Marcin z Tours, Święty Marcin, Marcin Miłościwy,
scs.
Swiatitiel Martin Miłostiwyj, jepiskop Turskij (ur. pomiędzy rokiem
316
a
317
w Sabarii, dziś
Szombathely
w
Pannonii
- zm.
8 listopada
397
w
Candes
nad
rz. Vienne
) –
biskup
Tours
,
święty
Kościoła katolickiego
i
prawosławnego
.
Żywot świętego
Miejsce, w którym przyszedł na świat św. Marcin nie jest pewne i za prawdopodobne przyjmuje się Szombathely, Salvar i Szent Marten[1]. Jego ojciec, który doszedł do godności
trybuna
, nadał synowi imię pochodzące od boga wojny
Marsa
. Jako dziecko przeniósł się wraz z rodzicami do
Pavii
, miasta we
Włoszech
. Tam poznał chrześcijan i mając zaledwie 10 lat wpisał się na listę
katechumenów
. Rodzina świętego nie chciała się zgodzić na jego chrzest, również miejscowy biskup był temu niechętny obawiając się gniewu ojca Marcina. Stąd też św. Marcin przyjął chrzest później.
W wieku 15 lat św. Marcin obrał stan żołnierski i został rzymskim
legionistą
, przysięgę złożył jednak dopiero po osiągnięciu pełnoletności, tj. 17 lat.
W roku
338
św. Marcin wraz ze swoim garnizonem został przeniesiony do Galii w okolice miasta
Amiens
. To tutaj miało miejsce znane zdarzenie z jego życia. Zimą gdy napotkał półnagiego żebraka, oddał mu połowę swojej żołnierskiej opończy. W nocy po tym zdarzeniu w swoim śnie zobaczył Chrystusa odzianego w jego płaszcz, który mówił do aniołów: "Patrzcie, jak mnie Marcin, katechumen, przyodział".
Chrzest święty
przyjął – jak to było wówczas w zwyczaju – w
Wielkanoc
339
roku. Po przyjęciu chrztu św. Marcin postanowił zrezygnować ze służby wojskowej. Panowało wówczas przekonanie, iż chrześcijaninowi nie godzi się być żołnierzem, gdyż z tym zawodem związane jest przelewanie krwi. Nie było jeszcze wówczas dla chrześcijan formalnych zakazów, wprowadzili je później papieże:
św. Damazy I
w
370
i
św. Syrycjusz
w
386
.
Św. Marcin ma iść do walki uzbrojony w krzyż
Okazja do wystąpienia z wojska nadarzyła się św. Marcinowi w
356
r. Wówczas to towarzyszył ówczesnemu Cezarowi
Julianowi
w wyprawie do Galii przeciwko germańskim plemionom łupiącym te tereny. Był wówczas zwyczaj, że żołnierzom w przeddzień bitwy, dla zwiększenia morale, dawano podwójny żołd. Wówczas to Marcin poprosił zamiast żołdu o zwolnienie go ze służby w wojsku. Rozgniewany tym dowódca kazał go aresztować. Marcin poprosił wtedy, aby pozwolono mu do bitwy pójść bez broni w pierwszym szeregu, a on walczyć będzie jedynie znakiem krzyża. Następnego dnia Germanie poprosili jednak o pokój[2].
Prawosławna ikona św. Marcina z Tours
Po powrocie z wojny Marcin uzyskał już łatwo zwolnienie z wojska. Pojechał wówczas na
Węgry
do swoich rodziców. Zdołał ich przed śmiercią nawrócić na wiarę chrześcijańską. W drodze powrotnej do
Galii
zatrzymał się w
Mediolanie
. Okazało się, iż tamtejszy biskup jest arianinem, gdy Marcin zaczął występować przeciw arianom, ci wyrzucili go z miasta. Z Mediolanu Marcin udał się do
Francji
, do miasta
Poitiers
. Został tam serdecznie przyjęty przez tamtejszego biskupa
św. Hilarego
. Gdy wyznał biskupowi, iż jego pragnieniem jest poświęcić się Bogu, żyjąc życiem ascety, ten wydzielił mu w pobliskim
Ligugé
pustelnię. Marcin zamieszkał tam z kilkoma towarzyszami. Stał się w ten sposób w
360
r. ojcem życia zakonnego we Francji.
W
371
r. zmarł biskup
Tours
, ponieważ sława życia i cudów świętego mnicha znana była w całej okolicy, kapłani i wierni pragnęli, aby Marcin przyjął godność biskupa. Żeby go do tego skłonić użyto wybiegu: jeden z mieszczan pojechał do świętego z prośbą o przyjazd do miasta i uzdrowienie chorej żony, kiedy tylko Marcin pojawił się w mieście, jego mieszkańcy siłą przywiedli go do katedry błagając o przyjęcie godności biskupa. W ten sposób został wybrany przez aklamację.
