Ukraiński Kościół Prawosławny Patriarchatu Kijowskiego (
ukr.
Українська Православна Церква Київського Патрiархату) - jedna z trzech największych Cerkwi prawosławnych na Ukrainie. Cerkiew niekanoniczna.
Historia
Pierwsze wspólnoty chrześcijańskie pojawiają się na terytorium dzisiejszej
Ukrainy
już w starożytności. Na przełomie IV i V w. zostaje schrystianizowana południowa część
Krymu
, zamieszkana przez ludność grecką. Ukraiński Kościół Prawosławny Patriarchatu Kijowskiego (UKP PK) uważa się za spadkobiercę prawosławnej
metropolii kijowskiej
, którą założono w wyniku
chrztu
Rusi Kijowskiej
w
988
. W wyniku rozbicia dzielnicowego oraz zniszczenia i spadku znaczenia
Kijowa
podczas inwazji mongolskiej (
1240
) siedzibę
metropolitów
kijowskich przeniesiono najpierw do
Lwowa
, a następnie na Wschód – do
Włodzimierza nad Klaźmą
(
1299
), a potem do
Moskwy
(
1325
). W
1458
dokonano podziału metropolii kijowskiej na dwie odrębne: litewską z siedzibą w Kijowie i moskiewską. Od tego czasu hierarchowie prawosławni z Moskwy przestali używać tytułu Metropolitów Kijowa i Wszechrusi. W
1596
miała miejsce
Unia brzeska
, ale
Kościół Prawosławny
w Rzeczypospolitej nigdy nie uległ likwidacji – nie wydano żadnego aktu
delegalizującego
tę konfesję – i formalnie został wskrzeszony w
1620
, co w
1632
oficjalnie uznał król
Władysław Waza
. W
1686
metropolia kijowska, która do tej pory wchodziła w skład
patriarchatu konstantynopolitańskiego
, została podporządkowana Moskwie. Na początku
XIX wieku
Kijów stracił status metropolii i stał się zwykłą
diecezją
sufraganną
Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego
.
Współczesność
W styczniu 1990 r. zgodnie z decyzją Synodu Biskupów RKP ukraińskie diecezje utworzyły oddzielny egzarchat kościoła niezależny w sprawach administracyjnych pod równoważną nazwą UKP PM. Pod wpływem Aktu Niepodległości Ukrainy z sierpnia 1991 r. na Soborze UKP PM na początku listopada 1991 r. przyjęto postanowienie o autokefalii ukraińskiego prawosławia od RKP zgodnie z XXXIV Apostolskim Kanonem Prawosławnym (niezależność polityczna powinna ciągnąć za sobą niezależność kościoła). RKP nie zgodził się nadać Kijowowi autokefalii, co w praktyce wiązałoby się z utratą większości z gmin wyznaniowych kościoła, i w maju 1992 r. Sobór UKP PM zdjął pomysłodawcę secesji – metropolitę
Filareta (Denysenkę)
– ze stanowiska głowy ukraińskiego prawosławia. Ten uznał Sobór za nieważny w sensie prawa kanonicznego i rozpoczął rozmowy z UAKP na temat zjednoczenia obu kościołów. Na Wszechukraińskim Soborze Prawosławnym 25-26 czerwca 1992 r. doszło do zjednoczenia części parafii, które nadal uznawały zwierzchnictwo Filareta, z UAKP i powstania UKP PK. Patriarchą Kijowskim i Wszechukraińskim wybrano dotychczasowego przywódcę UAKP Mścisława. Po śmierci patriarchy w czerwcu 1993 r. doszło do secesji grupy jego zwolenników i odrodzenia UAKP. Nowym patriarchą UKP PK został metropolita czernihowski Wasyl (Romaniuk), który przyjął imię Wołodymyr, a po jego śmierci w lipcu 1995 r. patriarchą został Filaret. Również w tym wypadku miał miejsce pewien odwrót wiernych kościoła i przejście do UAKP (diecezje iwanofrankowsko-winnicka oraz buczacko-chmielnicka).
Pomimo faktu, że UKP PK nie działa legalnie w sensie prawa kanonicznego, to kościół rozwija się nie tylko w kraju (1996 r. – powrót do UKP PK diecezji iwanofrankowsko-winnickiej), ale i za granicą (utworzenie metropolii Europy Zachodniej i Kanady, trzech diecezji w Rosji: moskiewskiej, kursko-białogrodzkiej i tobolsko-jenisiejskiej; uznanie przez Kościół Prawdziwych Chrześcijan Prawosławnych Grecji (Starokalendarzyści) zwierzchności patriarchy kijowskiego; komunia z
Macedońskim Kościołem Prawosławnym
, również niekanonicznym) .
Struktura wewnętrzna
Według danych ze stycznia 2005 r. w skład UKP PK wchodzi 3523 wspólnot religijnych zorganizowanych w 31 diecezji, 36 klasztory i 24 misje, w których przebywa 206 zakonników. Posługę kapłańską sprawuje 2693 duchownych. Kościół posiada 16 zakładów oświatowych, w których naukę pobiera 1,3 tys. uczniów i studentów, w tym 556 osób w formie zaocznej. UKP PK prowadzi 1086 szkół niedzielnych. Wydaje 25 periodyków, w tym Biuletyn Prawosławny (Kijów), Połtawskie Wiadomości Diecezjalne (Połtawa), Głos Prawosławia (Kijów), Kijowski Patriarchat (Kijów) czy Z Bogiem w sercu (Charków) .
Patriarchowie Kijowa
Linki zewnętrzne
Zobacz też