Mniejszość narodowa
Mniejszość narodowaMniejszość narodowa –
grupa etniczna
, która jest osiedlona na terytorium innego kraju/grupy etnicznej. Wyróżnia się od innych zbiorowości odrębnym pochodzeniem i kulturą, a często także językiem i wyznaniem. Mniejszość etniczna może starać się zachować tę odrębność, aczkolwiek zdarzają się przykłady
asymilacji kulturowej
, kiedy członkowie jednej grupy etnicznej odłączają się od swoich pobratymców i wstępują do innej grupy etnicznej, np.
Żydzi europejscy
. Mniejszość narodowa w odróżnieniu od
mniejszości etnicznej
posiada lub posiadała własne
państwo
, które zgodnie z
funkcjonalną teorią powstania państwa
jest najwyższą formą rozwoju grupy społecznej. Ochrona prawna mniejszości narodowychPrawo międzynarodowe gwarantuje przestrzeganie praw tych zbiorowości. Ludność ta posiada obywatelstwo państwa zamieszkania ze wszystkimi tego konsekwencjami, ale nie ma wyodrębnionego terytorium pod względem politycznym i administracyjnym. Prawo mniejszości etnicznych w Polsce gwarantuje
konstytucja
oraz Ustawa z dnia 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym.[1] Mniejszości narodowe w PolsceW Polsce wyróżniamy następujące mniejszości narodowe: Typologia mniejszości narodowychMniejszości można podzielić według następujących kryteriów (typologia według Małgorzaty Budyty-Budzyńskiej[3]): - związek mniejszości z krajem zamieszkania:
- pochodzenie:
- zmiana granic (aneksja pewnego terytorium z jego ludnością przez nowe państwo w wyniku wojny lub porozumień międzypaństwowych, np. mniejszość węgierska w Rumunii po
traktacie w Trianon
; rozpad państwa, np. mniejszość rosyjska na Łotwie po upadku
ZSRR
; plebiscyt, np. mniejszość słoweńska w austriackiej Karyntii, która zdecydowała po
I wojnie światowej
o pozostaniu w tym kraju)
- kolonializm (napływ taniej siły roboczej z krajów kolonialnych do metropolii, np. mniejszość pakistańska w Wielkiej Brytanii, mniejszość indonezyjska w Holandii, mniejszość arabska we Francji)
- akcja osiedleńcza (celowe osiedlanie pewnych grup narodowościowych na terytorium danego państw na przykład w celu podniesienia jego rozwoju gospodarczego, np.
mniejszość niemiecka w rumuńskim Siedmiogrodzie
lub w celach obronnych, np. mniejszość serbska w chorwackiej Krajinie)
- migracja w celach ekonomicznych (np. mniejszość wietnamska w Polsce)
- migracja w celach politycznych (np.
mniejszość grecka w Polsce po II wojnie światowej
, mniejszość rosyjska - tzw. "biali" - we Francji po rewolucji bolszewickiej)
- migracja w celach społecznych (np. mniejszość rumuńskich Romów w krajach Europy Zachodniej)
- migracja w wyniku prześladowań religijnych (np.
mniejszość czeska w Zelowie k. Bełchatowa
, przybyła do Polski z powodu represjonowania protestantów w państwie Habsburgów)
- zakończenie procesu narodowotwórczego, w wyniku którego grupa etniczna lub regionalna zyskuje własną świadomość narodową (np. mniejszość serbołużycka w Niemczech)
- rozmieszczenie w państwie:
- mniejszości zwarte (w dużych skupiskach, np. mniejszość białoruska w Polsce, mniejszość duńska w Niemczech)
- mniejszości rozproszone (w diasporze, np. mniejszość żydowska w międzywojennej Europie Środkowej i Wschodniej)
- mniejszości pogranicza (np. mniejszość litewska w Polsce)
- mniejszości istniejące wewnątrz terytorium kraju (tzw. mniejszości wyspowe lub kieszonkowe, np. mniejszość czeska w Zelowie k. Bełchatowa)
- poziom dystansu kulturowego:
- mniejszości nieznacznie różniące się od narodu dominującego (np.
mniejszość słowacka w Polsce
)
- mniejszości radykalnie odmienne od narodu dominującego (np. mniejszość arabska we Francji)
Tendencje separatystyczne
Terytoria autonomiczne
w ramach
niepodległych państw
z licznymi
mniejszościami
narodowymi
, często dążą do
samodzielności
poprzez różne formy
separatyzmu
: -
Grenlandia
,
-
Wyspy Owcze
,
-
Laponia
,
-
Tałysz
[1]
,
-
Abchazja
,
-
Baskonia
,
-
Katalonia
,
-
Fryzja
,
-
Szkocja
,
-
Gagauzja
,
-
Walia
,
-
Recja
,
-
większość republik i okręgów rosyjskich
,
-
Kurdystan
,
-
Karakałpacja
,
-
Tybet
,
-
Ujguristan
,
-
Zhuang
,
-
Karen
,
-
Mon
,
-
Szan
.
Zobacz też Przypisy- ↑
Treść ustawy na stronie MSWiA
.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 2,8
Charakterystyka mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce
. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji. [dostęp 2010-04-26].
- ↑ Budyta-Budzyńska M., Socjologia narodu i konfliktów etnicznych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2010.
Inne hasła zawierające informacje o "Mniejszość narodowa":
Nowa Anglia
...
1986
...
Orlęta Lwowskie
...
Insurekcja kościuszkowska
...
Rada Najwyższa Narodowa
...
1806
...
Szkoła wyższa
...
1848
...
Gwardia Narodowa
...
Narodowy socjalizm
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Mniejszość narodowa":
208 Walki o granice II Rzeczypospolitej (plansza 9)
...
209a Tworzenie demokracji parlamentarnej w Polsce (plansza 2)
...
209b Tworzenie demokracji parlamentarnej w Polsce (plansza 5)
Partia Socjalistyczna, PSL „Wyzwolenie”, PSL-Lewica, Radykalne Stronnictwo Chłopskie, komuniści – 98 mandatów
Mniejszość narodowa: ugrupowania ukraińskie, żydowskie, białoruskie, niemieckie – 89 mandatów
...
|