Jukos (
ros.
ОАО НК ЮКОС) - rosyjskie
przedsiębiorstwo
naftowe.
Powstało w
1993
. Jego nazwa pochodzi od pierwszych liter głównych aktywów należących wówczas do kompanii: Jugansknieftiegazu (Юганскнефтегаз) i Kujbyszewnieftieorgsintiez (КуйбышевнефтеОргСинтез). W
1995
państwo sprzedało 45% akcji Jukosu bankowi Menatep, który wkrótce dokupił jeszcze 33% akcji. W
1996
na czele przedsiębiorstwa stanął
Michaił Chodorkowski
, będący jednocześnie głównym akcjonariuszem Menatepu.
W kolejnych latach Jukos przejął kilka mniejszych rosyjskich przedsiębiorstw naftowych, dzięki czemu mógł zwiększyć wydobycie. W
2003
stał się największym przedsiębiorstwem naftowym w
Rosji
. Roczne wydobycie
ropy
sięgało 81 mln ton, co dawało niemal 20% całości rosyjskiej produkcji. Sukces zawdzięczał dobremu zarządzaniu (jako jedna z pierwszych rosyjskich kompanii energetycznych, zatrudnił wielu menedżerów z Zachodu), względnej przejrzystości w działaniu i efektywnemu lobbowaniu swoich interesów w rosyjskiej
Dumie
.
Ówczesna struktura własności Jukosu nie była do końca jasna. Zgodnie z danymi opublikowanymi przez przedsiębiorstwo w 2002 roku jego największymi akcjonariuszami byli:
Michaił Chodorkowski
(9,5%), Leonid Niewzlin (8%), Płaton Liebiediew (8%), Władimir Dubow (7%), Michaił Brudno (7%) i Wasilij Szachnowski (4,5%).
Po kilku latach od
prywatyzacji
Jukos stał się potężnym przedsiębiorstwem o wielkich ambicjach. W kwietniu
2002
ogłoszono fuzję Jukosu z Sibnieftem, inną rosyjską kompanią energetyczną. W rezultacie połączenia miał powstać czwarty pod względem wydobycia koncern naftowy świata. Plany Chodorkowskiego pokrzyżował jednak
Kreml
.
2 lipca 2003 aresztowany został Płaton Liebiediew, wiceprezes przedsiębiorstwa. Oskarżono go o oszustwa i niepłacenie podatków. Wydarzenie to otworzyło tzw. "sprawę Jukosu". 25 października 2003 aresztowany został Michaił Chodorkowski. Był to początek końca wielkości przedsiębiorstwa, które popadło w konflikt z władzą. Jego najważniejszymi przyczynami były: chęć Kremla, aby przejąć część aktywów Jukosu, który stał się zbyt potężny oraz ambicje polityczne jego największych akcjonariuszy. Oficjalnie Jukos został oskarżony o niepłacenie podatków w należnej wysokości. Suma zaległości przedstawionych przedsiębiorstwu do
2006
wyniosła ponad 50 mld
dolarów
, co przewyższało wartość całego przedsiębiorstwa sprzed "sprawy Jukosu".
W grudniu
2004
na licytacji sprzedano, znacznie poniżej realnej wartości, największe złoże Jukosu - Jugansknieftiegaz. Przejął je
Rosnieft
, państwowa kompania naftowa. W sierpniu 2006 przedsiębiorstwo zostało ogłoszone bankrutem. Obecnie trwają przygotowania do sprzedaży pozostałych aktywów Jukosu. Wszystko wskazuje na to, że przejmie je
Rosnieft
. Będzie to oznaczało koniec przedsiębiorstwa.
Linki zewnętrzne