Odpowiedź odpornościowa, odpowiedź immunologiczna, reakcja odpornościowa lub immunologiczna – całokształt zmian, jakie zachodzą w organizmie pod wpływem kontaktu z
antygenem
. Każda odpowiedź odpornościowa składa się z:
fazy indukcji, podczas której dochodzi do rozpoznania antygenu i jego prezentacji limfocytom; na tym etapie działają już czynniki
nieswoiste
;
fazy efektorowej, podczas której czynniki nieswoiste działają nadal, ale jednocześnie zaczynają działać
limfocyty
, które w zasadzie przejmują kontrolę nad całą reakcją odpornościową.