Leszczyna pospolita
Leszczyna pospolitaLeszczyna pospolita (Corylus avellana
L.
) –
gatunek
krzewu
należącego do rodziny
brzozowatych
. Występuje w stanie dzikim w całej
Europie
i
Azji Mniejszej
po
Kaukaz
. W
Polsce
pospolita zarówno na niżu jak i w górach do ok. 1300 m n.p.m. Morfologia- Pokrój
- Duży, wielopienny
krzew
do 5 m wysokości.
Gałęzie
wzniesione, tworzące szeroką, gęstą
koronę
.
-
Pień
- O gładkiej, popielatej
korze
z poziomymi, korkowatymi kreskami. Młode pędy w kolorze czerwonobrunatnym, szczeciniasto owłosione.
-
Liście
- Opadające na zimę, skrętoległe, pojedyncze. Ogonek liściowy krótki do 10 mm, gruczołkowato owłosiony. Blaszka liściowa szerokoowalna do okrągłej o długości do 10 cm, podwójnie piłkowana, na szczycie zaostrzona, u nasady lekko sercowata. Młode liście obustronnie owłosione, potem z wierzchu matowozielone. Jesienią przebarwiają się na kolor żółty lub żółtobrązowy.
-
Kwiaty
- Roślina
jednopienna
o
kwiatach męskich
zebranych w
kotki
zgrupowane po 2-4,
kwiaty żeńskie
rozwijają się na
krótkopędach
w pąkach, tak, że w czasie kwitnienia na zewnątrz widoczne są tylko czerwone znamiona. Kwitnie bardzo wcześnie (od lutego do kwietnia) w zależności od warunków atmosferycznych. Kwiaty męskie pylą bardzo obficie na żółto.
-
Owoc
- Jest jednonasiennym, bezbielmowym
orzechem
, otoczonym okrywą powstałą ze zrośnięcia trzech
podkwiatków
. Zdrewniała
owocnia
(potocznie "skorupka") ma jasnobrązowy kolor i dość zmienny kształt, zależnie od odmiany.
Owocnia
zrośnięta jest podstawą z okrywą nasienną, po oderwaniu której pozostaje blizna nazywana tarczką. Okrywa do połowy podzielona jest na nieregularne klapy, bardzo zmienne. Owoce dojrzewają od września do października. Nazywane są potocznie orzechami laskowymi.
EkologiaW rzadkich
lasach
liściastych stanowi najwyższą część
podszytu
, występuje również w
zaroślach
śródpolnych, zaroślach nadwodnych oraz na suchych stokach. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych
gatunek charakterystyczny
dla
Cl.
Querco-Fagetea,
Ass.
Stellario-Carpinetum
[2]. Gatunek nie ma specjalnych wymagań, poza nietolerancją gleb zbyt podmokłych. Niektóre szlachetne
odmiany uprawne
są bardziej wymagające, lubią gleby wapienne, głębokie i w miarę ciepłe. Dobrze rośnie na glebach żyznych, rędzinowych, zasobnych w węglan wapnia, a także w borach mieszanych i w zaroślach kserotermicznych. Unika gleb jałowych, suchych oraz podmokłych. Gatunek tolerancyjny w stosunku do światła – lubi miejsca słoneczne lub półcieniste. Może rosnąć w cieniu, jednak słabo wtedy owocuje. Ceniony jako domieszka biocenotyczna. ZmiennośćW uprawie spotyka się szereg odmian i mieszańców uprawnych, zarówno ozdobnych jak i sadowniczych. Formy sadownicze otrzymano głównie z podgatunku leszczyna pontyjska (Corylus avellana var. pontica Winkl.), która w porównaniu z gatunkiem rodzimym charakteryzuje się większą siłą wzrostu i bardziej wzniesionym pokrojem, rodzi większe owoce o trójkątnej tarczce. W
Średniowieczu
sprowadzono ten podgatunek z Azji Mniejszej do klasztoru w Zell, skąd szereg odmian rozpowszechniło się w Europie pod nazwą Zellerówek. Leszczyna pospolita 'Contorta' -
Odmiany uprawne
- 'Aurea' – zarówno liście jak i pędy o zabarwieniu żółtawym przez cały sezon. Rośnie wolno.
- 'Barceloński' - odmiana bardzo plenna, regularnie owocująca. Jest dość odporna na niskie temperatury. Krzew rośnie dość silnie tworząc rozłożysta koronę. Dorasta do około 5 metrów wysokości. Posiada duże i smaczne orzechy.[3]
- 'Contorta' – Mały krzew o poskręcanych korkociągowato pędach i pofalowanych oraz pozwijanych liściach, mniejszych niż u typu. Doskonały, karłowy krzew do skalniaków. Dwudziestoletnie okazy mają ok. metr - półtora.
- 'Fusco-rubra' – odmiana rdzawolistna. Młode liście ciemno purpurowe, później ciemnozielone (często mylona z C. maxima Mill. 'Purpurea', która ma liście ciemnopurpurowe przez cały sezon).
- 'Heterophylla' (var. lacinata Kirch.) - odmiana strzępolistna. Liście pierzaste, ostro klapowane. Bardzo rzadka, chyba tylko w kolekcjach dendrologicznych.
- ' Olbrzymi z Halle' - odmiana obcopylna. Krzew rośnie silnie, dorasta do około 5-6 metrów, tworząc rozłożystą i średnio zwartą koronę. Posiada bardzo duże orzechy.[4]
- 'Trapezuński' - bardzo plenna odmiana o podłużnych owocach. Charakteryzuje się małą tendencją do wysychania ziaren owocu. Jest bardzo dobrym zapylaczem dla innych odmian leszczyny. Dojrzałość zbiorcza przypada na drugą dekadę września. Jest mało wrażliwa na moniliozę.
Zastosowanie-
Roślina uprawna
- jako
roślina sadownicza
w Polsce bez znaczenia, głównie uprawy amatorskie oraz doświadczalne. Na świecie szlachetne odmiany leszczyny uprawia się głównie w basenie
Morza Śródziemnego
(cieplejszy klimat, co zdecydowanie zwiększa plonowanie). Największym producentem na świecie jest
Turcja
, poza tym duże hodowle w
Hiszpanii
,
Włoszech
i na
Półwyspie Bałkańskim
oraz w
Stanach Zjednoczonych
(przede wszystkim
Kalifornia
).
- Często wykorzystywane są niektóre odmiany ozdobne w
architekturze zieleni
.
- Drewno jest miękkie i nietrwałe, używane jako węgiel rysunkowy. Leszczynowe pręty, cenione za swą giętkość, używane były na wędki, bicze, laski oraz faszynę.
- Z owoców uzyskuje się olej, który znajduje zastosowanie w przemyśle spożywczym, farmaceutycznym, farbiarskim oraz perfumeryjnym.
Przypisy
Inne hasła zawierające informacje o "Leszczyna pospolita":
Małże
...
Orzysz (jezioro)
...
Niegocin
...
Torfowisko
...
Podszyt
...
1962
...
Bór sosnowy
...
Pijawki
...
Czerkasy
...
Góry Krymskie
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Leszczyna pospolita":
Świat roślinny i zwierzęcy w Polsce (plansza 13)
...
Rośliny użytkowe (plansza 4)
...
Rośliny użytkowe (plansza 21)
...
|