Kalendarium II wojny światowej – Polska
Kalendarium II wojny światowej – Polska
Kalendarium II wojny światowej
–
Polska
1939-
23 sierpnia
– podpisanie
paktu Ribbentrop-Mołotow
między
III Rzeszą
a
Związkiem Radzieckim
o podziale stref wpływów w Europie Środkowej.
-
1 września
-
2 września
– pod Jordanowem
10 Brygada Kawalerii
pod dowództwem płk.
Maczka
zniszczyła 50 czołgów niemieckich należących do XXII Korpusu Armijnego.
-
3 września
- zakończyła się
bitwa pod Mławą
.
- wojska niemieckie zajęły
Częstochowę
.
-
Luftwaffe
zatopiła dwa okręty polskie, zatonął stawiacz min –
ORP Gryf
i kontrtorpedowiec –
ORP Wicher
.
- w
Bydgoszczy
doszło do walk jednostek polskich z niemieckimi dywersantami wspomaganymi przez miejscowych Niemców (m.in. członków
Hitlerjugend
). Część pojmanych Niemców rozstrzelano, innych wysiedlono. Propaganda niemiecka nadała tym wydarzeniom nazwę "Blutsonntag Bromberg" – "
bydgoska krwawa niedziela
". Po wkroczeniu
Wehrmachtu
rozpoczęły się represje na ludności polskiej za udział w "krwawej niedzieli" – egzekucje i wywózki do obozów koncentracyjnych.
- rozpoczęło się bombardowanie miasta
Łomża
, które do 7 września nękane było tylko w ten sposób. W tym czasie (od 2 do 8 września) toczyły się zacięte boje na odcinkach Nowogród-Szablak-Piątnica (
33 Pułk Piechoty
).
-
4 września
- rozpoczęła się ewakuacja z Warszawy centralnych instytucji państwowych.
- w
Katowicach
po przełamaniu 3 września obrony prowadzonej przez kompanię 3 batalionu kpt. Pawła Staszkiewicza z 201 Pułku Piechoty, kompanię kolarzy oraz ok. 100-osobowy oddział ochotników pod dowództwem powstańca śląskiego Nikodema Renca, padła reduta –
wieża spadochronowa
– broniona przez śląskich
harcerzy
. Żołnierze Wehrmachtu zrzucili na ziemię z 50-metrowej wysokości ostatnich rannych obrońców. Katowice zajęły 239 Dywizja Piechoty XIV Armii oraz 56 i 68 Pułk Grenzschutzu. Jednakże po południu wybuchły ponownie krótkotrwałe walki w rejonie kościoła ewangelickiego, Placu Wolności, Domu Powstańca, teatru i
ul. Mariackiej
. Po ostatecznym opanowaniu miasta Niemcy spalili synagogę przy
ul. Mickiewicza
oraz dokonali masowych egzekucji na około 860
powstańcach śląskich
, harcerzach i polskiej ludności.
-
5 września
– rozpoczęły się represje wobec ludności cywilnej w
Bydgoszczy
w odwecie za zdławienie niemieckiej akcji dywersyjnej.
-
6 września
- wojska niemieckie zajęły
Kraków
.
-
7 września
- poddała się placówka
Westerplatte
.
- Rząd RP i Naczelny Wódz opuścili Warszawę.
- wojska niemieckie podeszły pod linie obronne otaczające
Łomżę
. Podczas kilku ataków przeprowadzonych tego dnia siły nieprzyjaciela straciły ponad 50% ludzi i sprzętu. Szybki ruch wojsk niemieckich został na tym odcinku zatrzymany.
- 720 żołnierzy pod komendą kpt.
Władysława Raginisa
stawiła czoło 42 200 żołnierzom
XIX. Armeekorps
gen.
Heinza Guderiana
zmierzających w stronę
Brześcia
. Początek heroicznej
obrony odcinka "Wizna"
.
