdyż w większych sieciach występują tysiące kanałów. Próby ściągnięcia ich pełnej listy kończą się zazwyczaj odcięciem od serwera. Istnieją też liczne bramki IRC umożliwiające korzystanie z tej usługi przez strony
WWW
bez konieczności instalowania dodatkowego oprogramowania. Mają one jednak zwykle dużo mniejszą funkcjonalność od dedykowanych programów do IRC.
Opy, boty, splity i lagi
Oprócz tworzenia kanałów i rozmawiania w czasie rzeczywistym, protokół IRC umożliwia także przesyłanie plików do wybranych osób i daje szereg narzędzi pozwalających administrować kanałami. Osoba, która założy dany kanał uzyskuje na nim automatycznie prawa operatora (w skrócie op). Daje jej to możliwość zamykania ust (blokowania możliwości wysyłania komunikatów na kanał) a nawet wyrzucania (kick) i blokowania możliwości wejścia (ban) wybranym osobom. Operator może też nadawać prawa operatora innym użytkownikom, zrównując ich tym samym w prawach z sobą.
Na kanałach działających stale porządku czasem pilnują wyspecjalizowane
programy
, działające jak zwykłe klienty IRC (udające zwykłych użytkowników). Wykonują one automatycznie rozmaite funkcje porządkowe (np. wyrzucanie za
wulgaryzmy
). Programy te zwane są botami. Na wielu popularnych kanałach dochodzi często do rodzaju przepychanek między skłóconymi operatorami i właścicielami grup botów (tzw. botnetów), zwanych
wojnami
opowymi.
IRC cierpi też na dwie inne przypadłości –
splity
i lagi. Split to czasowe zerwanie łączności między serwerami. Lag zaś to spowolnienie pracy całej sieci, które powoduje, że komunikaty wysyłane przez użytkowników pojawią się u innych użytkowników dopiero po długim czasie i w niewłaściwej kolejności.
Wszystkie te niedoskonałości tworzą rodzaj
folkloru
, a stali użytkownicy IRC-a tolerują je albo nawet lubią.
Sieci IRC i ich krótka historia
Protokół i architekturę IRC wymyślił w
1988
roku
Jarkko Oikarinen
z
Finlandii
, w ramach swojej pracy doktorskiej o możliwości prowadzenia teledyskusji za pomocą Internetu. Oikarinen uważał to tylko za rodzaj niezbyt dopracowanego przykładu jednego z możliwych sposobów prowadzenia takiej dyskusji.
Zabawa spodobała się jednak studentom na Uniwersytecie Oulu, którzy uruchomili pierwszy serwer IRC (tolsun.oulu.fi, dziś już nieczynny). Następnie rozesłali do zaprzyjaźnionych administratorów na całym świecie kod źródłowy serwera i klienta IRC.
Powstała w ten sposób pierwsza sieć IRC.
EFNet
Pierwsza sieć IRC pozwalała dołączać się dowolnym serwerom, co po pewnym czasie zaczęło sprawiać kłopoty. W
1990
roku większość administratorów zgodziła się na zmianę zasady otwartości. Pozostała garstka, której przewodził administrator serwera eris.berkeley.edu, została odłączona, a reformatorzy nadali sobie nazwę EFNet (Eris Free Network). Odłączeni nazwali się ANet (Anarchy Net), jednak niedługo potem przestali istnieć. Sieć EFNet jest jedną z czterech największych sieci IRC na świecie.
Pierwszy polski serwer IRC został przyłączony w
1993
właśnie do sieci EFNet.
IRCnet
W
1996
roku operatorzy IRC nie mogli dojść do porozumienia w sprawie kierunku dalszego rozwoju sieci. Na to nałożyły się problemy z łączem Europa-Ameryka oraz prywatne animozje między administratorami. Skończyło się to tzw. "Wielkim Splitem" – większość serwerów europejskich i azjatyckich odłączyła się od EFNetu i argumentując, że kolebka IRC jest właśnie w Europie, przybrali nazwę "sieć IRC", czyli IRCnet. Sieć pozwala na nicki od 1 do 15 znaków.
Z IRCnetu obecnie korzysta jednocześnie ok. 100 000 użytkowników – jest jedną z czterech największych sieci IRC na świecie, a także najpopularniejszą siecią IRC w Polsce.
Undernet
To historycznie druga z sieci ogólnoświatowych, powstała w
1993
roku, na początku jako sieć testowa dla botów i deweloperów serwera IRC, potem szybko rozrosła się i jest teraz jedną z czterech największych.
Sieć ta na początku była obsługiwana przez te same serwery IRC co serwery EFnetu, ale wymogi dodatkowych możliwości (m.in. umożliwiających rejestrowanie pseudonimów, kanałów i wzywanie specjalnego bota pilnującego stale porządku na kanale, dzięki czemu nie ma w tej sieci potrzeby stawiania własnych botów) wymusiły zmianę
protokołu
IRC, opartego w Undernecie na tzw. znacznikach czasu (timestamp).
