Strzegom
StrzegomStrzegom (
niem.
Striegau),
miasto
w
woj. dolnośląskim
, w
powiecie świdnickim
, siedziba
gminy miejsko-wiejskiej Strzegom
.
W latach 1975-1998
miasto administracyjnie należało do
woj. wałbrzyskiego
. Wielki ośrodek kamieniarski – duże kopalnie
granitu strzegomskiego
. PołożenieMiasto Strzegom położone jest w południowej części
województwa dolnośląskiego
w
powiecie świdnickim
nad
Strzegomką
. Miasto leży na terenie
Przedgórza Sudeckiego
. Strzegom otaczają
Wzgórza Strzegomskie
. Nieopodal miasta znajduje się najwyższe wzniesienie tychże wzgórz – góra Krzyżowa o wysokości 354 m n.p.m. Według danych z 30 czerwca 2008 miasto liczyło 16 706 mieszkańców[1]. Atutem miasta jest bliskość przejść granicznych z
Niemcami
(100 km) i
Czechami
(30 km). Strzegom posiada dobrze rozwiniętą sieć połączeń kolejowych i drogowych. Do miasta można dotrzeć
autobusami
PKS-u
. Jest to także ważny węzeł drogowy. Historia
Dorzecze rzeki Strzegomki upodobali sobie
Ślężanie
, którzy postanowili tutaj założyć swą osadę. W czasach wojen polsko-
czeskich
w latach
1038
-
1137
gród stał się ważnym ośrodkiem z racji swojego położenia na szlakach handlowych, jak i pełnienia funkcji obronnych. Pierwsza zapisana wzmianka o Strzegomiu (gradice Ztrigom) pochodzi z bulli papieskiej wydanej przez
Hadriana IV
w
1155
roku w
Rzymie
. Obok grodu warownego, pełniącego funkcje obronne, rozwinęła się także osada miejska zwana Starym Strzegomiem. W
1149
roku biskup wrocławski konsekrował tu pierwszy kościół. W
1202
roku komes
Imbram
, kasztelan strzegomski, przekazuje joannitom kościół wraz z przynależnościami. Dokumentami potwierdzającymi tę darowiznę (akt dotacyjny z lat 1202-
1203
, dyplom
księcia Henryka Brodatego
, oraz 2 dyplomy
Cypriana
– biskupa [wrocławskiego) potwierdzają istnienie i podkreślają rangę dawnego Strzegomia. Po tym, jak w
1241
r. Tatarzy spalili gród, wdowa po
Henryku Pobożnym
, Anna, lokowała tu miasto na prawie niemieckim i ściągnęła kolonistów aby przyspieszyć odbudowę ośrodka. W
1291
roku miasto znalazło się w nowo powstałym księstwie świdnicko-jaworskim, którym rządził
Bolko I
. Z jego polecenia wokół miasta wzniesiono mury obronne w latach 1291-
1299
. W
1339
roku otwarto pierwszą szkołę w mieście. Wyraźny jest również rozwój gospodarczy. Od
1346
roku miasto posiadało już 9 cechów rzemieślniczych: sukiennicy, dostawcy przędzy, krawcy, kuśnierze, rzeźnicy, piekarze, szewcy, powroźnicy i piwowarzy. 11 czerwca 1520 roku
Ludwik II
nadaje Strzegomowi przywilej używania pieczęci czerwonej co umożliwia sądowi wzywanie świadków. Bezpotomna śmierć
Ludwika II Jagiellończyka
w
1526
roku spowodowała iż 3,5-tysięczne miasto dostało się pod panowanie Habsburgów. Okres
renesansu
to okres prosperity i rozwoju Strzegomia. Tętniący liczący ponad 3000 osób organizm miejski, w którym było 428 podatników, nie ustrzegł się przed biedotą, pospólstwem i problemami wielkich miast. Coraz częściej rzemieślnicy uciekali na wieś, a w mieście budowano okazałe budowle dla bogatych i biednych mieszczan. Zagęszczenie było ogromne, wewnątrz murów miejskich mieściło się 312 domów.