-
8 września
- próba zdobycia
Warszawy
z marszu przez wojska niemieckiej 4 Dywizji Pancernej. Szturm odparto na rogatkach miasta (Ochota, ulica Grójecka i Częstochowska).
- wojska niemieckie zajęły
Łódź
.
- drugi dzień obrony
Łomży
. Ataki Niemców skoncentrowały się na forcie nr 3 w
Piątnicy
. Do południa odparto 4 ataki. Popołudnie było spokojniejsze. Nocą, po przygotowaniu artyleryjskim i zadymieniu wojska niemieckie przeprawiły się przez
Narew
, kilka kilometrów poniżej punktu obrony w Piątnicy i zdobyły
Nowogród
.
- rozpoczęła się
bitwa pod Iłżą
.
-
9 września
- rozpoczęła się
bitwa nad Bzurą
, zakończyła się bitwa pod Iłżą.
- obrona przeprawy pod
Łomżą
. Przed południem 3 ataki na fort nr 2 w
Piątnicy
ze wsparciem artylerii i lotnictwa, po południu atak na fort nr 1 – wszystkie odparte.
- zajęcie
Redy
przez Niemców.
-
10 września
- 4 dzień
obrony odcinka "Wizna"
. Załoga kpt.
Władysława Raginisa
(licząca początkowo 720 ludzi) zadała dotkliwe straty atakującym 42 200 żołnierzy
XIX. Armeekorps
pod komendą gen.
gen. Heinza Guderiana
– na jednego zabitego Polaka przypada 40 zabitych Niemców. Polacy poddali się dopiero, gdy Niemcy zagrozili rozstrzelaniem
jeńców wojennych
.
- wojska niemieckie zajęły
Poznań
.
- pierwsza masowa egzekucja Polaków w Bydgoszczy (rozstrzelano ok. 1500 osób).
-
forty
w
Piątnicy
wciąż broniły dostępu do przeprawy na
Narwi
i miasta
Łomża
. Rano odparto ataki na forty nr 2 i 3. Do godziny 18 wojska niemieckie absorbowały obronę fortów, po czym odstąpiły poza zasięg polskiej artylerii. Około godz. 20.30 dowódca
18 Dywizji Piechoty
, płk.
Kossecki
, wydał
33 pp
rozkaz do odwrotu. Załoga przyjęła rozkaz z niedowierzaniem. Polska obrona Łomży rozpoczęła odwrót do miejscowości Bacze Mokre.
- po kilkugodzinnej wymianie ognia artyleryjskiego, ok. godz. 15.00 wojska Niemieckie weszły do
Osięcin
i stworzyły w tamtejszej wikariatce punkt opatrunkowy. Było wielu rannych gdyż
Włocławek
wciąż się bronił.
-
11 września
–
Mszczonów
odbity nocnym atakiem 31 pułku Strzelców Kaniowskich, którymi dowodził ppłk Wincenty Wnuk.
-
13 września
– wojska niemieckie zajęły
Włocławek
.
-
14 września
– wojska niemieckie zajęły
Gdynię
.
-
15 września
– wojska niemieckie zajęły
Przemyśl
.
Linia spotkania wojsk niemieckich i radzieckich we wrześniu 1939 -
17 września
-
17
/
18 września
– Rząd RP opuścił terytorium Polski.
-
18 września
– internowanie władz polskich w
Rumunii
.
-
19 września
– padła
Kępa Oksywska
.
-
20 września
– koniec bitwy nad
Bzurą
, rozpoczęła się
obrona Grodna
przed
Armią Czerwoną
.
-
21 września
-
Reinhard Heydrich
, szef Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy, przekazał wszystkim dowódcom grup operacyjnych Policji Bezpieczeństwa na ziemiach polskich rozkaz o rozwiązaniu "problemu żydowskiego na okupowanych terytoriach".
-
22 września
-
23 września
-
26 września
-
27 września
-
28 września
-
kapitulacja Warszawy
.
