Syriusz
SyriuszSyriusz A | α CMa (A) | Położenie Syriusza w
gwiazdozbiorze
Wielkiego Psa
| Dane obserwacyjne (
J2000
) |
Gwiazdozbiór
|
Wielki Pies
|
Rektascensja
| 06h 45m 08,9173s |
Deklinacja
| -16° 42' 58,017" | Odległość | 8,6 ± 0,04
ly
(2,64 ± 0,01
pc
) | Charakterystyka fizyczna | Rodzaj gwiazdy |
gwiazda ciągu głównego
|
Typ widmowy
| A1V |
Masa
| 2,02
M☉
|
Promień
| 1,711
R☉
|
Okres obrotu
| 16,8 h | Wiek | 2-3 × 108 |
Jasność obserwowana
| −1,47
m
|
Jasność absolutna
| 1,47
m
|
Temperatura
| 9940
K
|
Wizja artysty przedstawiająca Syriusza A oraz Syriusza B (po prawej) Syriusz (znany także jako Psia Gwiazda oraz α CMa) – najjaśniejsza i jedna z najbliższych
gwiazd
nocnego nieba, położona w
gwiazdozbiorze
Wielkiego Psa
. Jej
jasność obserwowana
wynosi -1,47
magnitudo
, a odległość od
Układu Słonecznego
wynosi około 8,6
lat świetlnych
. Syriusza gołym okiem widać niemal z całej kuli ziemskiej (Poza
szerokościami geograficznymi
położonymi na północ od
równoleżnika
73,284°N) i na
półkuli północnej
stanowi on jeden z wierzchołków
trójkąta zimowego
. W sprzyjających warunkach można go zaobserwować gołym okiem nawet w ciągu dnia[1]. Syriusz, który gołym okiem wygląda jak pojedyncza gwiazda, jest w rzeczywistości
gwiazdą podwójną
, składającą się z jasnej, białej
gwiazdy ciągu głównego
o
typie widmowym
A1V określanej jako Syriusz A oraz towarzyszącego jej
białego karła
o typie widmowym DA2, znanego jako Syriusz B. HistoriaWiele kultur nadaje Syriuszowi szczególne znaczenie. W
starożytnym Egipcie
Syriusz był czczony jako bóstwo. Egipcjanie opierali swój kalendarz na
heliakalnym wschodzie
Syriusza, który miał miejsce niedługo przed wylewami
Nilu
oraz przed
przesileniem letnim
. Dzięki temu
egiptolodzy
opracowali w XX wieku
datowanie sotisowe
, które pozwoliło na odtworzenie przybliżonej chronologii starożytnego Egiptu. Wiele
egipskich
świątyń było zorientowanych tak, aby światło gwiazdy było widoczne z ołtarza. Symbolizował
Izydę
, boginię magii i rodziny, żonę władcy zaświatów,
Ozyrysa
. W
mitologii greckiej
Syriusz
był psem
Oriona
. W oparciu o obserwacje
ruchu własnego
Syriusza, przeprowadzone latach 1833-1844, niemiecki astronom
Friedrich Wilhelm Bessel
w 1844 roku doszedł do wniosku, że Syriusz posiada gwiazdę towarzyszącą. Niemal dwie dekady później, w roku 1862 amerykański astronom
Alvan Graham Clark
odkrył Syriusza B, testując nowy
teleskop
w obserwatorium Dearborn na
Uniwersytecie Northwestern
w
Evanston
. W 1915 roku astronomowie ustalili, że Syriusz B jest
białym karłem
, drugą gwiazdą tego typu jaka została odkryta[2]. Współcześnie, wykorzystując
Kosmiczny Teleskop Hubble'a
, ustalono, że Syriusz B ma średnicę podobną do średnicy Ziemi, a masę niewiele mniejszą od masy Słońca[3]. Sonda kosmiczna
Voyager 2
, wystrzelona
20 sierpnia
1977
roku z
Ziemi
z międzyplanetarną misją badania
Układu Słonecznego
, za około 296 tysięcy lat minie Syriusza w odległości około 4,3
lat świetlnych
[4]. SystemLeżąc w odległości 8,6
lat świetlnych
(2,6
parseków
) od Ziemi, Syriusz jest jedną z
najbliższych gwiazd
. Najbliższym sąsiadem Syriusza jest gwiazda
Procjon
, która jest od niego odległa o około 5,2 lat świetlnych (1,6 parseków). Syriusz ASyriusz A jest gwiazdą
ciągu głównego
o masie ponad 2 mas
Słońca
i średnicy około 1,7 razy większej od Słońca. W porównaniu ze Słońcem, temperatura Syriusza jest dużo wyższa i jest on około 21 razy jaśniejszy. Wiek Syriusza A szacuje się na 225 do 250 milionów lat. Syriusz BSyriusz B jest
białym karłem
o masie nieznacznie mniejszej od masy Słońca i średnicy nieco mniejszej od średnicy
Ziemi
, który porusza się wokół Syriusza A po eliptycznej orbicie o okresie nieco ponad 50 lat. Odległość między Syriuszem A i Syriuszem B wynosi od 8,1
jednostek astronomicznych
w
perycentrum
, do 31,5 w
apocentrum
. Przeciętna gęstość materii gwiazdy jest 91 tysięcy razy większa niż gęstość Słońca, co oznacza, że 1 cm³ tej materii na powierzchni Ziemi ważyłby prawie tonę. Ewolucja systemuW przeszłości prawdopodobnie Syriusz B był większy niż Syriusz A. Rozmiary i masa Syriusza B sugerują, że powstał on z gwiazdy ciągu głównego. Zgodnie z teorią
ewolucji gwiazd
, około 100-125 milionów lat temu Syriusz B był
