Epicharm
EpicharmEpicharm, znany również jako Epicharm z Kos (
gr.
Επίχαρμος), ur. ok.
540 p.n.e.
, zm. ok.
450 p.n.e.
–
grecki
komediopisarz uważany powszechnie za jednego twórców
komedii
, najważniejszy twórca tzw. komedii
sycylijskiej
;
filozof
, zaliczany do
pitagorejczyków
. Rozbieżności co do miejsca urodzeniaMiejsce urodzenia Epicharma nie jest znane, aczkolwiek późniejszy antyczni komentatorzy jego dzieł wskazują na wiele alternatywnych miejsc.
Suda
podaje, że przyszedł na świat w
Syrakuzach
, bądź w antycznym sikanijskim mieście Krastos w centralnej części
Sycylii
.
Diogenes Laertios
wskazuje na miasto
Astipalea
- antyczną stolicę
Kos
, leżącą nieopodal obecnego miasta
Kefalos
. Ten sam autor podaje jednak również, że ojciec Epicharma był wybitnym lekarzem oraz, że przeniósł się z rodziną do Megary, antycznego miasta leżącego 19 km na północ od Syrakuz, kiedy Epicharm miał zaledwie kilka miesięcy. Pomimo, iż wychował się w tradycji
asklepioskiej
, jako dorosły został orędownikiem filozofii
Pitagorasa
.[1] Z uwagi na duże rozbieżności co do miejsca urodzenia Epicharma, wszystkie informacje biograficzne traktujące na ten temat powinny być traktowane z dużą dozą podejrzliwości. Więcej odniesień do alternatywnych źródeł i miejsc oraz dyskusje co do ich prawdopodobieństwa można znaleźć w Pickard-Cambridge's Tragedy, Comedy, Dithyramb oraz bardziej współczesnej pozycji Rodrigueza Noriegi Guillena Epicarmo di Siracusa: Testimonios y Fragmentos. [2] Wydana na początku lat 90. publikacja R. Kassela i C. Austina Poetae Comici Graeci wskazuje z dużą dozą prawdopodobieństwa na to, iż po roku 484 p.n.e. Epicharm mieszkał w Syrakuzach i pracował jako poeta, świadcząc swoje usługi dla
tyranów
Gelona
i
Hierona I
. Twórczość literackaWiększość informacji na temat Epicharma pochodzi z dzieł Atenaiosa i
Diogenesa Laertiosa
oraz z
Sudy
, aczkolwiek fragmenty i liczne komentarze można znaleźć w wielu dziełach pisarzy antycznych. Znaleziono również papirusy z długimi fragmentami tekstów twórcy, ale są one często w bardzo złym stanie zachowania.
Platon
wspomina o Epicharmie w swoich dialogach (Gorgiasz[3], Theaetetus).
Sokrates
określa Epicharma jako "księcia komedii", a
Homer
tytułuje go "księciem tragedii", przy czym obaj zgodnie mówią o nim jako o "wielkim mistrzu każdego rodzaju poezji".[4] Przekrój tematów poruszanych w jego twórczości był bardzo szeroki, począwszy od napomnień przeciwko zatruciu obyczajów i lenistwu, poprzez mitologiczne
burleski
, po pisma zorientowane na tematy filozoficzne, medyczne,
nauki przyrodnicze
,
lingwistykę
oraz
etykę
. Wśród wielu różnych filozoficznych i moralnych lekcji jakich udzielał, wartym uwagi jest jego spostrzeżenie, że ciągłe ćwiczenie się w cnocie może przezwyciężyć cechy dziedziczne - każdy ma zatem potencjał, aby być dobrym człowiekiem, bez względu na swoje pochodzenie. Rola, jaką odegrał Epicharm w dziejach komedii jest niejednoznaczna. Arystoteles przypisywał mu wynalezienie komediowej fabuły (mýthos), inni twierdzili, że Sycylijczyk jedynie rozwinął komedię. Drobiazgowe
analizy
niemieckiego
uczonego Rainera Kerkhofa prowadzą jednak do wniosku, że Epicharm wpłynął najbardziej nie na
attyckich
komików, ale na poetów
tragicznych
. Najwięcej łączyło go z
Ajschylosem
, który odwiedził Sycylię pod koniec życia Epicharma.[5] Epicharm parodiował Ajschylosa. Przypisuje się im wspólne autorstwo Bachantek, Atalanty, Filokteta, Sfinksa i Persów – tragedia Ajschylosa wystawiona była w Syrakuzach.[5] Tematyka zachowanych dramatów Epicharma znacznie wykraczała poza stereotypowy repertuar scenek z życia codziennego. Główną część - co najmniej 22 spośród około 41 znanych tytułów (35 lub 40 lub 52, wedle różnych źródeł) - stanowiły
farsy
mitologiczne
; ulubionymi bohaterami byli
Herakles
(7 sztuk) i
Odyseusz
(6 sztuk) – obaj herosi występowali w pejoratywnych rolach: pierwszy był żarłokiem, drugi tchórzem. Rzadziej pojawiały się w sztukach Epicharma tematy codzienne, typowe dla
mimów
, jak na przykład pierwszy w literaturze portret pasożyta w Nadziei oraz w Bogactwie.[6] Lista komedii- Ciclope
- Odisseo disertore
- Odisseo naufrago
- Sirene
| - Nozze di Ebe
- Eracle e Folo