- w
Moskwie
podpisano niemiecko-radziecki układ graniczny, zmieniający przebieg granicy po zajęciu Polski. Do układu załączono trzy protokoły: jeden poufny i dwa tajne. Granica biegła wzdłuż rzek:
Pisa
,
Narew
,
Bug
,
Wisłoka
,
San
.
-
29 września
– złożyła broń załoga
twierdzy w Modlinie
.
-
30 września
- pierwsze oddziały niemieckie wkroczyły do Warszawy.
- wojska polskie rozbiły 52 Dywizję Strzelecką Armii Czerwonej w
bitwie pod Szackiem
.
-
2 października
-
5 października
-
8 października
– Hitler podpisał w Berlinie dekret o włączeniu do
III Rzeszy
polskich ziem zachodnich i północnych (
Pomorze
,
Wielkopolska
, rejon
Łodzi
i
Śląsk
).
-
12 października
– Hitler podpisał dekret o utworzeniu
Generalnego Gubernatorstwa
.
-
13 października
– utworzenie podczas konspiracyjnego posiedzenia członków
Stronnictwa Narodowego
–
Narodowej Organizacji Wojskowej
.
-
21 października
– hitlerowcy dokonali
egzekucji zakładników
w
Lesznie
,
Śremie
,
Osiecznej
,
Włoszakowicach
,
Gostyniu
,
Krobi
i
Poniecu
.
-
26 października
– weszły w życie dekrety Hitlera o zastąpieniu administracji wojskowej okupowanej Polski przez administrację cywilną, była to równocześnie oficjalna proklamacja
Generalnego Gubernatorstwa
. Urząd Generalnego Gubernatora objął dr
Hans Frank
(były
minister sprawiedliwości
III Rzeszy).
-
26
-
28 października
– w gmachu Teatru Wielkiego we
Lwowie
obradowało Zgromadzenie Narodowe Ukrainy Zachodniej, które przegłosowało rezolucję w sprawie przyłączenia Lwowa i Ukrainy Zachodniej do Ukraińskiej SRR.
-
27 października
– aresztowany został prezydent Warszawy
Stefan Starzyński
.
-
30 października
–
III Rzesza
i
Związek Radziecki
dokonały ostatecznego podziału Polski.
-
6 listopada
– początek
Sonderaktion Krakau
, akcji skierowanej przeciwko inteligencji krakowskiej.
-
11 listopada
– zostali aresztowani profesorowie
Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
.
-
13 listopada
– utworzenie
Związku Walki Zbrojnej
w miejsce dotychczasowej
Służby Zwycięstwu Polski
. Na czele ZWZ stanął gen. broni
Kazimierz Sosnkowski
, przebywający wówczas we
Francji
.
-
24 listopada
– Niemcy przekazały
Słowacji
Spisz
i
Orawę
(zarówno części odebrane
Czechosłowacji
przez Polskę w
1938
, jak i te, które od
1920
należały do II RP).
-
30 listopada
– zostaje wydany dziennik rozporządzeń Generalnego Gubernatora dla okupowanych terenów polskich, w którym to dokumencie, gubernator H.Frank nakazuje nosić białą opaskę szerokości co najmniej 10 cm, z gwiazdą Dawida na prawym rękawie ubrania, od
1 grudnia
1939 roku, wszystkim Żydom powyżej 10 roku życia, przebywającym w Generalnej Guberni.
-
8 grudnia
– założony został
obóz zagłady
Kulmhof
w
Chełmnie nad Nerem
.
-
26 grudnia
– w odwecie za śmierć dwóch niemieckich żołnierzy zabitych przez kryminalistów, Niemcy rozstrzelali 107 mieszkańców
Wawra
i
Anina
.
1940 1941-
15 lutego
– samolot 138 dywizjonu specjalnego
RAF
dokonał pierwszego lotu nad Polską, zrzucając grupę łączników w rejonie
Słomniki
–
Proszowice
(
Cichociemni
).
