Tallinn
Tallinn
Eesti Ühispank - bank estoński Mury starego miasta w Tallinnie Kadriorg, ogrody przy Pałacu Prezydenckim Tablica upamiętniająca ucieczkę
"Orła"
, umieszczona na ścianie Muzeum Morskiego w Tallinnie Tallinn (
est.
Tallinn, od
1219
do
1918
Rewel est. Reval, także Lindanäs, Lyndanise, Kalevanlinna oraz Koływań[1]) – stolica
Estonii
i
port
nad
Morzem Bałtyckim
(na południowym brzegu
Zatoki Fińskiej
). HistoriaTallinn był silnym ośrodkiem gospodarczym już w
X
w. Często osiedlali się w nim kupcy
fińscy
. W
1154
r. słynny arabski uczony Al Idrisi wspominał o grodzie Kaluri (dawna nazwa Tallinna, która po raz pierwszy występuje w
latopisie
ruskim 1223 r. – Kolywań[2], prawdopodobnie wśród Finów i Estów nazwa ta brzmiała Kalevanlinna). W
1219
r. król
duński
Waldemar II Zwycięski
, odbywający wyprawę krzyżową przeciw pogańskim Estom, zdobył fiński zamek Lyndanise[3], który kazał zburzyć i zbudować nową twierdzę. W językach
fińskim
i
estońskim
nazwa Tallinn tłumaczy się na "miasto duńskie" (taani linn) albo "miasto rolnicze" (talu linn). Inne – oprócz Kolyvana lub Kalevanlinna – historyczne warianty nazwy miasta to Rewal (Reval, Revalia, Rewel, Revel, Reveln) i Lindanisa (Lyndanise, Lindanäs); nazwa Tallinn obowiązuje od
1918
. W
1227
Duńczycy – po klęsce pod Bornhøved – utracili miasto na korzyść
zakonu kawalerów mieczowych
. Trzy lata później miasto – jako Rewal – ponownie uzyskało prawa miejskie. Duńczycy, którzy ponownie zawładnęli (w
1236
) miastem, potwierdzili
lokację
na prawie lubeckim w
1248
. Rozpoczęli oni w
1265
budowę największych w tej części swoich ziem fortyfikacji, z murami liczącymi 2,5
km
długości (jednymi z najdłuższych w
średniowiecznej
Europie
), do 16
m
wysokości, z 45
basztami
. Po dwudziestu latach, w
1285
Rewal stał się członkiem
Hanzy
. W
1346
Estonia
wraz z Rewalem została wykupiona przez
zakon krzyżacki
, który przebudował
trzynastowieczny
zamek na wzgórzu Toompea, dobudowując m.in.
basztę
"Długi Herman". Pod koniec XVI w., w rezultacie zmagań czterech mocarstw w
wojnach o Inflanty
–
Polski
,
Rosji
,
Danii
i
Szwecji
– Tallinn wraz z północną częścią dzisiejszej
Estonii
przypadł tej ostatniej. Dopiero w trakcie
III wojny północnej
, w
1710
r.,
car
Piotr I
na czele zwycięskiego pochodu armii rosyjskiej zajął
Estonię
. Od tej pory nazwa miasta – Rewal – nabrała rosyjskiego brzmienia i przekształciła się w Rewel. Rewel pozostał w rękach
Rosji
aż do
1918
r., gdy po ogłoszeniu niepodległości
Republiki Estońskiej
stolica oficjalnie zyskała nazwę Tallinn. W trakcie
II wojny światowej
miasto szczęśliwie uniknęło poważnych zniszczeń (te, które miały miejsce, zostały dokonane przez lotnictwo sowieckie podczas odbijania miasta z rąk niemieckich w
1945
r.). Po rozpadzie
Związku Radzieckiego
i ponownym odzyskaniu niepodległości przez
Estonię
Tallinn w znacznym stopniu odzyskał swoje zachodnie oblicze. W
1989
w Tallinnie założono
Związek Polaków w Estonii
. Miasto jest obecnie jedną z najchętniej odwiedzanych stolic europejskich[]. W
2002
zorganizowano tutaj 47.