31 grudnia
1626
roku do miasta dotarła wiadomość o nakazie przezimowania wojsk
Wallensteina
, jednakże
żołd
i koszt utrzymania 10 kompanii wojska przerósł możliwości finansowe miasta. Rajcy miejscy, wysłali protest do cesarza jednak pozostały one bezskuteczne. Zaczęły się ciężkie czasy dla miejscowych protestantów, których nagminnie prześladowano. Zabierano im majątki, zamykano kościoły. W
1629
roku zostali oni pozbawieni praw obywatelskich. Wojska Wallensteina dokonały mordów i gwałtów na miejscowej ludności a cholera zdziesiątkowała mieszczan. Zaraza zabrała 625 strzegomian. W wyniku wojny trzydziestoletniej miasto legło w gruzach, straciło swe przywileje, zamek uległ ruinie i przeszedł na własność miasta, a z 3 tysięcy mieszkańców zostało zaledwie 400. Rok
1742
, który był rokiem 500 lecia nadania praw miejskich miastu, zaznaczył się przejęciem całego Śląska przez Prusy. Wskutek przywrócenia swobód religijnych jeszcze w tym samym roku protestanci wznieśli w mieście swoją świątynię.
4 czerwca
1745
roku król pruski
Fryderyk II
wygrał pod miastem bitwę z Austriakami, bezskutecznie próbującymi odzyskać prowincję. W czasie wojen napoleońskich w Strzegomiu stacjonowali ułani polscy z
Legii Polsko-Włoskiej
którzy
14 maja
1807
roku pokonali oddział pruski nad Strugą nieopodal Szczawienka (obecnie dzielnica
Wałbrzycha
). Wiek
XIX
to okres wielkiego rozwoju miasta i szybkiego uprzemysłowienia. w
1816
Strzegom zostaje miastem powiatowym. Lata
1870
-
1914
to najlepszy okres w historii miasta. Powstają nowe fabryki, ulice, place, budynki, rozwija się przemysł kamieniarski. Wzrost ekonomiczny wspierany jest przez infrastrukturę transportową: powstają połączenia kolejowe z Ząbkowicami Śl. i Legnicą (1856), Bolkowem (1890) i Malczycami (1895). W
1905
r. w mieście żyło 13.427 osób, niemal wyłącznie Niemców. Dobrą passę przerywa
I wojna światowa
i następujące po niej osłabienie gospodarcze Niemiec. W
1932
roku miasto przestało być miastem powiatowym i weszło w skład powiatu świdnickiego, tracąc większość swoich funkcji administracyjnych. 13 lutego
1945
r. do Strzegomia wkroczyły wojska radzieckie, dokonując rabunków i gwałtów. Między 9 a 11 marca, po zaciekłych walkach, Niemcy odbili miasto. W rezultacie 60% jego zabudowy legło w gruzach. Rosjanie wkroczyli ostatecznie do Strzegomia dopiero 7 maja
1945
r. W czerwcu
1945
r. Strzegom przekazany został administracji polskiej. Rozpoczął się napływ polskich osadników; w lipcu
1946
r. wysiedlono 7 tys. pozostałych jeszcze przedwojennych mieszkańców miasta do Niemiec. Po wojnie nastąpiła odbudowa i rozbudowa miasta. Powstało wiele nowych budynków, szkół, budynków użyteczności publicznej, sklepów, pawilonów handlowych i zakładów przemysłowych. Rozbudowie uległ przemysł-powstały Zakłady Kamienia Budowanego, Zakłady Materiałów Ogniotrwałych, Zakłady Mechanizacji Budownictwa Zremb, Zakłady Roszarnicze Konpar, Zakłady Wyrobów Papierniczych, Dolnośląskie Zakłady Obuwnicze Dolbut i wiele innych. Wybudowano oczyszczalnię ścieków, wodociągi i kanalizację na terenie miasta. Oddano do użytku przychodnię zdrowia. Zabytki
Zabytkami Strzegomia są: GospodarkaStrzegom jest ważnym ośrodkiem przemysłu kamieniarskiego. W mieście istnieje kilkadziesiąt firm zajmujących się wyrobami z
granitu
i
bazaltu
. Wiele obiektów w Europie jest wyłożonych strzegomskim granitem. W mieście również obecny jest przemysł maszynowy, spożywczy, papierniczy, odzieżowy. Do ważniejszych zakładów należą: - Strzegomskie Przedsiębiorstwo Górniczo-Obróbcze "Granit" – producent różnych form płytowych i blokowych z granitu, produkuje również okładziny granitowe, posadzki oraz galanterię drogową. W swoich strukturach posiada cztery wyrobiska, gdzie wydobywa się granit na potrzeby własne jak i innych firm;
- Polski Granit - firma produkująca krawężniki drogowe i mostowe, kostkę granitową, płyty chodnikowe.
