Harry Mulisch (właśc. Harry Mulisch Kurt Victor, ur.
29 lipca
1927
w
Haarlemie
, zm.
30 października
2010
[1] w
Amsterdamie
) - pisarz
niderlandzki
. Wraz z W. F. Hermansem oraz G. Reve zaliczany do "wielkiej trójki" najważniejszych pisarzy współczesnej literatury niderlandzkiej. Jego książki były tłumaczone na 26 języków. Światową sławę przyniosły mu Zamach i
Odkrycie nieba
.
Biografia
Mulisch był synem austriackiego oficera i frankfurckiej Żydówki. Mulisch edukację zakończył na szkole średniej, chociaż rzucił szkołę przed maturą, gdyż jak mówi, chciał być wolny, a szkoła kojarzyła mu się z niemieckim przymusem w okupowanej Holandii. Nie podjął też studiów, bo uważał, że zabiłyby jego oryginalność. Do 30. roku życia nie zarobił prawie żadnych pieniędzy, spał do południa i utrzymywany był przez pracującą dziewczynę, która uważała go za "geniusza". Był zamożnym człowiekiem, chociaż, jak twierdził, nie trwonił pieniędzy, ponieważ pamiętał, jak ciężko było mu w czasach, gdy był biedny.
Twórczość
Wpływ na jego twórczość wywarli przede wszystkim tacy pisarze, jak
Edgar Allan Poe
,
Thomas Mann
,
Fiodor Dostojewski
i
Jorge Luis Borges
. Był też miłośnikiem
Goethego
.
Podzielał poglądy
lewicowe
, dawniej był zwolennikiem
marksizmu
. Jego dzieła mają charakter filozoficznych powieści.
Powieść Odkrycie nieba została uznana w ogólnokrajowym czytelniczym plebiscycie za najlepszą powieść niderlandzką wszech czasów. Jest to erudycyjna powieść, w której można znaleźć odwołania do marksizmu, mistyki żydowskiej, chrześcijaństwa, astrologii, literatury niderlandzkiej i światowej, filozofii, ale także na przykład do filmu
2001: Odyseja kosmiczna
.
John Updike
napisał, że twórczość Mulischa przekracza nasze czasy. Przez niektórych krytyków była porównywana do
Czarodziejskiej Góry
Manna
z uwagi na bardzo szeroką tematykę i jakość literacką oraz do
Boskiej Komedii
Dantego
jako współczesna próba podsumowania doświadczeń ludzkości i ludzkiej myśli. Z drugiej strony zarzuca się mu, że jego powieść jest za trudna dla przeciętnego czytelnika. Do 2007 roku sprzedało się w Holandii 620 tys. egzemplarzy tej książki.
W przekładzie na język polski ukazało się kilka książek Mulischa: Czarne światło, przekł. E. Dijk-Borkowska, Warszawa 1976; Zamach, przekł. R. Pyciak, Warszawa 1988; Dwie kobiety. Stare powietrze, Warszawa 1990; Procedura, przekł. J. Koch, Warszawa 2001; Odkrycie nieba, przekł. R. Turczyn, Warszawa 2006.
Nagrody
Został odznaczony m.in.
Orderem Lwa Niderlandzkiego
(1997) i
Orderem Zasługi Republiki Federalnej Niemiec
. Był też wymieniany jako kandydat do
Nagrody Nobla
. W
2006
roku jego imieniem została nazwana planetoida
10251 Mulisch
.
Dzieła
- 1947 Ik, Bubanik
- 1952 archibald strohalm
- 1952 Tussen hamer en aambeeld
- 1952 De diamant: een voorbeeldige geschiedenis
- 1953 Chantaje op het leven
- 1955 De sprong der paarden en de zoete zee
- 1955 Het mirakel: episodes van troost en liederlijkheid uit het leven van de heer Tiennoppen
- 1956 Het zwarte licht
- 1957 De versierde mens
- 1958 Manifesten
- 1959 Het stenen bruidsbed
- 1960 Tanchelijn
- 1961 Voer voor psychologen
- 1961 Wenken voor de Bescherming van Uw Gezin en Uzelf, Tijdens de Jongste Dag
- 1962 De zaak 40/61
- 1962 Quauhquauhtinchan in den vreemde: een sprookje
- 1966 Bericht aan de rattenkoning
- 1967 Wenken voor de Jongste Dag
- 1968 Het woord bij de daad: getuigenis van de revolutie op Cuba
- 1970 De verteller
- 1970 Paralipomena Orphica
- 1972 Oidipous Oidipous
- 1971 De verteller verteld
- 1972 Soep lepelen met een vork: tegen de spellinghervormers
- 1972 Wat gebeurde er met sergeant Massuro?
- 1972 De toekomst van gisteren: protocol van een schrijverij
- 1973 Woorden, woorden, woorden
- 1973 Het seksuele bolwerk
- 1974 De vogels: drie balladen
- 1974 Bezoekuur
- 1975 Mijn getijdenboek
- 1975 Volk en vaderliefde
- 1975 Tegenlicht
- 1975 Kind en kraai
- 1975 Twee vrouwen (Dwie kobiety)
- 1976 Het ironische van de ironie. Over het geval G.K. van het Reve
- 1976 De grens
- 1976 Vergrote raadsels: verklaringen, paradoxen en mulischesken
- 1976 De wijn is drinkbaar dankzij het glas
- 1977 Oude lucht (Stare powietrze)
- 1977 De taal is een ei
- 1977 Oude lucht: drie verhalen
- 1978 Wat poëzie is: een leerdicht
- 1979 Paniek der onschuld
- 1980 De compositie van de wereld
- 1982 Opus Gran
- 1982 De Aanslag (Zamach)
- 1983 Egyptisch
- 1984 Het Boek
- 1985 Hoogste tijd
- 1987 De pupil
- 1988 De elementen
- 1988 Het licht
- 1989 Voorval: variatie op een thema
- 1989 Het beeld en de klok
- 1990 De zuilen van Hercules
- 1992 De ontdekking van de hemel (
Odkrycie nieba
)
- 1995 Bij gelegenheid
- 1996 De Oer-Aanslag
- 1997 Zielespiegel: bij wijze van catalogus
- 1998 Het zevende land
- 1999 De procedure (Procedura)
- 2000 Het theater, de brief en de waarheid
- 2001 Siegfried: een zwarte idylle
Przypisy