Plan wihary w grocie w Adżancie
Rekonstrukcja wihary w Sukhotaj w Tajlandii
Wihara (
sanskr.
lub
pali
vihara: विहार) –
klasztor
(
buddyjski
rzadziej
dżinijski
). Dosłownie można je tłumaczyć jako "schronienie" albo "azyl", jak to w którym chronili się wędrujący
mnisi
podczas
pory deszczowej
.
Pierwotnie słowo wihara było używane wyłącznie na określenie tylko części klasztoru, a mianowicie kwater mnisich. Prawidłowym określeniem klasztoru buddyjskiego była bowiem lena (od słowa layana - prywatne pomieszczenie, mieszkanie). Stopniowo jednak słowo wihara poszerzało swoje znaczenie i w końcu zaczęło oznaczać jeden z pięciu typów leny (klasztoru). Po zaniku czterech jego form konstrukcyjnych (adddhajoga, pasada, hammija i guha) pozostała sama wihara i wyparła nawet prawidłowe określenie klasztoru buddyjskiego.
We wczesnych dekadach buddyzmu wędrujący mnisi tworzący
sanghę
nie mieli określonego miejsca schronienia. Podczas pory deszczowej (pali. vassa) chronili się w tymczasowych szałasach zbudowanych z drewna, krytych liśćmi. Czasami mogły to być budynki kapliczek (rzadko murowane a częściej drewniane). Aktem szczodrości było nie tylko nakarmienie mnicha ale także ofiarowanie mu schronienia. (Mitra 1971)
Pierwsze klasztory powstawały spontanicznie dzięki hojnym, bogatym świeckim wyznawcom
Buddy
. Budowano je w parkach (jak np. Park Gazeli w
Varanasi
) – wystarczająco blisko ludzkich siedzib aby mnisi mogli prosić o jałmużnę ale wystarczająco daleko by mieli pod dostatkiem spokoju do medytacji.
Szlaki handlowe były zatem najlepszą lokacją dla wihary. Datki od możnych kupców znacznie wspierały lokalne społeczności mnichów. Od
I wieku
wihary zaczęły przekształcać się w instytucje edukacyjne, wraz z rozwojem misji buddyjskich (Chakrabarti 1995).
Wraz z utworzeniem stałych klasztorów tradycja wędrowania zanikła, jednak nazwa "wihara" pozostała. Niektóre z nich stały się niezwykle ważnymi instytucjami religijnymi, inne przeobraziły się w główne uniwersytety buddyjskie, jak np.
Nalanda
.
Jedną z bardziej znanych wihar była Maha Vihara na
Cejlonie
. Był to potężny ośrodek buddyjski – zarówno badawczy, jak i misyjny.
Wygląd wihary był różny w zależności od regionu w którym rozwijał się buddyzm. Jednak cechą wspólną jest zawsze sala do medytacji, często mieszcząca główny posąg Buddy.
Życie w wiharach zostało skodyfikowane i zawarte jest w
Winaja-pitace
("Koszu Dyscypliny Zakonnej") – pierwszym zbiorze
Tipitaki
.
Północnoindyjski rejon
Bihar
wywodzi swą nazwę prawdopodobnie od słowa "wihara" – być może od dużej liczby klasztorów, które się tam kiedyś znajdowały. Podobnie
uzbeckie
miasto
Buchara
.
W
Tajlandii
słowo "wihara" (wymowa w
języku tajskim
"wihan") ma węższe znaczenie i oznacza budynek zgromadzeń na terenie kompleksu świątynnego.
Zobacz też
Linki zewnętrzne
theravada.int.pl - opis części składowych świątyni