Kordegarda znajdująca się przy Starostwie Powiatowym. Należy do kompleksu Osady Pałacowej
Kościół pw. św. Jakuba Apostoła
Siedziba Starostwa Powiatowego – Dom Sejmikowy
Izba Historii Skierniewic, dworek należący niegdyś do Konstancji Gładkowskiej, wczesnej muzy Chopina
Zabytkowy parowóz stojący w skierniewickiej lokomotywowni
Brama parkowa. Park był miejscem wypoczynku rosyjskich carów
Ul. Sienkiewicza; lata międzywojenne, na pierwszym planie nieistniejący już budynek teatru
Zabytkowy dworzec kolejowy w Skierniewicach
Dworzec kolejowy, rok 1872
Skierniewice –
miasto
powiatowe
oraz
powiat grodzki
, położone na
Równinie Łowicko-Błońskiej
, w połowie drogi między
Warszawą
a
Łodzią
, w
województwie łódzkim
, było stolicą
województwa skierniewickiego
w latach 1975-1998
.
Według danych z 31 grudnia 2009 miasto liczyło 48 958 mieszkańców[1].
Położenie geograficzne
Miasto położone jest w
dorzeczu
Wisły
, na
Nizinie Środkowomazowieckiej
, w południowej części
Równiny Łowicko-Błońskiej
.
Skierniewice są otoczone od północy przez
Puszczę Bolimowską
, która stanowi fragment
Bolimowskiego Parku Krajobrazowego
. Fragment zachodniej granicy miasta wyznacza Las Zwierzyniec. Na południowy wschód od miasta znajduje się las w
Strobowie
i
Pamiętnej
. Wschodnia granica miasta styka się z rzeką
Rawką
.
Wysokości bezwzględne zmieniają się niewiele na obszarze miasta i wynoszą od 112 m
n.p.m.
na krawędzi Puszczy Bolimowskiej do 138 m n.p.m. w południowo-wschodnim rejonie miasta.
W Skierniewicach łączą się trasy kolejowe z
Warszawy
,
Łodzi
i
Koluszek
oraz
Kutna
i
Łowicza
.
Demografia
Stan na dzień 31 grudnia każdego roku (2003-2007), zameldowani na pobyt stały i czasowy łącznie.[2]
Historia miasta
Pierwsze pisemne świadectwa
Pierwsza pisemna wzmianka o Skierniewicach pochodzi z roku 1359. Wtedy właśnie
arcybiskup
Jarosław Bogoria
ze Skotnik przyjął w Skierniewicach księcia mazowieckiego
Siemowita III
. Książę, którego państewko obejmowało swym zasięgiem Skierniewice, potwierdził w nim arcybiskupią własność tych terenów, a mieszkańców wsi obdarzył nowymi przywilejami.
Arcybiskup
Jarosław Bogoria
był prawdopodobnie pierwszym z prymasów Polski, który na stałe przebywał w swoich siedzibach w
Łowiczu
i Skierniewicach. Za jego panowania Skierniewice i całe dobra arcybiskupie zaczęły odnotowywać rozwój ekonomiczny i szybko rozrosły się do całkiem dużej osady, którą można było przekształcić w
miasto
.
Lokacja miasta
Przywilej lokacyjny Skierniewic podpisał arcybiskup
Jan Odrowąż ze Sprowy
. Stało się to 19 lutego 1457 roku w
Uniejowie
. Do miasta wcielono nie tylko osadę Skierniewice, ale także pobliską wieś Dęba. Jan Odrowąż rozbudował i zaludnił miasto, wybudował kościół oraz wyznaczył dni targowe na każdy czwartek i sobotę (jest tak do dziś) i
jarmark
w dzień
św. Jakuba
(25 lipca)[].
Prawa miejskie
nadane przez
Odrowąża
wraz z przywilejami potwierdził w 1463 roku król
Kazimierz Jagiellończyk
.
Prymas
Jan Przerębski
(1559-1562) szczególnie przyczynił się do sławy miasta w całej
Polsce
. Założył on w Skierniewicach szkołę, której absolwenci z dobrymi skutkami studiowali później na
Akademii Krakowskiej
. Kierownictwo szkoły powierzył Benedyktowi Herbestowi, który jednak po śmierci swego protektora opuścił miasto, a szkoła zaczęła chylić się ku upadkowi.
W 1610 roku rozpoczęła się budowa pałacu arcybiskupiego. Jego budowę ukończył prymas
Wawrzyniec Gembicki
. W pałacu tym przyjmowani byli przez prymasów
królowie Polski
, a także miała miejsce siedziba sądów arcybiskupich. Pierwszym, który przyjechał do Skierniewic był
Jan Kazimierz
, poszukujący w 1652 roku schronienia przed "
morowym powietrzem
". Kiedy jednak choroba pojawiła się w mieście, przeniósł się do
Łowicza
. Na jesieni 1672 roku Skierniewice odwiedził późniejszy
król Polski
,
hetman wielki koronny
Jan Sobieski
[].
