Prawdopodobna wersja mapy Anaksymandra
[1]Anaksymander z Miletu (
gr.
Ἀναξίμανδρος ὁ Μιλήσιος Anaksimandros ho Milesios, ok. 610-546 p.n.e.) – jeden z pierwszych
filozofów
greckich
, prawdopodobnie uczeń
Talesa
i nauczyciel
Anaksymenesa
, reprezentant
szkoły jońskiej
; polityk. Podejrzewa się, że był autorem pierwszego w historii ludzkości dzieła filozoficznego, znanego pod tytułem Περὶ φύσεως (Peri physeos, O naturze).
Główną kwestią, stanowiącą przedmiot zainteresowania filozofów przyrody było zagadnienie
arche
, czyli prazasady, determinującej rzeczywistość. Wyraz
arche
, który znaczył tyle, co początek, zaczął oznaczać, gdy został zastosowany w filozofii - zasadę; uległ analogicznej przemianie, jak później łaciński wyraz "principium", pierwotnie znaczący tyle, co "początek", a potem tyle, co " zasada ". Anaksymander, choć podążał drogą wyznaczoną przez swojego poprzednika, Talesa, inaczej rozwiązywał powyższy problem. Twierdził, że zasadę rzeczywistości stanowi
apeiron
(gr. τὸ ἄπειρον to apeiron od słowa πέρας peras "kres, granica") czyli bezkres. Tezę tę Anaksymander opierał na następującym rozumowaniu: Wszystko albo jest zasadą, albo pochodzi od zasady. Jednocześnie, nie istnieje zasada nieskończoności, bo nieskończoność jest niedeterminowalna, a zasada determinuje to, czego jest zasadą. Jeżeli nieskończoność nie ma zasady, to z konieczności sama musi zasadę stanowić.
Mechanizm tworzenia świata polegał zaś według niego na wyłanianiu się z apeironu przeciwieństw, takich jak ciepło i zimno, suchość i wilgotność. Wszelkie narodziny oznaczają rozdzielanie się przeciwieństw, zaś każda śmierć to ponowne łączenie się ich w bezkształtnym bezkresie. Anaksymander nieodmiennie wiąże pojęcie rozdzielenia z winą, której w ten sposób dopuszcza się materia, i wprowadza konieczność odpokutowania za nią przez ponowne połączenie się w bezkres. W ten sposób także i nasz świat dosięgnie kiedyś ręka sprawiedliwości i zniknie on w ten sam sposób, w jaki się pojawił. Widoczne są tu wpływy
orfizmu
i koncepcji
metempsychozy
.
Warto nadmienić, że Anaksymander dopuszczał możliwość istnienia nieskończonej ilości światów, skoro wszystkie powstawały z nieskończonego apeironu.
Anaksymander zajmował się matematyką, geografią i astronomią.
Był twórcą pierwszej
mapy
świata i autorem tezy, że gwiazdy krążą wokół
Gwiazdy Polarnej
. Był również pierwszym filozofem sugerującym, że powierzchnia Ziemi jest zakrzywiona, oraz że może ona "pływać" w przestrzeni. Według jego teorii Ziemia jest powierzchnią
walca
zakrzywioną w kierunku północno-południowym.
Zajmował się również "biologią". Twierdził, że zwierzęta lądowe wywodzą się od zwierząt morskich, a człowiek - z niższych gatunków zwierząt.
Przypisuje mu się wynalezienie
zegara słonecznego
oraz modelu sfer planetarnych. Zasada bytu według Anaksymandra wiąże się nierozerwalnie z ruchem spiralnym.
Z prac Anaksymandra pochodzi pierwsze zachowane greckie zdanie napisane prozą naukową[2].
Przypisy
- ↑ Zgodnie z publikacją John Mansley Robinson, An Introduction to Early Greek Philosophy, Houghton and Mifflin, 1968
- ↑ Praca zbiorowa pod redakcja
Aleksandra Krawczuka
,
2005
, Wielka Historia Świata Tom 3 Świat okresu cywilizacji klasycznych, str. 114, Oficyna Wydawnicza FOGRA, .
Linki zewnętrzne