Jamrajowate, borsuki workowate (Peramelidae syn. Peroryctidae) –
rodzina
torbaczy
z rzędu
jamrajokształtnych
. Obejmuje gatunki zwierząt wszystkożernych, zamieszkujących różne środowiska (od pustynnych po wilgotne)
Australii
i
Nowej Gwinei
. Formy kopalne znane są od
miocenu
.
Występowanie
Cała
Australia
,
Tasmania
i
Nowa Gwinea
wraz z przyległymi wyspami
Kai
,
Aru
i
archipelagiem Bismarcka
i D'Entecasteaux. Jamraje żyjące w
Nowej Gwinei
zamieszkują lasy deszczowe na nizinach.
Tryb życia
Niektóre jamraje nie są większe od
szczura
, inne osiągają wielkość
królika
. Jednak niezależnie od wielkości są zwierzętami naziemnymi. Część z nich splata swe siedziby z trawy, inne wygryzają tunele w podszyciu ziemi, a jeszcze inne wygrzebują głębokie nory.
Podstawowe dane |
---|
Długość ciała | Bez ogona 15-65 cm |
Masa ciała | 0,2-4,7 kg |
Dojrzałość płciowa | W 3-6 miesiącu życia |
Okres godowy | W zależności od regionu |
Ciąża | Około 12 dni. Młode w torbie rozwijają się 50 dni. |
Liczba młodych w miocie | 1-7 |
Długość życia | Ponad 3 lata |
Gatunki australijskie mają różne wymogi środowiskowe. Niektóre, np.
jamraj złoty
, preferują obszary suche. Inne zamieszkują wilgotne tereny,
sawanny
, krzewiaste zarośla i lasy. Nie unikają też ogródków miejskich.
Wszystkie jamraje w ciągu dnia odpoczywają, najczęściej w umieszczonym na ziemi gnieździe z trawy. Pod wieczór wyruszają na żer, ale nadal przebywają w ukryciu, by nie zwracać uwagi swoich naturalnych wrogów:
węży
,
psów dingo
i
lisów
.
Jamraje są samotnikami. Towarzystwa poszukują tylko w porze godowej. Młode znajdują własne terytorium zaraz po osiągnięciu dojrzałości.
Rozmnażanie
Cały tryb życia jamrajów podporządkowany jest szybkiemu tempu rozmnażania. W regionach, gdzie nie ma wyraźnej pory suchej lub chłodnej, jamraje mogą rozmnażać się cały rok.
Młode rodzą się po wyjątkowo krótkiej ciąży - zaledwie 12 dni. Choć po urodzeniu mierzą zaledwie centymetr, są dobrze rozwinięte. Natychmiast wdrapują się do
torby lęgowej
matki. Tutaj chwytają brodawki i zaczynają ssać mleko. Torba, w której się znajdują, powiększa się w miarę, jak młode w niej rosną. W końcowym okresie tworzy występ wzdłuż całego brzucha matki.
Siedmiotygodniowe młode mogą już opuścić torbę i dziesięć dni później zostają odstawione. Od tej chwili matka jest ponownie przygotowana do rodzenia. Czasami bywa już nawet w ciąży, ponieważ może parzyć się, zanim pierwsze młode opuści torbę.
Pożywienie
Głównym składnikiem pożywienia jamrajów są
owady
i ich
larwy
, oraz
pająki
. Torbaczom tym udaje się też czasem złowić mniejszego gryzonia. Zjadają również
nasiona
,
jagody
,
pąki
roślin,
pędy
i
grzyby
. W regionach o małej ilości opadów jamraje zaspokajają zapotrzebowanie na płyny zlizując rosę i wodę zawartą w pokarmie. Gatunki żyjące w dżungli piją regularnie z kałuż i potoków. Badania wykazały, że jamraje co noc w poszukiwaniu pożywienia przeczesują całe swoje terytorium, starając się go jednak nie opuścić.
Najczęściej zbierają pożywienie z ziemi. Są znane również z tego, że w poszukiwaniu
owadów
lub
korzonków
, wygrzebują silnymi nogami głębokie jamy. Potem przeszukują je swym wyciągniętym nosem i starają się wychwycić zapach ukrytych owadów lub znaleźć jadalne
bulwy
czy
korzenie
Systematyka
Do rodziny zaliczane są następujące
rodzaje
[1]:
Podrodzina Echymiperinae:
Podrodzina Peramelinae:
Podrodzina Peroryctinae
Zaliczany wcześniej do tej rodziny monogatunkowy rodzaj Chaeropus - obecnie uznawany za wymarły - został wyodrębniony do rodziny †Chaeropodidae.
McKenna i Bell w 1997[2] proponowali wydzielenie rodziny Peroryctidae obejmującej Peroryctinae i Echymiperinae, jednak badania molekularne nie potwierdziły zasadności takiego podziału. Peroryctidae sensu McKenna/Bell nie jest
monofiletyczna
.
Przypisy
Bibliografia
- Kazimierz Kowalski: Ssaki, zarys teriologii. Warszawa: PWN, 1971.
- Encyklopedia zwierząt od A do Z. .
- Mały słownik zoologiczny: ssaki. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1978.
- Zwierzęta : encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 73. .