-
3 marca
– hitlerowcy utworzyli
getto żydowskie w Krakowie
.
-
7 marca
– w Warszawie z wyroku sądu podziemnego, który uznał go za agenta niemieckiego, w swoim mieszkaniu przy ul. Mazowieckiej 10 został zastrzelony aktor
Igo Sym
.
-
31 marca
– Niemcy założyli
getto w Kielcach
.
-
20 kwietnia
– utworzono Uniwersytet Rzeszy w
Poznaniu
.
-
1 maja
– na Stadionie Miejskim przy ul. Dolna Wilda w
Poznaniu
hitlerowcy założyli
obóz pracy
dla Żydów.
-
22 czerwca
– hitlerowskie Niemcy zaatakowały ZSRR przekraczając linię graniczną ustaloną w
pakcie Ribbentrop-Mołotow
.
-
24
-
26 czerwca
– krwawa masakra w
lwowskich
więzieniach dokonana przez wycofujących się ze Lwowa sowietów. Zamordowali oni ok. 7 tys. więźniów. Analogiczne zbrodnie miały miejsce w
Wilejce
i Berezweczu oraz na
Wołyniu
(np. w
Łucku
). Część Polaków więzionych w Mińsku sowieci zamordowali koło Czerwieni. Mordowano też pacjentów zakładów psychiatrycznych.
-
30 czerwca
– wojska hitlerowskie wkroczyły do
Lwowa
-
4 lipca
–
26 lipca
– hitlerowcy aresztowali i w nocnej egzekucji, bez sądu, rozstrzelali na Wzgórzach Wuleckich
25 polskich uczonych
, kilkunastu członków ich rodzin i domowników.
-
10 lipca
– doszło do
pogromu w Jedwabnem
, podczas którego spalono żywcem mieszkańców –
Żydów
.
-
1 sierpnia
– na mocy dekretu
Hitlera
tereny dawnych województw:
lwowskiego
,
tarnopolskiego
,
stanisławowskiego
i
wołyńskiego
, pod nazwą
dystryktu galicyjskiego
, weszły w skład
Generalnego Gubernatorstwa
.
-
3 września
– w
oświęcimskim
obozie koncentracyjnym
odbyła się pierwsza masowa egzekucja 600 radzieckich jeńców wojennych i 250 chorych na
gruźlicę
Rosjan przy pomocy wyprodukowanego przez
IG Farben
trującego gazu
cyklon B
.
-
13 października
–
Heinrich Himmler
, Reichsführer SS i szef Policji Niemieckiej, wydał dowódcy
SS
i policji w dystrykcie Lublin, Odilo Globocnikowi, rozkaz rozpoczęcia zagłady Żydów w
Generalnym Gubernatorstwie
("Operacja Reinhardt").
-
26 października
– do kraju powrócił
Edward Śmigły-Rydz
z zamiarem rozbudowania organizacji
Obóz Polski Walczącej
i podjęcia walki z
okupantem niemieckim
.
-
29 października
– marszałek Edward Śmigły-Rydz przybył w ukryciu do Warszawy, gdzie zamieszkał pod przybranym nazwiskiem Adam Zawisza przy ul. Sandomierskiej 18, w domu generałowej Jadwigi Maksymowicz-Raczyńskiej.
-
Listopad
– utworzono obóz koncentracyjny w
Lublinie
na
Majdanku
.
-
8 grudnia
– założono obóz zagłady w Chełmnie nad Nerem.
-
27
/
28 grudnia
– w Polsce wylądowała tzw. Grupa inicjatywna działaczy
komunistycznych
, m.in.
Paweł Finder
,
Bolesław Mołojec
i
Marceli Nowotko
. Przed zrzutem członkowie grupy przeszli przeszkolenie w specjalnym ośrodku
NKWD
w miejscowości
Puszkino
pod
Moskwą
.