QuakeNet
QuakeNet to czwarta i najmłodsza z wielkich sieci IRC. Powstała w
1997
roku jako niewielka sieć dla graczy
Quake
i Quakeworld. Charakterystyczne dla QuakeNetu są boty sieciowe "Q" i "S" oraz nastawienie na graczy online. Posiada też stałe kanały służące kojarzeniu graczy i meczów w grach sieciowych.
DALnet, USANet i inne
Na bazie pomysłu Undernetu zaczęły od
1995
roku powstawać kolejne nie połączone ze sobą sieci, z których największą jest chyba DALnet. Mają one zwykle możliwość rejestrowania pseudonimów i kanałów oraz są odporniejsze na splity i lagi, nie cieszą się jednak takim powodzeniem jak IRCnet czy Undernet. Wiele z nich, jak USANet, ma charakter czysto lokalny.
Freenode
Freenode
powstała w
2002
r. na bazie serwera irc.openprojects.net, istniejącego od
1998
r. freenode jest siecią skupiającą użytkowników i programistów
wolnego oprogramowania
, działającą na protokole zbliżonym do DALnetu.
MindForge
MindForge powstała 15 marca 2005 r. i stała się siecią do pomocy w programie
eMule
i innych projektów
Open Source
.
Polskie sieci IRC
Pierwsze serwery IRC w Polsce połączone były do sieci EFnet. Po podziale sieci EFnet na EFnet i IRCnet polska część pozostała przy sieci IRCnet. Pierwszy serwer został założony przez Grzegorza Aksamita na Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie w
1993
roku[1]. W ramach tej sieci obecnie pracują w Polsce dwa serwery – krakowski (krakow.irc.pl) i lubelski (lublin.irc.pl) – które są spięte do hub.irc.pl – będącego wyjściem polskiej części IRCnet w świat. Aktualnym koordynatorem polskiej części sieci IRCnet jest Piotr „Beeth” Kucharski [2].
Drugą pod względem średniej liczby użytkowników siecią IRC w Polsce jest EFnet, posiadający od grudnia
2000
roku uruchomiony przez
ATM S.A.
polski serwer – irc.efnet.pl [3]. Wciąż trudno tam natrafić na kanały polskich społeczności, niemniej sieć ciągle się rozwija. EFnet jest szczególnie popularny w środowiskach uniwersyteckich oraz Polonii z USA i Australii, których serwery po „Wielkim Splicie” pozostały w sieci EFnet. irc.efnet.pl jest obecnie największym serwerem w kraju pod względem liczby użytkowników[4]. Koordynatorem sieci Efnet w Polsce jest Andrzej Karpiński, były operator sieci IRCnet.
Oprócz tego istnieją rdzennie polskie publiczne sieci IRC nie powiązane z sieciami międzynarodowymi. Prawdopodobnie największa[4] tego rodzaju sieć to
PolNet
, do ok. 900 użytkowników[5][6]. Działa w oparciu o oprogramowanie InspIRCd. Oferuje serwisy, statystki oraz spoofy ukrywające host.
Programy
Wygląd okna przykładowego klienta IRC – XChat
- AmIRC – klient IRC–a pod systemy
AmigaOS
-
BitchX
- klient IRC pod systemy Uniksowe
-
Chatzilla
– wieloplatformowy klient
Fundacji Mozilla
- Epic – zaawansowany klient sieci IRC
-
Erc
– klient IRC napisany jako dodatek do
Emacsa
-
irssi
– klient IRC–a pod systemy Uniksowe
- Sieć
Jabber
umożliwia korzystanie z IRC-a przy pomocy odpowiednich
transportów
-
Konversation
– klient IRC dla środowiska KDE
-
KVIrc
– wieloplatformowy klient IRC
-
Miranda IM
(z odpowiednią wtyczką)
-
mIRC
– klient IRC–a pod Microsoft Windows
- mIRGGI – klient IRC pod platformę Symbian.
-
Opera
–
pakiet internetowy
dostępny na wielu systemach operacyjnych, w skład którego wchodzi również klient IRC
-
Pidgin
– komunikator wieloprotokołowy obsługujący także IRC
- SwiftKit - Program umożliwiający grę przeglądarkową RuneScape, używany jako klient IRC-a. Często używany przez graczy RuneScape.
- WeeChat – klient IRC podobny do irssi, pozbawiony części wad irssi
-
XChat
– klient dostępny na wielu systemach operacyjnych.
-
HydraIRC
– klient IRC podobny do mIRC ale open source
- jmIrc – klient IRC dla telefonów komórkowych
Przypisy
Zobacz też
Linki zewnętrzne