Konzentrationslager Kauen (spotyka się również litewską ortografię KL Kaunas) był
niemieckim obozem
koncentracyjnym
założony jesienią
1943
, na terenie
getta w Kownie
na
Litwie
. Funkcjonował do października
1944
.
Historia obozu
Przed założeniem obozu
Historia założenia tego obozu jest zupełnie inna od pozostałych przypadków. Dzieje KL Kauen wiążą się mocno z dziejami
Żydów
z
Kowna
. Z chwilą wkroczenia
Niemców
na
Litwę
, w czerwcu i lipcu
1941
, w
Kownie
wybuchły antyżydowskie
pogromy
, podczas których, z rąk rozmaitych band litewskich oraz litewskiej żandarmerii, życie straciło ok. 10.000
Żydów
. W szczególności masowych mordów dokonano na terenie jednej z twierdz otaczających miasto – Fortu VII. Następnie
Niemcy
, obejmując kontrolę nad miastem założyli dwa
getta
, w których umieścili ok. 30.000
Żydów
. W
getcie
umieralność była wysoka, w ciągu następnych dwóch miesięcy zginęło ok. 3.000 osób.
28 października
1941
w Forcie IX
Niemcy
zamordowali ok. 9.000
Żydów
, z czego połowę stanowiły dzieci. W ciągu następnego okresu (
1942
), kilkanaście tysięcy
Żydów
zabrano do pracy i rozlokowano w różnych miejscach, przy fabrykach niemieckich. Pozostałe w
getcie
kilka tysięcy osób pracowało w warsztatach na miejscu.
Obóz
Zgodnie z rozkazem
Heinricha Himmlera
z
21 czerwca
1943
, jesienią
1943
getto
zostało zamienione na Konzentrazionslager Kauen dla
Żydów
z terenów Bałtyckich (Reichskommissariat Ostland). Obóz stał się centralnym obozem dla wielu mniejszych podobozów rozsianych w okolicach
Kowna
. Końcem getta stał się dzień
27 marca
1944
roku, kiedy to ponad 1800 osób, głównie kobiety i dzieci, jak i kilkudziesięciu żydowskich policjantów zostało zamordowanych. Rada Starszych (Aeltestenrat), która posiadała wielkie zasługi w zakresie samopomocy i organizacji życia w getcie została zniesiona.
Począwszy od 8 lipca
1944
roku, w obliczu zbliżającej się
Armii Czerwonej
,
Niemcy
rozpoczęli likwidację obozu. Ponieważ obóz powstał na terenie wcześniejszego getta, wielu więźniów schowało się do przygotowanych zawczasu kryjówek, które
Niemcy
otwierali za pomocą granatów. Zginęło wówczas około 2.000 osób. 4.000
Żydów
ewakuowano na Zachód
Marszami Śmierci
(często do KL
Stutthof
). W dniu wyzwolenia pozostało na terenie b.
getta
ok. 2.000 osób, czyli 8% ludności umieszczonej w
getcie
.
Większość masowych egzekucji dokonywała się w Forcie IX, który w latach
1940
-
1941
był ciężkim więzieniem
NKWD
.
Więźniowie i ofiary
Więźniami i ofiarami byli wyłącznie
Żydzi
, w większości z
Kowna
i okolic. Kobiety, osoby starsze i dzieci zostały wymordowane. Ci, którzy byli w sile wieku, pracowali niewolniczo w różnych
komandach
w warsztatach, fabrykach i przy robotach publicznych na korzyść
Niemiec
.
Dzieje powojenne
Po
wojnie
Sowieci założyli w Forcie IX więzienie. W
1958
roku założono w tym Forcie pierwsze muzeum, które skupiało się na martyrologii
litewskiej
. W latach 60. utworzono nowe muzeum. Dopiero po odzyskaniu przez
Litwę
niepodległości, w
1991
utworzono pomnik upamiętniający 30.000 ofiar
getta
i KL Kauen. Nie istnieje muzeum poświęcone
gettu
czy KL Kauen.
Zobacz też
Bibliografia
Wykaz bibliografii dla serii artykułów o niemieckich obozach w latach 1933-1945 został umieszczony na
osobnej stronie
.