1942 1943 1944-
1 stycznia
– Ogłoszono deklarację programową
Krajowej Rady Narodowej
. Zostaje powołana
Armia Ludowa
.
-
3 stycznia
– Oddziały
Armii Czerwonej
przekroczyły przedwojenną wschodnią granicę
II Rzeczypospolitej
.
-
12 stycznia
– Armia Czerwona zajęła
Sarny
, położone na przedwojennym terytorium Polski.
-
15 stycznia
– Siłami
Okręgu Wołyń Armii Krajowej
(
27 Wołyńska Dywizja Piechoty
) rozpoczęto na
Wołyniu
Akcję "Burza"
.
-
1 lutego
– żołnierze
Armii Krajowej
dokonali
zamachu na Franza Kutscherę
, dowódcę
SS
i policji w
dystrykcie warszawskim
.
-
7 kwietnia
– oddziały
BCh
i
AK
stoczyły we wsi
Molendy
koło
Kozienic
bitwę z przeważającymi oddziałami niemieckimi, wyrywając się z okrążenia.
-
11 kwietnia
– 127 amerykańskich bombowców dokonało
nalotu na Szczecin
.
-
15 kwietnia
– Hitlerowcy dokonali egzekucji więźniów
Pawiaka
w ruinach
warszawskiego getta
.
-
3 maja
-
6 maja
– pod Graużyszkami na
Białorusi
oddziały Okręgu Wileńskiego AK stoczyły zwycięską bitwę z oddziałami litewskiego korpusu generała
Povilasa Plechavičiusa
.
-
13 maja
-
14 maja
–
Bitwa pod Rąblowem
, Operacja "Maigewitter" – 600 partyzantów
AL
i pluton
AK
przeciwko 2000 hitlerowców.
-
16 maja
– w
bitwie pod Sucharami
batalion
77. Pułku Piechoty AK
rozbił oddział niemiecko-ukraiński.
-
20 maja
– Patrol AK odnalazł nad
Bugiem
niewypał niemieckiej rakiety
V-2
, która w częściach została przekazana do Londynu. Odkrycie ułatwiło Brytyjczykom prace nad zneutralizowaniem niemieckiej broni tego typu.
-
31 maja
– na
Wiśle
w okolicach
Machowa
partyzanci
zatopili statek Tannenberg
, przewożący żołnierzy niemieckich.
-
6 czerwca
– wojska sowieckie przekroczyły przedwojenną granicę polską pod
Sarnami
.
-
13
do
25 czerwca
– Operacja "
Sturmwind
" – walki w Lasach Janowskich na
Porytowych wzgórzach
– 30 tys. hitlerowców przeciwko 3 tys. partyzantów (w tym 1300
AL
, 130
AK
Kmicica, 1500 partyzantów radzieckich, 100
NOW
Komara).
-
7 lipca
–
Operacja "Ostra Brama"
. Oddziały
Armii Krajowej
, w sile 15 000 żołnierzy brały udział w walkach o
Wilno
razem z
Armią Czerwoną
. Następnie, po zakończeniu walk, polskie oddziały zbrojne zostały rozbrojone i internowane przez
NKWD
.
-
8 lipca
– rząd na emigracji upoważnił Delegaturę Rządu i Komendę Główną
AK
do ogłoszenia
powstania
w Warszawie.
-
13 lipca
-
17 lipca
– we wsi Bogusze
NKWD
rozbroiło i aresztowało zaproszonych na rozmowy dowódców
AK
okręgu wileńskiego.
-
21 lipca
– oddział
Armii Krajowej
, liczący 38 osób, rozbił w
Iwoniczu Zdroju
garnizon
Wehrmachtu
.
-
22 lipca
– Zostaje ogłoszony Manifest
PKWN
.
-
23 lipca
– Wyzwolony został
obóz koncentracyjny
w
Majdanku
, na terenie obozu Rosjanie natychmiast utworzyli obóz filtracyjny
NKWD
dla żołnierzy
AK
i
NSZ
, wykorzystując w tym celu infrastrukturę hitlerowską.
