Mady (fluwisole [1], ang. alluvial soils) -
gleby
powstałe w wyniku nagromadzenia się materiału niesionego przez wody i akumulowanego w wyniku wytracania energii wody. Zasadniczą cechą mad jest obecność w profilu naprzemianległych warstw o różnym składzie granulometrycznym. Poszczególne warstwy mogą cechować się skrajnie różnym składem granulometrycznym lub zbliżonym. W zależności od typu utworów dominujących w profilach glebowych wyróżnia się mady:
Mady tworzą się wzdłuż dolin rzecznych w obrębie
terasy
zalewowej. Wylewy wód rzecznych powodują ciągłe nagromadzanie się materiału na powierzchni gleby. Jeśli z różnych przyczyn ten proces jest zahamowany (np. wskutek wybudowania obwałowań rzek), mogą wyraźnie zacząć rozwijać się inne procesy glebotwórcze, np. akumulacja
próchnicy
, brunatnienie. Kierunek tych procesów jest uzależniony od szeregu czynników glebotwórczych, m.in. pokrywy roślinnej, charakteru skały macierzystej i warunków
hydrologicznych
. Mady tworzą zazwyczaj siedliska
lasów łęgowych
.
Specyficznym typem mad są
marsze
, czyli mady morskie. Ich geneza jest podobna, jak mad rzecznych. Cechą szczególną jest występowanie w profilu kawałków
muszli
oraz duże wysycenie solami. Marsze tworzą się wzdłuż wybrzeży morskich.
Mady są glebami występującymi na całym świecie, wzdłuż dolin rzecznych i wybrzeży morskich.
Największe obszary w
Egipcie
,
Mezopotamii
, w
Indiach
, na
Nizinie Chińskiej
. W Polsce występują w dolinach dużych rzek -
Wisły
,
Odry
,
Warty
,
Noteci
,
Bugu
,
Wieprza
,
Sanu
.
Największy obszar mad w Polsce to
Żuławy Wiślane
. Z uwagi na zazwyczaj dużą żyzność, w znacznej części są wykorzystywane rolniczo. Często wymagają jednak regulacji stosunków wodnych.
Bibliografia
- ↑
Pedosfera gleby
(
pol.
). [dostęp 28.10.2009].