- Grabinex sp. z o.o. – firma, która produkuje krawężnik na wysoką skalę oraz płyty posadzkowe, parapety, kostkę granitową
- Morstone sp. z o.o. – to firma działająca również w branży kamieniarskiej, produkuje płyty posadzkowe, stopnie, parapety, kostkę granitową;
- Strzegomskie Zakłady Mechaniczne "Zremb" – producent automatycznych wytwórni betonów o pojemnościach od 750 do 1875
litrów
;
- Strzegomskie Zakłady Wyrobów Papierowych UNIPAP Sp. z o.o. – producent m.in. zeszytów szkolnych;
- Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowe "Delma-Bazalt" sp. z o.o. – producent rur kanalizacyjnych;płytek bazaltowych
- Rolpek sp. z o.o. – producent wędlin, pasztetów, konserw;
- Wrocławskie Zakłady Zielarskie "Herbapol" S.A. – zakład w
Stanowicach
koło Strzegomia – producent leków ziołowych, syropów, herbat ziołowych.
P.P.H.U. "Giełda Granitu" s.c-producent kostki granitowej,formak,kamienia murowego,krawężnika Oprócz tego w mieście istnieje kilkadziesiąt zakładów kamieniarskich,
słodownia
,
młyn
, liczne firmy usługowo-handlowe, hurtownie, serwisy i warsztaty. Istnieją markety wielkopowierzchniowe
Lidl
,
Biedronka
oraz
Intermarche
. TransportKrzyżują się tutaj szlaki: Oprócz tego istnieją drogi lokalne do
Żarowa
,
Tomkowic
,
Morawy
,
Kostrzy
czy
Roztoki
. W mieście zlokalizowane są trzy dworce kolejowe. Wszystkie są od kilku lat nieczynne. Te dworce to: - Strzegom Miasto - Jest to dworzec zlokalizowany w centrum Strzegomia. Budynek dworca wybudowany został w
1890
roku. Pierwsza nazwa stacji brzmiała Striegau Stadt. Od
1945
roku nazwa uległa zmianie na Strzegom Miasto. Od
1996
roku stacja nie funkcjonuje a budynek dworca jest zamknięty. Kasy zostały zlikwidowane. Zadaszenie nad peronem istnieje.
- Strzegom - Stacja Strzegom zlokalizowana jest na peryferiach miasta. Oddana do użytku została
16 grudnia
1856
roku. Pierwsza nazwa stacji brzmiała Striegau. Od
1945
roku nazwa stacji to Strzegom. Przez stacje przechodzą linie Katowice-Legnica i Malczyce-Marciszów. Budynek dworca został adaptowany do innych celów, kasy zamknięte i zlikwidowane.
- Strzegom Międzyrzecze - Jest to jedyna stacja która nie posiada budynku dworca. Jest to i zawsze był posterunek odgałęźny linii. Obecnie stacja ta jest zamknięta i nieczynna,
semafory
rozebrane.