- Pircha e Prometeo
- L'Amico
| - Le Baccanti
- Il contadino
- Terra e mare
- I furti
| - Speranza o ricchezza
- Discorso e discorsa
- La Megarese
- Visitatori del tempio
| - I pellegrini
- Dionisio
- La sfinge
- Commiati
|
Poglądy filozoficzneW swoich pismach filozoficznych jednoznacznie podkreśla naczelną rolę
rozumu
, stwierdzając, że: "tylko rozum widzi i tylko rozum słyszy; wszystko inne jest ślepe i głuche." [7] Wskazuje jednocześnie na boskie pochodzenie rozumu: [...] życie ludzkie wymaga przede wszystkim umiejętności rachunku i liczby; utrzymujemy się przy życiu dzięki liczbie i umiejętności rachunku; one to bowiem ratują śmiertelnych (od zagłady). [....] to rozum zawsze steruje ludźmi i ratuje ich (od zagłady). Człowiekowi dana jest umiejętność rachunku, a jest to rozum boski; bowiem rozum ludzki zrodził się z rozumu boskiego i on to daje każdemu człowiekowi środki do życia i odżywiania się. We wszystkich umiejętnościach zaś ujawnia się rozum boski, ucząc ludzi wszystkiego, co czynić trzeba dla wygody oraz pożytku. Bowiem nie człowiek wynalazł umiejętności, lecz bóg.[7] Wybrane cytaty z dziełPowinien zwyciężyć rozum, a nie namiętności.[8] Najlepszą rzeczą, jaką moim zdaniem może posiadać człowiek, jest zdrowie.[8] Ręka rękę myje: daj coś od siebie, a powinieneś coś otrzymać.[8] Jaka jest natura człowieka? Opróżnianie pęcherza![8] Niejeden, komu się wydaje, że umie mówić, po prostu nie umie milczeć.[9] Informacje dodatkoweBył człowiekiem długowiecznym. Zmarł mając ponad 90 lat (według
Lukiana z Samosat
przeżył 97 lat [10]). Przypisy- ↑ P.W.Buckham, s.164, "But Epicharmus was a philosopher and a Pythagorean"; and Pickard-Cambridge, s.232, "Epicharmus was a hearer of Pythagoras".
- ↑
Bryn Mawr Classical Review 2005.10.24
- ↑ Plato, Gorgias, [505e]: "So that, in Epicharmus's phrase, 'what two men spake erewhile' I may prove I can manage single-handed".
[1]
- ↑ "Summon the great masters of either kind of poetry- Epicharmus, the prince of Comedy, and Homer of Tragedy", Theaetetus,
Platon
, sekcja §152e.
[2]
(tłumaczenie na język angielski: Benjamin Jowett
[3]
). Istnieją pewne różnice w tłumaczeniu tego ustępu. W różnych innych tłumaczeniach Słowa takie jak "król", "najważniejszy", "lider", "mistrz" są używane w miejsce słowa "książę". Powszechnym greckim słowem, które spotykamy w dziełach Platona jest "akroi" - pochodzące od słowa "akros", oznaczającego "najwyższy", "szczytowy", "o wysokiej pozycji". W tym kontekście należy to rozumieć jako "doskonały", "wytrawny" lub "wielkiej miary" (artysta). (cf. Liddell & Scott, A Greek-English Lexicon).
[4]
- ↑ 5,0 5,1
Mirosław Kocur, We władzy teatru, rozdział VII, Mim 1, kocur.uni.wroc.pl
- ↑
Mirosław Kocur, We władzy teatru, rozdział VII, Mim 1, kocur.uni.wroc.pl
- ↑ 7,0 7,1
Piotr Świercz, "Jedność Wielości. Świat, człowiek, państwo w refleksji nurtu orficko-pitagorejskiego", sbc.org.pl
- ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3
www.humanistictexts.org/grkanalec.htm#Epicharmus
- ↑
www.061.pl/em9/cytaty/index.php?page=407
- ↑
Lukian z Samosat, Macrobii
Bibliografia- Philip Wentworth Buckham,
Theatre of the Greeks
, 1827.
- Rudolf Kassel, C. Austin Poetae Comici Graeci: Agathenor-Aristonymus (Poetae Comici Graeci), 1991.
- A. W. Pickard-Cambridge, Dithyramb, Tragedy, and Comedy (1927, reprint 1962).
- Plato, Theaetetus.
- Lucia Rodríguez-Noriega Guillén, Epicarmo de Siracusa. Testimonios y Fragmentos. Edición crítica bilingüe.; Oviedo: Universidad de Oviedo, Servicio de Publicaciones, 1996.
Reviewed by Kathryn Bosher, University of Michigan, in Bryn Mawr Classical Review 2005.10.24
- William Smith, Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology, 1870, artykuł o Epicharmie,
[5]
Inne hasła zawierające informacje o "Epicharm":
Syrakuzy
...
Kategoria:Pitagorejczycy
...
Alfabet grecki
(zob.
etymologia ludowa
). Pozostałe spółgłoski greckie mieli utworzyć Symonides z Samos i Epicharm z Sycylii, pozostałe dwie samogłoski mieli dodać kapłani
Apollina
by jedna ...
Epicharm
Epicharm, znany również jako Epicharm z Kos (
gr.
Επίχαρμος), ur. ok.
540 ...
Inne lekcje zawierające informacje o "Epicharm":
Hasło nie występuje w innych lekcjach!
|