czerwonym olbrzymem
o masie pięciokrotnie większej niż Słońce, co oznacza, że był jaśniejszy od
Regulusa
. Gdy zasoby wodoru Syriusza B wyczerpały się, wybuchł on jako
nowa
, przekształcając się w białego karła i tracąc podczas tego procesu część swojej materii na rzecz Syriusza A. Teorię tę potwierdza ponadprzeciętna zawartość
pierwiastków chemicznych
cięższych niż wodór w składzie Syriusza A, jak również odkrycie wokół gwiazd znacznych ilości
pyłu kosmicznego
, będącego prawdopodobnie pozostałością po wybuchu nowej[5]. Za około 1 miliard lat, gdy Syriusz A wyczerpie swoje zasoby
wodoru
stanie się on prawdopodobnie również najpierw
czerwonym olbrzymem
, a następnie w wyniku wybuchu nowej białym karłem, podobnie jak jego towarzysz. Ponieważ białe karły pozbawione są źródeł
energii
, ostatecznie w przyszłości obie gwiazdy staną się
czarnymi karłami
. KontrowersjeZ Syriuszem wiąże się kilka kontrowersji i nierozwiązanych tajemnic. KolorNiektórzy starożytni astronomowie opisują kolor Syriusza jako czerwony, choć obecnie jest on białą gwiazdą. Istnieje wiele różnych wytłumaczeń tego faktu. Wielu starożytnych astronomów uważało kolor Syriusza jako biały lub biało-błękitny, co zgadza się ze współczesnymi obserwacjami[6]. Innym możliwym wytłumaczeniem jest fakt, że czerwony kolor Syriusza był powodowany wpływem
atmosfery
Ziemi na obserwacje dokonywane nisko nad horyzontem[7]. Gwiazda potrójnaObserwacje układu prowadzone od 1894 roku wykazują zaburzenia orbit Syriusza, co niektórzy astronomowie tłumaczą istnieniem trzeciej gwiazdy układu[8]. Niedawne poszukiwanie trzeciej gwiazdy w układzie przy pomocy teleskopu Hubble'a zakończyło się niepowodzeniem, chociaż potwierdziło różnice pomiędzy przewidywanymi i zaobserwowanymi orbitami Syriusza A i B.[9] Wierzenia DogonówW latach 40. XX wieku francuscy antropolodzy
Marcel Griaule
i
Germaine Dieterlen
opisali wierzenia plemienia
Dogonów
, w tym informacje na temat Syriusza możliwe do uzyskania wyłącznie dzięki użyciu współczesnych instrumentów. Wierzenia te i ich pochodzenie stały się źródłem spekulacji autorów "Tajemnica Syriusza" (), ale mogą być po prostu wynikiem przenikania się kultur[10]. Zobacz teżPrzypisy- ↑ C. Henshaw "
On the Visibility of Sirius in Daylight
" Journal of the British Astronomical Association (1984) 94:5, 221-222. (en)
- ↑ Holberg, J. B. "
How Degenerate Stars Came to be Known as White Dwarfs
", Bulletin of the American Astronomical Society, (2005) 37:2, 1503 (en)
- ↑
Astronomers Use Hubble to 'Weigh' Dog Star's Companion
HubbleSite (en)
- ↑
Voyager Interstellar Mission
NASA (en)
- ↑ Backman, D. E.; Gillett, F. C.; Low, F. J., "
IRAS observations of nearby main sequence stars and modeling of excess infrared emission"
(1986) Advances in Space Research (
ISSN
0273-1177
), 6:7, 43-46. (en)
- ↑ Gent van, R. H., 1984. "
Red Sirius
". Nature 312: 302 (en)
- ↑ Ceragioli, R. C. "
Solving the puzzle of "red" Sirius"
. J. History of Astronomy, 27, 93-128 (1996) (en).
- ↑ Benest, D., & Duvent, J. L. (1995, July).
Is Sirius a triple star?
Astronomy and Astrophysics, 299, 621-628. (en)
- ↑ Schroeder, Daniel J., at al. "
A Search for Faint Companions to Nearby Stars Using the Wide Field Planetary Camera 2
", The Astronomical Journal 119:2, 906-922. (en)
- ↑ Ridpath, Ian (1978)
Investigating the "Sirius Mystery"
. The Skeptical Inquirer. (en)
Bibliografia
Inne hasła zawierające informacje o "Syriusz":
Syriusz
Współrzędne
Astronomia: Astronomia
6h45m08,9173s; −16°42'58,017"
Syriusz Aα CMa (A)Położenie Syriusza w
gwiazdozbiorze
Wielkiego Psa
Dane obserwacyjne (
J2000
)
Gwiazdozbiór
Wielki Pies
Rektascensja
06h 45m 08,9173s
Deklinacja
-16° 42' 58,017"Odległość8,6 ...
Reakcja termojądrowa
...
Anubis
...
Astrologia
...
Voyager 2
...
Anders Celsius
...
Kalendarz egipski
...
II wojna punicka
katowskiego topora. Armię dodatkowo wzmacniało 37
słoniów bojowych
, wśród nich największy - Syriusz, na którym od czasu do czasu zasiadał sam Hannibal. Najważniejsze bitwyMiejsca ...
Alfa Centauri
...
Ortros
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Syriusz":
007 Osiągnięcia Dalekiego i Bliskiego Wschodu (plansza 10)
...
008. Mierzenie czasu i kalendarz (plansza 15)
...
|