Metafizyka klasyczna albo filozofia pierwsza (
gr.
τα μετα τα φυσικά ta meta ta physika – "to, co po fizyce/ponad fizyką"; zob.
ontologia
) – dziedzina wiedzy ukonstytuowana przez
Arystotelesa
, rozważająca
byt jako byt
oraz jego istotne własności i ostateczne przyczyny (por.
Metafizyka
1003a, 20–32; 1022a).
Nazwa
Nazwa "metafizyka" nie pochodzi od
Arystotelesa
. Najprawdopodobniej zaproponował ją
Andronikos z Rodos
, filozof
perypatetycki
z I w. p.n.e., który uporządkował dzieła Arystotelesa umieszczając zbiór pism (dziś tworzą one poszczególne księgi Metafizyki) traktujących o zasadach bytu po pismach przyrodniczych – Fizyce. Nazwa "ta meta ta fizyka" oznaczałaby w tym kontekście te pisma (w kolejności) po tych o fizyce. Po raz pierwszy w historii myśli termin metafizyka pojawił się u Mikołaja z Damaszku (ur. ok. 64 r. p.n.e.). Tę teorię pochodzenia nazwy popiera większość wybitnych badaczy Arystotelesa, jak Zeller, Ross czy Jaeger. Wedle innej teorii uczonego M. H. Reinera tytuł dzieła Metafizyka był inspirowany przez samego Arystotelesa i był używany już przez jego bezpośrednich uczniów[1].
Następcy Arystotelesa
Metafizyka to filozofia pierwsza (określenie Arystotelesa), bo wszystkie nauki szczegółowe odwołują się do niej, i "wiedza boska" (Metafizyka, 983a), czyli
teologia
, bo bada ostateczne przyczyny rzeczy. Te dwa określenia i arytotelesowskie rozumienie przedmiotu metafizyki przejęło
średniowiecze
i twórczo rozwinęło metafizykę klasyczną w postaci systemów
św. Tomasza
,
bł. Dunsa Szkota
czy
Ockhama
. W średniowieczu stał się słynny jeden z podstawowych problemów metafizyki klasycznej:
spór o uniwersalia
.
W XX wieku klasyczna metafizyka odżyła w postaci
neotomizmu
. Jednym z jego najwybitniejszych przedstawicieli w Polsce był zmarły 8 maja 2008 r. o. prof.
Mieczysław Krąpiec
.
Krytyka metafizyki
Projekt metafizyki jest absolutny. Chodzi o wyjaśnienie
bytu
(dlaczego jest) i poznanie jego istotnych właściwości (czym jest), np.
istoty
czy przyczyn, relacji koniecznych, co może stanowić podstawę dla wypracowania kryteriów
wiedzy
pewnej. Wg niektórych koncepcji metafizyki, jej przedmiot leży poza obrębem doświadczenia. Dlatego metafizykę krytykuje się z pozycji
sceptycznych
,
empirystycznych
,
pozytywistycznych
i
scjentystycznych
.
Przypisy
- ↑ K. Leśniak Wstęp do Arystoteles Metafizyka str. xii-xiii, Warszaw PWN 1983
Bibliografia
-
Władysław Stróżewski
, Ontologia, Wydawnictwo Aureus – Znak, Wydanie I, Kraków 2004, ,
- Mieczysław Albert Krąpiec OP, Metafizyka. Zarys teorii bytu, Lublin 1978,
Linki zewnętrzne