Konkurs Piosenki Eurowizji 2002
ZabytkiEstończycy są narodem
protestanckim
– większość obiektów sakralnych w Tallinnie jest więc
protestancka
, jednak w Tallinnie mieszka też duża mniejszość rosyjska, więc część obiektów jest
prawosławna
. Na wzgórzu Toompea, oprócz
XIII-
i
XIV-wiecznych
fortyfikacji znajduje się
gotycka
katedra Najświętszej Maryi Panny
, w której wnętrzu znaleźć można nagrobki i epitafia (m.in.
renesansowy
z
1585
nagrobek
Pontusa de la Gardie
,
szwedzkiego
gubernatora
Estonii
). Pod wzgórzem na Starym mieście znajdują się
gotyckie
kościoły
:
trzynastowieczny
kościół św. Mikołaja
(Niguliste) z potężną wieżą i dobudowanymi później kaplicami,
trzynasto
-
czternastostowieczny
(później kilkakrotnie przebudowywany)
Św. Michała
zamieniony na
prawosławną
cerkiew
w
1716
z
barokowym
ikonostasem
z
1720
,
XIV-wieczny
Św. Ducha (Püha Vaimu) z późnogotyckim (
1483
) drewnianym
ołtarzem
dłuta
Bernta Notkego
i wysmukłą wieżą,
XIV
-
XV-wieczne
zabudowania
klasztoru
dominikanów
Św. Katarzyny
ze zrujnowanym od
1531
kościołem. Pod koniec
XV
w. zbudowano
kościół św. Olafa
(Oleviste) (z kaplicą NMP z początku
XVI
w.), którego
gotycka
wieża, wysoka na 159 m, była prawdopodobnie jedną z najwyższych budowli w Europie i na świecie. Po pożarach przebudowywana, mierzy obecnie 123 m. Nadto ruiny
XV-wiecznego
kościoła klasztoru
brygidek
w Pirita zburzonego w
1577
,
kościół Św. Piotra i Pawła
oraz
cerkiew
z
XIX
w. Z budowli niesakralnych –
XIV
-
XV-wieczny
gotycki
ratusz
wraz z wieżą i zdobionymi dekoracyjnymi rzeźbami ławami w sali magistratu z początków
XV
w.,
XV-wieczny
gotycki Dom Wielkiej Gildii z dwunawową salą ze
sklepieniem
krzyżowym i (z tego samego okresu) Dom Gildii Św. Olafa, pochodzące z tego samego okresu gotyckie domy mieszkalne (np. "Trzy Siostry" – zespół trzech takich domów) oraz
renesansowy
(
1597
) dom Bractwa Czarnogłowych. Znajdują się tu także wczesnoklasycystyczny (z
1718
, wg innej klasyfikacji – późnobarokowy) Pałac Kadriorg zaprojektowany przez
Włocha
Nicolo Michettiego (letnia rezydencja
Piotra I Wielkiego
, obecnie muzeum sztuki, [4], otoczony przez piękne ogrody), pałac gubernatora z
XVIII w.
, klasycystyczny pałac z
1813
, liczne budynki użyteczności publicznej (
neogotycki
bank z
1904
, modernistyczny teatr z
1910
, dom sztuki z
1934
w stylu
funkcjonalistycznym
, pałac prezydencki ([5]) z
1938
w stylu nawiązującym do sąsiadującego Pałacu Kadriorg), zabytkowe wille i kamienice czynszowe. Tallinn szczyci się ponadto najdłużej w Europie stale – od
średniowiecza
– funkcjonującą apteką. W Tallinnie, mimo licznych zniszczeń z okresu
II wojny światowej
, skrupulatnie odbudowano średniowieczne obwarowania miejskie z basztami i bramami – baszty Megede i Kiek in de Kök (
XIV
-
XV wiek
), basztę Paks Margareeta (Gruba Małgorzata,
XVI wiek
), Bramę Morską (
XVI w.
