Czarnuszka siewna
Czarnuszka siewna | Gatunek leczniczy |
Czarnuszka siewna (Nigella sativa
L.
) –
gatunek
rośliny z rodziny
jaskrowatych
. Pochodzi z
Europy Południowej
i
Azji Zachodniej
. W Polsce jest uprawiana i czasami przejściowo dziczejąca (
ergazjofigofit
). Morfologia-
Łodyga
- Wzniesiona i rozgałęziona o wysokości 20-50 cm.
-
Liście
-
Podwójnie pierzastosieczne
o równowąskich odcinkach.
-
Kwiaty
- Dość duże, o średnicy do 3 cm, pojedynczo wyrastające na szczycie pędów.Działki
kielicha
białych
do bladobłękitnych z błękitnym unerwieniem i szczytach seledynowych. Działki
okwiatu
szerokojajowate, przekształcone w dwuwargowe
miodniki
osadzone na trzonkach.
-
Owoce
- Składają się z 5 do 10
mieszków
, całkowicie zrośniętych ze sobą, zwieńczonych zaschniętymi
słupkami
, o prawie dorównującej im długości. Zawierają
czarne
, trójgraniaste
nasiona
o
smaku
gorzkiej
kawy
i korzennym (muszkatałowym)
zapachu
.
- Gatunki podobne
-
Czarnuszka damasceńska
(pod kwiatem ma kilka pierzastosiecznych liści).
Biologia i ekologia
Roślina jednoroczna
. Dziko występuje na siedliskach ruderalnych i jako
chwast
zbożowy.
Roślina miododajna
, kwitnie od maja do września. Nasiona mają silny, aromatyczny zapach. Liczba
chromosomów
2n=12[2] Zastosowanie-
Roślina lecznicza
:
- Surowiec zielarski: Nasienie czarnuszki – Semen Nigellae (Semen Melanthii, Z nasion wytwarza się
olejek z czarnuszki siewnej
– Oleum Nigelle (Oleum Melanthii aethereum).
Nasiona
zawierają dużo
tłuszczu
(do 40%),
olejek lotny
(do 1,5%),
saponinę
– melantynę (silnie trującą dla
ryb
, ale w dużych ilościach szkodliwą również dla organizmów stałocieplnych), garbniki, gorycz – nigellinę i alkaloid – damasceinę[].
- Działanie: Żółciopędne, moczopędne, wiatropędne, przeciwbakteryne, przeciwbólowe, przeciwrobacze oraz rozkurczające na
mięśnie gładkie
, wzmaga wydzielanie
mleka
, poprawia trawienie, reguluje miesiączkę i wzmacnia odporność. Aby sporządzić
odwar
leczniczy należy łyżeczkę nasion zalać filiżanką wody i pić 2 razy dziennie. Czarnuszkę wewnętrznie stosuje się również w przypadku nieżytu
oskrzeli
, w chorobach wątroby, przy kamicy żółciowej, skąpomoczu. Zewnętrznie napary używane są przy
trądziku
, atopowym zapaleniu skóry i
grzybicach skóry
-
Sztuka kulinarna
: czarne
nasiona
służą jako dodatek do
pieczywa
, do przetworów warzywnych, do aromatyzowania
wina
oraz w niewielkim zakresie do produkcji olejku eterycznego używanego w cukiernictwie. Mielone nasiona czarnuszki stanowią dobrą namiastkę
pieprzu
, gdyż u osób wrażliwych nie podrażniają błony śluzowej
żołądka
.
-
Roślina ozdobna
uprawiana na rabatach, a także na kwiat cięty do wiązanek, bukietów itp. (dekoracyjne są również jej owoce).
- Olejku czarnuszki używa się do produkcji perfum
Ciekawostki- W starożytności używano jej jako
panaceum
. Znana była już w starożytnej
Asyrii
, wymienia ją też
Biblia
.
- Po raz pierwszy jej własności lecznicze opisał grecki lekarz Dioskurides.
- W dawnej Polsce była używana przez biedną ludność jako przyprawa zastępująca zbyt drogie dla ludzi przyprawy wschodnie.
- W sezonie wegetacyjnym 2008 prace badawcze nad uprawą czarnuszki siewnej rozpoczął Uniwersytet Warmińsko-Mazurski
Przypisy- ↑ Stevens P.F.:
Angiosperm Phylogeny Website
(
ang.
). 2001–. [dostęp 2009-06-07].
- ↑ Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. .
Bibliografia- Teresa Wielgosz: Wielka księga ziół polskich. Poznań: Publicat S.A., 2008. .
- Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
Inne hasła zawierające informacje o "Czarnuszka siewna":
Przełęcz Lubawska
...
Wyka
...
Sałata siewna
...
Liść
...
Rośliny lecznicze
...
Warzywa
...
Rośliny przyprawowe
...
Rośliny strączkowe
...
Naan
...
Sparceta
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Czarnuszka siewna":
005. Przegląd i znaczenie nasiennych (plansza 20)
...
007. Przegląd i znaczenie grzybów (plansza 2)
...
Rolnictwo w Polsce (plansza 9)
...
|