Diecezja lubuska – historyczna
diecezja
utworzona za panowania
Bolesława Krzywoustego
w latach
1124
/
1125
. Była bezpośrednio podległa
arcybiskupowi gnieźnieńskiemu
. Obejmowała ziemie leżące w regionie wyznaczonym trójkątem
rzek
:
Odra
-
Nysa Łużycka
-
Warta
. Od
XIII
wieku biskupi lubuscy prowadzili akcję misyjną na Rusi i sprawowali opiekę nad katolikami mieszkającymi na terenach
księstwa halicko-włodzimierskiego
.
Ośrodki miejskie diecezji lubuskiej
Ważniejszymi ośrodkami miejskimi na obszarze diecezji lubuskiej były:
oraz leżące obecnie na terytorium
Niemiec
:
Ośrodkami dóbr biskupów lubuskich jako biskupów misyjnych dla Rusi były:
Dzieje
Zygmunt Gloger
tak pisał o diecezji lubuskiej:
Biskupstwo Lubuskie nazwę swoją wzięło od miasta Lubusza nad Odrą w ziemi lechickiej, którą przyłączył do Polski Bolesław Chrobry w latach 1007–1012. Biskupstwo atoli założył tu dopiero (jak już wyżej wzmiankowaliśmy) Bolesław Krzywousty w roku 1124 dla części ziemi Lutyków zaodrzańskich, odzyskanej na Niemcach, chcąc przez włączenie tego biskupstwa do metropolii gnieźnieńskiej ubezwładnić skutki prawne darowizny tej ziemi przez cesarza niemieckiego arcybiskupstwu magdeburskiemu. Gdy później Polska w dobie podziałów między potomków Krzywoustego straciła siłę państwową, a Bolesław śląski, młodszy syn Henryka Brodatego, oddać musiał ziemię Lubuską margrabiom brandenburskim, Niemcy przenieśli stolicę biskupią z Lubusza do [...]stenwaldu, czy też Raceburga, biskupi zaś lubuscy ustąpili do Polski z zamiarem apostołowania na Rusi. Henryk Brodaty, zarządzający dzielnicą krakowską i sandomierską, osiedlił ich w Sandomierskim, gdzie dano im opactwo Opatowskie po Cystersach, dawniej zaś posiadali już dobra Biskupice pod Sandomierzem, których nazwa stąd właśnie pochodziła, że do biskupów (lubuskich) należały. Biskupi ci, nie posiadając potem żadnej dyecezyi ani za Odrą, ani na Rusi, byli już tylko in partibus biskupami na Lubuszu i Rusi i z tytułem tym do końca wieku XV przetrwali, lubo na początku XIV wieku biskup lubuski, Stefan, twierdził, że poprzednicy jego rezydowali we Włodzimierzu wołyńskim, gdzie nawet miały być ich groby.[1]
Dawna katedra biskupów lubuskich w
Fürstenwalde
, obecnie kościół ewangelicki Najświętszej Marii Panny
Przyjmuje się, że około
1237
z nadania książęcego
Henryka Brodatego
Opatów
wraz z kilkunastoma wsiami przeszedł na własność biskupów lubuskich.
Aleksander IV
podporządkował kościół katolicki na
Rusi Halickiej
biskupom lubuskim w
1257
. W
1282
biskupi uzyskali od księcia
Leszka Czarnego
przywilej umożliwiający nadanie wsiom i miastom
prawa niemieckiego
.
W
1276
siedziba biskupa została przeniesiona do
Górzycy
na wschód od Odry. Przed
1325
Władysław Łokietek
prowadził liczne wojny o odzyskanie
ziemi lubuskiej
z poparciem biskupa
Stefana II
. W ramach odwetu siedziba biskupa została w 1325 spalona i złupiona przez Ericha von Wulkow z polecenia
margrabiego
Ludwika I
. Biskup Stefan zbiegł i rezydował we
Wrocławiu
podobnie jak jego następca
Apeczko z Ząbkowic
. Kolejny biskup Henryk Bencz (Bentsch) z poparciem margrabiego Ludwika II przeniósł siedzibę biskupa z powrotem do Lubusza i wybudował nową
katedrę
na północ od miasta. W
1373
, podczas wojny czeskich
Luksemburgów
z
Wittelsbachami
o panowanie nad
Brandenburgią
, wojska cesarskie
Karola Luksemburskiego
spaliły katedrę w Lubuszu. Nie została ona nigdy więcej odbudowana, a siedziba biskupów została przeniesiona do
Fürstenwalde
nad
Sprewą
. Od
1385
również
kapituła
została przeniesiona do Fürstenwalde.
W
1424
starania margrabiów brandenburskich zostały uwieńczone powodzeniem i diecezja została podporządkowana arcybiskupowi w
Magdeburgu
. W
1555
rozpoczęła się
reformacja
na terenie diecezji. W
1557
katedra w Fürstenwalde znalazła się w rękach
luteran
. Ostatnie katolickie nabożeństwo odprawiono w
1565
. Ostatecznie diecezja została
sekularyzowana
w
1598
. Oznaczało to też przerwanie związków ziemi lubuskiej z Polską aż do roku
1945
.
Obecnie część terenów dawnej diecezji lubuskiej znajduje się w
diecezji zielonogórsko-gorzowskiej
[2].
Zobacz też
Linki zewnętrzne
Przypisy