Karneol, karniol -
gemmologiczna
nazwa czerwonej, półprzezroczystej odmiany
chalcedonu
.
Nazwa pochodzi od łac.carnis = ciało, mięso.
Właściwości
Ponieważ karneol jest nieprzezroczysty, rzadko można w nim zobaczyć wtrącenia. Płynne wtrącenia w kształcie kropli nadają mu lśniący połysk. Karneol wykazuje zdolność do białoniebieskiej
fluorescencji
w świetle ultrafioletowym. Odmiana pochodząca z Indii świeci zielonkawożółtym światłem.
Chromoforem
jest w nim
żelazo
– wrostki tlenków i wodorotlenków żelaza (przeważnie
goethytu
i
hematytu
). Wskutek podgrzewania barwę można pogłębić.
Większość oferowanych dziś karneoli to barwione i następnie poddawane działaniu wysokiej temperatury
agaty
. Naturalny karneol pod światło wykazuje pierzasty podział barw, zaś barwiony - sferowość.
Występowanie
W skałach typowych dla chalcedonu.
Miejsca występowania:
Egipt
,
Arabia Saudyjska
,
Indie
– okolice Bombaju (najsłynniejsze wystąpienia na świecie),
Brazylia
– Rio Grande do Sul,
Urugwaj
,
Kolumbia
,
Chiny
– Tybet,
Rumunia
– Transylwania,
Czechy
,
Iran
,
Mongolia
.
Polska - w
melafirach
w okolicy Borówka, Kamiennej Góry, Kłodzka; w kopalni niklonośnego
serpentynitu
w Szklarach.
Zastosowanie
- jest stosowany w grawerstwie i jubilerstwie do wyrobu wisiorków, korali,
gemm
.
Poszukiwane są kamienie czyste, duże, o wyraźnej barwie czerwonej.
- stosowany do wyrobu drobnej galanterii użytkowej, tradycyjnie był używany do wyrobu pieczęci.
Możliwość pomylenia z
jaspisem
.
Bibliografia
- Walter Szumann: Kamienie szlachetne i ozdobne. Warszawa: Alma-Press, 2004. .
- Nikodem Sobczak: Mała encyklopedia kamieni szlachetnych i ozdobnych. Warszawa: "Alfa", 1986. .
- Rupert Hochleitner: Minerały i kryształy. Warszawa: Muza S.A., 1994. .
- Olaf Medenbach, Cornelia Sussieck–Fornefeld: Minerały. Warszawa: Bertelsmann Media, 1996. .
- Minerały i kamienie szlachetne. Kraków: Horyzont, 2002, seria: Podręczny Leksykon Przyrodniczy. .
- Kazimierz Maślankiewicz: Kamienie szlachetne. Wyd. 3 popr. i uzup.. Warszawa: Wydawnictwo Geologiczne, 1982.
- Michał Sachanbiński: Vademecum zbieracza kamieni szlachetnych i ozdobnych. Warszawa: Wydawnictwo Geologiczne, 1984. .
- Cally Hall: Klejnoty : kamienie szlachetne i ozdobne. Warszawa: Wiedza i Życie, 1996. .
- Guillermo Gold Gormaz, Jordi Jubany Casanovas: Atlas mineralogii. Warszawa: Wiedza i Życie, 1992. .
- Jaroslav Bauer: Skały i minerały : przewodnik. Warszawa: Wydawnictwo Multico, 1997. .
Zobacz też
geologia
,
minerał
, ,
kwarc
,
chalcedon
.