). Na brzegu zatoki, na wprost odległego o kilometr Pałacu Kadriorg stoi pomnik upamiętniający 177 rosyjskich marynarzy, którzy zatonęli w
1893
wraz ze swoim okrętem wojennym "Rusałka". Tallińskie stare miasto zostało w
1997
wpisane na listę
światowego kulturowego dziedzictwa ludzkości
UNESCO
(w tym samym roku wpisano na tę listę zespół zabudowy staromiejskiej
Torunia
). W
2002
r. odbył się w Tallinnie
Konkurs Piosenki Eurowizji
. Ciekawostki
15 września
1939
r. do Tallinna, jako neutralnego portu, za zgodą władz estońskich, zawinął
ORP Orzeł
w celu odstawienia do szpitala
chorego dowódcy
. Wskutek niemieckiej interwencji internowany, w nocy z 17/18 września 1939 r. ORP Orzeł wsławił się
brawurową ucieczką z Tallinna
i po miesiącu dotarł do Wielkiej Brytanii. Ucieczka Orła stała się pretekstem utworzenia sowieckich baz wojskowych na terenie Estonii, a następnie aneksji Estonii w
1940
r. przez
ZSRR
. Transport4 km od centrum miasta znajduje się
port lotniczy
(
Kod lotniska IATA
: TLL). Miasto ma dogodne połączenia kolejowe z
Sankt Petersburgiem
w
Rosji
. W kierunku południowym – na
Łotwę
/
Litwę
i do
Polski
prowadzi droga międzynarodowa
E67
, a
prom
pozwala dotrzeć m.in. do
Helsinek
(
Finlandia
) i
Sztokholmu
(
Szwecja
). Stacja kolejowa
Tallinn
. Miasta partnerskie-
Dartford
,
Wielka Brytania
-
Los Gatos
,
Stany Zjednoczone
-
Schwerin
,
Niemcy
-
Wilno
,
Litwa
-
Kilonia
,
Niemcy
-
Gandawa
,
Belgia
-
Göteborg
,
Szwecja
-
Malmö
,
Szwecja
-
Ryga
,
Łotwa
-
Annapolis
,
Stany Zjednoczone
-
Groningen
,
Holandia
-
Łomża
,
Polska
-
Gdańsk
,
Polska
-
Gdynia
,
Polska
-
Sankt Petersburg
,
Rosja
Przypisy Zobacz też Linki zewnętrzne
Inne hasła zawierające informacje o "Tallinn":
Boris Blacher
...
Bitwa pod Kircholmem
...
Port lotniczy Kijów-Boryspol
października], Mediolan-Malpensa, Moskwa-Szeremietiewo, Moskwa-Wnukowo, Neapol, Nowy Jork-JFK, Praga, Ryga, Petersburg, Sofia, Sztokholm-Arlanda, Tallinn, Taszkent, Tbilisi, Tel Awiw, Toronto-Pearson, Wilno, Warszawa)
Air Arabia
(Szardża)
Air Baltic
(Ryga)Air ...
Ukraińska Powstańcza Armia
...
Zatoka Fińska
...
Państwa świata według kontynentów
...
Wenecja
...
1990
...
Estońska Socjalistyczna Republika Radziecka
...
Pierwsza Republika Estońska
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Tallinn":
056. Państwa Europy i ich mieszkańcy – część 1 (plansza 10)
in Estland geobren ist.
In Estland spricht man Estonisch.
Die Hauptstadt von Estland ist Tallinn.
Cześć! Mam na imię Tivo.
Tivo to estońskie imię.
Pochodzę z Estonii.
Ponieważ pochodzę z ...
|