Zlodowacenie południowopolskie
Zlodowacenie południowopolskieZlodowacenie południowopolskie (zlodowacenie krakowskie, w systemie alpejskim - Mindel, a
Ameryce Północnej
- Illinois) - największe ze
zlodowaceń
na terenie
Polski
w
plejstocenie
(objęło ok. 90% powierzchni kraju). Jego trwanie jest określane na 730-430 tys. lat temu. Poprzedza je interglacjał przasnyski (podlaski), a po nim nastąpił
interglacjał mazowiecki (wielki)
. Obszar zlodowacenia krakowskiego pozbawiony jest wszelkich
form glacjalnych
, przeważa tu
rzeźba strukturalna
i erozyjna. Osady tego zlodowacenia zachowały się przede wszystkim w środkowej i północnej Polsce, pod utworami młodszych ogniw
czwartorzędu
. Częściowo też jednak (zwłaszcza na południu kraju) zostały one zniszczone w wyniku późniejszej
denudacji
. Te osady to przede wszystkim piaski i żwiry fluwioglacjalne, a także
iły warwowe
. W trakcie tych zlodowaceń obszar
Jury Krakowsko-Częstochowskiej
był prawdopodobnie wolny od lodu, gdyż nie znaleziono na tym obszarze osadów genezy glacjalnej, a rzeźba (skałki jurajskie) nie noszą śladów egzaracji (erozji lodowcowej). Zlodowacenie to składało się z trzech mniejszych zlodowaceń, oddzielonych
interstadiałami
: - zlodowacenie
Nidy
- objęło swym zasięgiem nie tylko środkową Polskę, ale posuwając się wzdłuż zboczy
Sudetów
, dotarło aż do
Bramy Morawskiej
, oddzielając je od
Karpat
.
Lądolód
oparł się o północne partii
Gór Świętokrzyskich
,
Wzniesienia Łódzkie
i
Wyżynę Lubelską
. Z okresem zlodowacenia Nidy związana jest
akumulacja
najstarszych w Polsce
lessów
podmorenowych
oraz
mułów
i
iłów
warwowych, a także najstarszy poziom gliny zwałowej , zachowany w zachodniej i północnej części Gór Świętokrzyskich, w rejonie rowu
Kleszczowa
oraz w głębokich
dolinach
na Wyżynie Lubelskiej.
- interstadiał małopolski (kozi wierch) - jego śladami są
osady
rzeczne, jeziorne i bagienne ze szczątkami
fauny
i
flory
. Zachowały się one jednak w niewielu miejscach (m.in. Kozi Grzbiet k.
Kielc
,
Domuraty
,
Przasnysz
).
- zlodowacenie
Sanu
I - lądolód skandynawski odznaczał się największym (maksymalnym) zasięgiem, obejmując praktycznie całe terytorium Polski, za wyjątkiem Sudetów i Karpat. Wsparł się on o
Góry Izerskie
,
Kaczawskie
,
Kamienne
,
Wałbrzyskie
,
Sowie
,
Bardzkie
,
Złote
i
Opawskie
, a także wkroczył w
Kotlinę Turoszowską
,
Jeleniogórską
i
Kłodzką
oraz Bramę Morawską po
Ostrawę
. Zlodowacenie wkroczyło w Sudety
Przełęczą Srebrną
, bardzkim przełomem
Nysy Kłodzkiej
i
Przełęczą Kłodzką
. Pokryło także całkowicie
Pogórze Śląskie
i
Przemyskie
oraz częściowo
Pogórza Karpackie
(
Wielickie
,
Ciężkowickie
,
Dynowskie
), przebiegając linią Ostrawa -
Cieszyn
–
Bielsko-Biała
–
Kęty
–
Andrychów
–
Wadowice
–
Czchów
–
Strzyżów
–
Przemyśl
. W swej brzeżnej części ladolód opływał niektóre kulminacje morfologiczne (główne pasma Gór Świętokrzyskich,
Wyżynę Krakowsko-Częstochowską
,
Sobótkę
), sprzyjając powstawaniu mniej lub bardziej rozległych
nunataków
. Ze zlodowaceniem tym wiązała się akumulacja kolejnego poziomu lessów podmorenowych (region świętokrzyski, ok.
Hrubieszowa
) oraz poziomy
gliny zwałowej
o grubości od 5 do 30 m.
- interstadiał ferdynandowski - lądolód całkowicie ustąpił z obszaru Polski. Nastąpiło niszczenie i
erozja
starszych osadów lodowcowych wraz z jednoczesnym osadzaniem piasków, żwirów i bruków rezydualnych, a w jeziorach mułków,
ziemi okrzemkowej
,
kredy jeziornej
i
torfów
. Powstały osady organogeniczne leżące na glinach zwałowych (
Falęcice
,
Łuków
,
Popioły
).
- zlodowacenie Sanu II - w czasie tego zlodowacenia lądolód skandynawski, po okrążeniu Gór Świętokrzyskich i pokryciu Wyżyny Lubelskiej, wkroczył do
Kotliny Sandomierskiej
i ponownie dotarł do północno-wschodnich zboczy Sudetów. Podobnie jak w przypadku poprzedniego zlodowacenia, najwyższe pasma Gór Świętokrzyskich i niektóre obniżenia międzypasmowe były nunatakami. Do osadów powstałych w tym czasie należą gliny zwałowe, a także piaski i żwiry wodnolodowcowe, o łącznej miąższości dochodzącej do kilkunastu metrów. Doliny rzek spływających z Karpat zostały wówczas zasypane do wysokości sięgającej 90 m powyżej poziomu ich koryt współczesnych.
Inne hasła zawierające informacje o "Zlodowacenie południowopolskie":
Uznam
...
Nowa Anglia
...
Úpská Jáma
...
Kocioł Małego Stawu
...
Kocioł Wielkiego Stawu
...
Czarny Kocioł Jagniątkowski
...
Końskie Łby
...
Czarny Grzbiet (Karkonosze)
...
Ziemia
...
Czwartorzęd
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Zlodowacenie południowopolskie":
010. Dzieje Ziemi (plansza 3)
...
207. Wody podziemne Polski (plansza 2)
...
Zlodowacenia w Polsce oraz formy polodowcowe (plansza 3)
...
|