Trias
TriasTrias – najstarszy
okres
ery mezozoicznej
. Trwał od 251 do około 200 milionów lat temu. Dzieli się na trzy epoki:
← mln lat temu Trias | ← 4,6 mld | 542 | 488 | 444 | 416 | 359 | 299 | Trias 251 | 200 | 145 | 65 | 23 | 2 |
Czasami dla triasu z terenu Polski i Niemiec wprowadza się podział oparty na dominującym typie skał, a nie na wieku:
pstry piaskowiec
,
wapień muszlowy
,
kajper
i
retyk
. Jednostki te w dużym stopniu pokrywają się odpowiednio z dolnym, środkowym i górnym (kajper i retyk) triasem. Mapa przedstawiająca położenie lądów przed około 200 mln lat StratygrafiaPodstawowymi
skamieniałościami przewodnimi
są
amonity
i
konodonty
. Trias dzieli się na 3 oddziały:
trias dolny
i
trias środkowy
i
trias górny
z piętrami: górny/późny trias |
retyk
| (203,6 ± 1,5 – 199,6 ± 0,6 mln lat temu) |
noryk
| (216,5 ± 2,0 – 203,6 ± 1,5 mln lat temu) |
karnik
| (228,0 ± 2,0 – 216,5 ± 2,0 mln lat temu) | środkowy trias |
ladyn
| (237,0 ± 2,0 – 228,0 ± 2,0 mln lat temu) |
anizyk
| (245,0 ± 1,5 – 237,0 ± 2,0 mln lat temu) | dolny/wczesny trias |
olenek
| (249,7 ± 0,7 – 245,0 ± 1,5 mln lat temu) |
ind
(seis) | (251,0 ± 0,4 – 249,7 ± 0,7 mln lat temu) |
Zmiany geologiczne Flora triasuWe florze lądowej pospolite były
rośliny nagonasienne
, głównie szpilkowe oraz
paprocie nasienne
. Powstają pierwsze
benetyty
, występowały, choć rzadko,
miłorzęby
i
sagowce
. Równie pospolite były także
rośliny zarodnikowe
, w tym drzewiaste
skrzypy
,
widłaki
i
paprocie
. Te ostatnie, wraz z widłakami, stanowią główną grupę roślin zielnych. Pod koniec środkowego triasu zaczyna się stopniowy upadek widłaków i skrzypów, szczególnie drzewiastych. Dominującą rolę we florze obejmują rośliny nagonasienne. Fauna lądowa triasuW triasie zaznacza się drugi okres prosperity
płazów tarczogłowych
, niektóre z nich osiągały wówczas do 5 m długości i 0,5 tony. We wczesnym triasie powstały pierwsze
płazy bezogonowe
. Olbrzymie zmiany zachodzą w świecie gadów. Pojawiają się pierwsze krokodyle (w tym okresie wyłącznie lądowe), jaszczurki i żółwie. We wczesnym i środkowym triasie główną grupą gadów były
gady ssakokształtne
, które jednak od triasu środkowego (drapieżcy) i triasu późnego (roślinożercy) są wypierane przez
tekodonty
i zanikają wraz z końcem triasu. W późnym triasie pojawiają się pierwsze
dinozaury
i szybko się różnicują na trzy podstawowe grupy: dinozaury gadziomiedniczne (
zauropody
i
teropody
) oraz dinozaury ptasiomiednicze. Pod koniec triasu pojawiają się też pierwsze
ssaki
wywodzące się z gadów ssakokształtnych. Z późnego triasu pochodzą też pierwsze latające gady –
pterozaury
. Fauna morska triasuPrawie wszystkie rzędy bezkręgowców morskich są nowe w stosunku do form paleozoicznych. Dochodzi do szybkiego rozwoju
małży
, choć
ramienionogi
w dalszym ciągu są pospolite. Szybko rozwijają się
liliowce
łodygowe, stanowiąc jedną z najczęstszych skamieniałości triasu. Powszechne są także ślimaki. Bardzo ważną i liczną grupą są
amonity
. Dopiero z triasu środkowego znani są pierwsi przedstawiciele
koralowców
. Są to
Scleractinia
, które jednak w tym okresie występowały dość nielicznie, zarówno formy osobnicze jak i rafotwórcze. W Polsce, na Śląsku Opolskim, występują jedne z najstarszych na świecie raf skleraktiniowych. Relatywnie rzadkie są gąbki i mszywioły, choć gąbki były ważnym składnikiem pierwszych, nielicznych raf triasowych (koralowcowo – gąbkowych) triasu środkowego. Wśród niezbyt rozpowszechnionych
jeżowców