-
23
-
28 lipca
–
Akcja "Burza" we Lwowie
. Oddziały
AK
wspierając jako jednostki piechoty zmotoryzowane oddziały
Armii Czerwonej
przyczyniły się znacznie do wyzwolenia Lwowa. Po zakończeniu walk oddziały AK zostały rozbrojone, zaś dowódcy wezwani przez sowietów na naradę, aresztowani i uwięzieni.
-
1 sierpnia
– Początek
powstania warszawskiego
.
-
2 sierpnia
– Powstanie warszawskie: Stare Miasto całkowicie opanowane przez oddziały powstańcze.
-
3 sierpnia
– bitwa pod
Truskawką
oddziałów
Grupy Kampinos
i
Wehrmachtu
.
-
4 sierpnia
– Powstanie warszawskie: dowodzenie siłami niemieckimi zwalczającymi powstanie przejął SS-Obergruppenführer
Erich von dem Bach-Zelewski
.
-
5
-
15 sierpnia
– Powstanie warszawskie: oddziały
SS
i policji niemieckiej pod dowództwem SS-Gruppenführera Heinza Reinefartha dokonały na
Woli
w Warszawie
mordu ok. 59 400 cywilów
.
-
5 sierpnia
– Powstanie warszawskie: wyzwolenie przez batalion
AK
Zośka
obozu
Gęsiówka
(uwolniono ok. 350 więźniów pochodzenia żydowskiego).
-
9
-
16 sierpnia
– W okolicach
Studzianek
pod Kozienicami
doszło do bitwy pancernej
jednostek polskiej
1 Brygady Pancernej im. Bohaterów Westerplatte
i radzieckiej 8. Armii 1. Frontu Białoruskiego z niemiecką 1. Dywizją Pancerno-Spadochronową "Hermann Göring".
-
29 sierpnia
-
Niemcy
zlikwidowali
getto żydowskie w Łodzi
.
- Powstanie warszawskie: artyleria niemiecka zburzyła zakłady Fiata i kościół Najświętszej Marii Panny.
-
12 września
–
Bitwa pod Ewiną
w powiecie
Radomsko
, obrona 600 partyzantów
AL
przeciw 6000 oddziałów
SS
.
-
14 września
– oddziały armii radzieckiej wraz z 1. Dywizją Piechoty
LWP
im. T. Kościuszki zdobywały warszawską
Pragę
, wypierając z niej wojska niemieckie.
-
29 września
– Powstanie warszawskie: pod
Jaktorowem
miała miejsce bitwa oddziału
Grupy Kampinos
i oddziałów niemieckich.
-
2
/
3 października
– podpisano honorowy akt o kapitulacji
powstania warszawskiego
.
-
3 października
–
Leopold Okulicki
objął stanowisko Komendanta Głównego
Armii Krajowej
.
-
7 października
– w obozie
Auschwitz-Birkenau
doszło do największego w historii obozu buntu. Zginęło 451 więźniów.
-
29 października
– przeprawa przez
Wisłę
pod Chotczą.
-
31 grudnia
–
Krajowa Rada Narodowa
powołuje
Rząd Tymczasowy Rzeczypospolitej Polskiej
.
1945 Zobacz też
Inne hasła zawierające informacje o "Kalendarium II wojny światowej – Polska":
Podróżnik
...
Dziady (zwyczaj)
...
Pęcice
...
II wiek
...
Biskup
...
Wag
...
Cava de' Tirreni
...
Mieszko II Lambert
...
Nadciśnienie tętnicze
...
Guwernantka
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Kalendarium II wojny światowej – Polska":
Świat roślinny i zwierzęcy w Polsce (plansza 16)
...
218a Sprawa polska podczas II wojny światowej (plansza 1)
...
008c. Grecja (plansza 12)
...
|