Teby (Θῆβαι, Thívai, Thebaj lub Thive) – w
starożytności
główne miasto i centrum polityczne
Beocji
, w środkowej
Grecji
. Obecnie miasto zamieszkane przez 17-18 tys. ludzi.
Według
mitologii greckiej
założone przez
Kadmosa
, który wybudował tebański
akropol
-
Kadmeę
, a murem o siedmiu bramach otoczyli je
Amfion
i
Zetos
. W Tebach
Semele
miała urodzić
Dionizosa
, a
Alkmena
-
Heraklesa
. Synem
Lajosa
, króla Teb był
Edyp
. Przeciw Tebom wyruszył na czele siedmiu wodzów
Adrastos
, by pokonany wrócić ponownie z
epigonami
, synami wodzów, i zdobyć miasto. Wedle obliczeń
Eratostenesa
miało to miejsce w 1213 p.n.e.
W Beocji, Teby, obok
Orchomenos
, były jednym z centrów
Grecji mykeńskiej
i po upadku pod koniec
XIII w. p.n.e.
udało się miastu odrodzić w
VI w. p.n.e.
. Od tego okresu Teby, które zaczęły odgrywać w Beocji pierwszoplanową rolę, stanęły do rywalizacji z
Atenami
, które odtąd staną się ich głównym przeciwnikiem. Owa rywalizacja spowodowała, że w czasie
wojen perskich
Teby zostały sojusznikami
Persów
, co miało swój wydźwięk nawet
pod Termopilami
. W czasie
wojny peloponeskiej
w latach (
431
-
404 p.n.e.
) walczyły z Atenami po stronie
Sparty
. Miasto było organizatorem i centrum
Związku Beockiego
w
VII p.n.e.
. Sprawowały
hegemonię
w
Grecji
za
Epaminondasa
i
Pelopidasa
w
IV w. p.n.e
, później powoli upadały.
W
338 p.n.e.
wraz z innymi miastami greckimi wystąpiły przeciw
Macedonii
. Okazały się głównym przegranym. Na Kadmei ulokowany został macedoński garnizon, a miastem zaczęła rządzić
oligarchia
. W
335 p.n.e.
Teby próbowały odzyskać wolność. Zostały zdobyte i zniszczone przez
Aleksandra Macedońskiego
. Za bunt zostały przykładnie ukarane. Całe miasto zostało zrównane z ziemią - oprócz świątyń oraz domu poety
Pindara
, cenionego przez Aleksandra. Wszyscy mieszkańcy zostali sprzedani w niewolę.
Bibliografia
-
Aleksander Krawczuk
, Groby Cheronei, PIW Warszawa 1972