spotyka się tylko formy regularne. Wśród ryb szczególnie pospolite są drobne rekiny o płaskich koronach zębów, miażdżące muszle bezkręgowców. Pod koniec okresu powstają pierwsze rekiny współczesne Neoselachi. Pospolite są także ryby
kostnochrzęstne
i
przejściowce
. Pojawiają się pierwsze
Teleostei
. W obrębie dwóch ostatnich grup, zaliczanych do
Neopterygii
, zaznaczają się tendencje w budowie charakterystyczne dla większości dzisiejszych
promieniopłetwych
(np. symetria płetwy ogonowej). W całym triasie istniały jeszcze
zwierzęta konodontonośne
, wymierają one jednak z końcem okresu. W triasie pojawiają się liczne wielkie grupy gadów morskich, z których
notozaury
i
plakodonty
wymierają pod koniec okresu. Ziemnowodne notozaury były dominującą grupą gadów morskich w triasie. Z początkiem okresu pojawiają się
plezjozaury
, a wkrótce potem także
ichtiozaury
. Te ostatnie pod koniec triasu były już bardzo liczne i osiągały duże rozmiary. Trias na terenach PolskiW triasie na terytorium Polski panuje klimat ciepły, półsuchy i suchy, niekorzystny dla rozwoju roślinności; roślinność porastająca obszary lądowe jest uboga. Powstają
piaskowce
o czerwonej barwie, które występują w
Sudetach
(
niecka północnosudecka
,
niecka śródsudecka
) i wokół
Gór Świętokrzyskich
. W
Tatrach
powstają piaskowce kwarcowe i
mułowce
. Wskutek
transgresji
pod koniec wczesnego triasu dochodzi do powstania rozległego, choć płytkiego morza na terenie Polski i Niemiec. Na dnie morskim osadzają się wapienie odsłonięte na
Górnym Śląsku
i w rejonie świętokrzyskim. Inny płytki zbiornik istniał na południu, dzięki któremu powstały wapienie i dolomity budujące znaczną część Tatr. W późnym triasie powracają lądowe warunki i pustynny klimat, dzięki czemu powstają czerwonawe mułowce i iłowce. Główne bogactwa z okresu triasowego to rudy cynku i ołowiu oraz surowce węglanowe. W skałach triasowych Polski, w
Krasiejowie
, znajduje się jedno z najbogatszych na świecie stanowisk szkieletów wielkich płazów i gadów kopalnych, w tym przedstawiciela
kladu
Dinosauriformes
(obejmującego
dinozaury
i formy najbliżej z nimi spokrewnione) z rodzaju
Silesaurus
. W rejonie świętokrzyskim znanych jest kilka stanowisk z bardzo bogatym zespołem tropów płazów i gadów wczesnego triasu. W późnotriasowych osadach w
Lisowicach
odnaleziono m.in. kości dwóch nieopisanych jeszcze naukowo
teropodów
oraz największego znanego
dicynodonta
[1]. Zobacz teżPrzypisy Bibliografia- Włodzimierz Mizerski, Stanisław Orłowski: Geologia historyczna dla geografów.
PWN
, 2005.
Inne hasła zawierające informacje o "Trias":
Jura
...
Człowiek
...
Czwartorzęd
...
Ornitopody
...
Orogeneza alpejska
nadal. W jej ramach wyróżnia się pomniejsze, regionalne orogenezy oraz następujące fazy:labińska (
Trias górny
)starokimeryjska (
Trias górny
)młodo(neo)kimeryjska (
jura górna
/
kreda
)austryjska (
kreda dolna
/
kreda górna
)subhercyńska (
kreda górna
)laramijska (
kreda ...
Historia Ziemi
...
Prekambr
...
Kambr
...
Cynodonty
...
Płazy
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Trias":
Litosfera i wnętrze Ziemi (plansza 16)
dwie najstarsze ery: archaiczna i proterozoiczna, które trwały ok. 4 mld lat.
Prekambr
Paleozoik
Mezozoik
Kenozoik
Kambr
Ordowik
Sylur
Dewon
Karbon
Perm
Trias
Jura
Kreda
Trzeciorzęd
Czwartorzęd
...
Geologiczne dzieje Polski (plansza 17)
Trias
...
010. Dzieje Ziemi (plansza 11)
MastodonsaurusAutor: DiBgd
Dzieje Ziemi
W pierwszym okresie ery mezozoicznej (podzielonej na trzy okresy: Trias, jura i kreda) – w Triasie (trwał ok. 41 mln lat)– ...
|