Kultura Strzegomskie Centrum Kultury
Strzegomskie Centrum Kultury prowadzi zajęcia z zakresu tańca, teatru, plastyki, muzyki, modelarstwa, haftu artystycznego, turystyki i śpiewu. Posiada w swych strukturach salę widowiskową i taneczną. SCK jest organizatorem wielu imprez kulturalno-rozrywkowych na terenie miasta. Do największych, cyklicznych imprez w mieście, organizowanych przez SCK zaliczamy Święto Otwartych Serc, Międzynarodowy Dzień Dziecka, Święto Chleba, Spotkania z piosenką religijną i refleksyjną, Mikołajkowy Show, Festiwal Piosenki Harcerskiej. Centrum jest także organizatorem imprez zleconych, wystaw, koncertów. Stanowi rolę animatora życia kulturalnego miasta. Strzegomskie Centrum Kultury zajmuje się również organizacją i prowadzeniem Międzynarodowego Festiwalu Folkloru który istnieje już 14 lat i niezmiennie rozbrzmiewa w
sierpniu
muzyką i tańcem ludowym. W lutym 1997 roku został on przyjęty do Międzynarodowej Federacji Festiwalów Folklorystycznych i Sztuki Ludowej (CIOFF). Honorowi obywatele Strzegomia BibliotekaPowstała ona w
1949
roku i do teraz prężnie się rozwija uzupełniając ofertę kulturalną miasta. Posiada w swych zbiorach prawie 92 tysiące
woluminów
, w tym także unikatowe wydawnictwa Braci Urbanów z lat
1901
-
1920
pisane i wydawane w języku polskim. Biblioteka jest także organizatorem wielu imprez kulturalnych, kiermaszu książek, konkursów, wystaw i sympozjów. W bibliotece gościli m.in. Maria Kędzierzyna, Krystyna Pająkowa,
Henryk Worcell
. Imprezy sportowe- THHT Strzegom (WKKW)
- Memoriał im. Edwarda Brzegowego (Judo)
Towarzystwo Miłośników Ziemi Strzegomskiej
EdukacjaSzkolnictwo w Strzegomiu obejmuje stopnie przedszkolny, podstawowy, gimnazjalny oraz średni. Absolwenci tych szkół mogą kontynuować naukę w pobliskich miastach takich jak Wałbrzych, Legnica czy Jelenia Góra. W mieście istnieją dwa gimnazja, trzy szkoły podstawowe oraz dwa zespoły szkół ponadpodstawowych. Przedszkola: Szkoły Podstawowe: Gimnazja: Szkoły Ponadpodstawowe: - Zespół Szkół Ogólnokształcących im.
Stefana Żeromskiego
- Zespół Szkół Zawodowych
- Państwowa Szkoła Kamieniarska
Organizacje: - Szczep harcerski "Dziś-Jutro-Pojutrze" im. hm. Floriana Marciniaka
Związek Harcerstwa Rzeczypospolitej Strzegomski Szczep Drużyn Harcerskich im.Orląt Lwowskich Kościoły Miasta partnerskie SportPrzypisy Bibliografia- "Strzegom"
2001
praca zbiorowa wyd. Promocja Bydgoszcz
- "Strzegom i okolice"
1999
praca zbiorowa wyd. Promocja Bydgoszcz
- "Dolny Śląsk na weekend"
2005
Cyprian Skała, Waldemar Brygier wyd. Pascal
Bielsko-Biała
Zobacz też Linki zewnętrzne
Inne hasła zawierające informacje o "Strzegom":
Polskie zamki i twierdze
...
Międzyrzecze
wieś
w
Polsce
położona w
woj. dolnośląskim
, w
pow. świdnickim
, w
gminie Strzegom
Międzyrzecze
–
wieś
w
woj. podlaskim
, w
pow. białostockim
, w
gminie Supraśl
Międzyrzecze
...
Paleolit dolny
...
Suwerenny Rycerski Zakon Szpitalników św. Jana z Jerozolimy z Rodos i z Malty
...
Granit
...
Piryt
...
Specjalna strefa ekonomiczna
Jelcz-Laskowice
,
Kluczbork
,
Kobierzyce
,
Kościan
,
Krotoszyn
,
Namysłów
,
Nowa Ruda
,
Nysa
,
Oława
,
Praszka
,
Skarbimierz
,
Strzegom
,
Strzelin
,
Syców
,
Szprotawa
,
Śrem
,
Świdnica
,
Święta Katarzyna
,
Wiązów
,
Wołów
,
Września
,
Ząbkowice ...
Szlakiem Grodów Piastowskich
...
Północna Grupa Wojsk
Miłogostowice, Chojna 2, Bolesławiec, Brochocin, Chocianów, Chojnów, Duninów, Jawor, Krzywa, Lubin, Raszówka, Strzegom, Trzebień, Świętoszów, Jankowa Żagańska, Nowa Sól, Przemków, Strachów, Szprotawa, Żagań, Wrocław, ...
Trzebnica
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Strzegom":
Chów i hodowla zwierząt (plansza 19)
Nowa Wioska
Stadnina Koni Nowe Jankowice
Stadnina Koni Ochaby
Stadnina Koni Racot
Stadnina Koni Rzeczna
Stadnina Koni Strzegom
Stadnina Koni Walewice
...
Geologiczne dzieje Polski (plansza 3)
...
|