4 lipca
371
roku otrzymał święcenia kapłańskie i sakrę biskupią.
Godność biskupią sprawował 26 lat. Wprowadził nowy styl pracy, do tej pory biskup mieszkał przy katedrze i tam przyjmował petentów. Tymczasem św. Marcin prawie stale był poza domem wśród wiernych. Często uczestniczył w synodach, odwiedzał sąsiednich biskupów, był zaprzyjaźniony ze świętymi:
Ambrożym
, Wiktorynem i
Paulinem z Noli
. Gdy był już starszy założył klasztor w
Marmoutier
(14 km od Tours), gdzie najczęściej przebywał. Żył bardzo skromnie, a swoje ciało umartwiał nosząc włosiennicę oraz postami i pokutą za grzechy swoich wiernych.
Rozpoczął na zachodzie regularne akcje burzenia świątyń i bałwanów pogańskich oraz wycinania świętych gajów. Dzięki nadzwyczajnej gorliwości w tym procederze (połączonym z profanowaniem ołtarzy i wizerunków pogańskich bóstw), wkrótce z jego diecezji zniknęły wszystkie świątynie pogańskie. W dowód zasług Francuzi uczynili go swym patronem.
Gdy w
383
r. zamordowano cesarza
Gracjana
jego następca postanowił wszystkich zwolenników swojego poprzednika zabić. Wówczas święty Marcin wybrał się w podróż i tak stanowczo bronił skazanych, że wkrótce zostali uwolnieni.
W sprawie swoich wiernych pojechał również do
Trewiru
. Żona cesarza, arianka, nie chciał go wpuścić do pałacu, jednakże Marcin nie zrezygnował, dopóki nie spotkał się z cesarzem
Walentynianem II
.
Na synodzie w
Bordeaux
w
384
r. potępiono
Pryscyliana
, w wyniku czego cesarz
Magnus Maksymus
skazał go oraz jego zwolenników na śmierć. Marcin ponownie wybrał się do Trewiru by błagać o łaskę dla heretyków, niestety przybył za późno i wrócił do Tours bardzo tym zgnębiony. Interwencja Marcina spotkała się z atakiem ze strony wrogich mu hierarchów, że broniąc heretyków sprzyja im. Jesienią
397
r. św. Marcin doprowadził do zgody między wiernymi z
Candes
a tamtejszym duchowieństwem. Po powrocie, wyczerpany, zmarł
8 listopada
. W pogrzebie brało udział wielu biskupów i kapłanów, około 2000 mnichów i mniszek oraz wielkie tłumy wiernych. jego ciało sprowadzono
Loarą
do Tours i pochowano
11 listopada
)[3]patron żołnierzy w
Kościele katolickim
, również
Kult
Wspomnienie liturgiczne
w Kościele katolickim obchodzone jest
11 listopada
,
prawosławni
natomiast wspominają św. Marcina 12/25 października[4], tj.
25 października
wg
kalendarza gregoriańskiego
.
W
Polsce
uroczystą oprawę wspomnienia obowiązkowego posiadają:
Poznań
,
Jarocin
,
Krzeszowice
oraz
Bydgoszcz
,
Jawor
i
Opatów
. W trzech ostatnich miastach św. Marcin jest
patronem
.
- Patronat
Święty Marcin jest patronem
Francji
, królewskiego rodu
Merowingów
,
diecezji w Eisenstadt
,
mogunckiej
(Meinz),
rotterburdzkiej
,
w Amiens
. Jest również patronem dzieci, hotelarzy, jeźdźców, kawalerii, kapeluszników, kowali, krawców, młynarzy, tkaczy, podróżników, więźniów, właścicieli winnic, żebraków i żołnierzy.
- Ikonografia
W
ikonografii
zachodniej przedstawiany jest, jako legionista na białym koniu, dający część swojego płaszcza biedakowi. Na wschodzie przedstawiany jest w szatach biskupich i z
pastorałem
.
- Atrybuty
Jego
atrybutami
są: dzban, gęś, koń, księga, model kościoła, dwa psy lub żebrak u jego stóp.
- Przysłowia
- Jaki Marcin taka zima.
- Jeśli na Marcina sucho, to Gody (
Boże Narodzenie
) z pluchą.
- Marcin na białym koniu jedzie.
- Młoda jak jagoda po świętym Marcinie. (czyli stara)
- Gdy Marcinowa gęś po wodzie, Boże Narodzenie po lodzie.
- Na Świętego Marcina najlepsza gęsina.
- Święty Marcin pije wino, wodę pozostawia młynom. (oryg. A la Saint Martin, bois ton vin, Et laisse l'eau pour le moulin. przysł.
burgundzkie
)
- Od Świętego Marcina zima się zaczyna.
Zobacz też
Przypisy
szczegółowych
Źródła