Rozwój i świetność miasta (XVIII wiek)
Pałac arcybiskupi oraz
gotycki
kościół prymasów spłonęły w pożarze na początku XVIII wieku. Pałac szybko odnowiono w 1721 roku. Jednocześnie abp
Stanisław Szembek
wybudował nowy
barokowy
kościół pw.
św. Stanisława
.
Wraz ze śmiercią króla
Augusta II Sasa
w 1733 roku rozpoczął się dla Skierniewic krótki czas świetności na politycznej mapie Polski[]. W mieście urzędował wtedy prymas
Teodor Andrzej Potocki
, który z urzędu stał się
interreksem
. Wkrótce miał sprawować ten urząd ponownie po ucieczce
Stanisława Leszczyńskiego
z kraju a przed objęciem tronu przez
Augusta III
. W ten sposób Skierniewice awansowały do miana "drugiej
stolicy
Polski".
W latach 80. XVIII w. prymas
Antoni Ostrowski
podjął decyzję o przebudowie swego pałacu oraz wybudowaniu nowego kościoła prymasowskiego pw.
św. Jakuba
na miejscu dawnego gotyckiego. Projektu podjął się nadworny architekt królewski Efraim Schroeger.
Ostatnim z prymasów, który swój urząd sprawował ze Skierniewic był
Ignacy Krasicki
. To właśnie w Skierniewicach powstawały jego
fraszki
i
bajki
. Wydawał też tu redagowaną przez siebie gazetę "Co tydzień". Rozwój miasta w XVIII wieku wiązał się z powstawaniem manufaktur
sukienniczych
.
Rozbiory Polski
W czasie
rozbiorów
Skierniewice trafiły do
zaboru pruskiego
. Prymasi stracili swoje posiadłości na rzecz
króla pruskiego
, a miasto zaczęło podupadać[].
Wojny napoleońskie
przyniosły kolejne zmiany polityczne. Skierniewice znalazły się w granicach
Księstwa Warszawskiego
, lecz po upadku
Bonapartego
znalazły się wraz z całym Księstwem we władaniu
carów Rosji
.
W roku 1867 Skierniewice otrzymały rangę
miasta powiatowego
i wraz z pobliskimi
gminami
zostały wyłączone z
powiatu rawskiego
.
W 1875 roku ukończona zostaje budowa
dworca kolejowego
Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej
. Miasto po okresie stagnacji ponownie ożywa. Rodzina carska co kilka lat przyjeżdżała do Skierniewic, które były ich miejscem odpoczynku, a okoliczne lasy były areną carskich polowań.
Skierniewice były także miejscem spotkania trzech
cesarzy
. W pałacu należącym wtedy do cara Rosji spotkali się w 1884 roku
car
Aleksander III
,
cesarz Austrii
Franciszek Józef I
i
cesarz Niemiec
Wilhelm I
. Prowadzili tam rozmowy dotyczące wzajemnych stosunków i polityki wobec polskich dążeń niepodległościowych.
W czasie przynależności Skierniewic do Rosji w mieście znajdowały się
koszary
wojskowe. Stacjonowały w nich dwa
pułki
wojsk rosyjskich
. Dla nich przede wszystkim wybudowano w pobliżu koszar
cerkiew prawosławną św. Aleksego
. Dziś jest to kościół pw.
Wniebowzięcia
Najświętszej Maryi Panny
.
I wojna światowa
Wybuch
I wojny światowej
wprowadził sporo zamieszania w mieście. W rejonie miasta toczyły się kilkutygodniowe zawzięte walki, a Skierniewice zajęli
Niemcy
(wkroczyli do miasta bez walki). 24 października 1914 roku
Rosjanie
odbili miasto, by ostatecznie wycofać się z niego w grudniu. Wtedy front ustabilizował się na linii pobliskiej rzeki
Rawki
, a walki przybrały charakter
wojny pozycyjnej
, front utrzymał się do lipca 1915. W czasie tych walk wojska niemieckie po raz pierwszy użyły
gazów bojowych
.
II Rzeczpospolita
Po zakończeniu
I wojny światowej
w 1918 roku Skierniewice ponownie zaczęły rozkwitać. Miasto należało do
województwa Warszawskiego
. W 1916 roku (jeszcze w czasie wojny) przy placu
św. Floriana
wybudowano
elektrownię
. Dostarczała ona w 1925 roku prąd do prawie 400 domów w mieście[]. Obecnie z elektrowni pozostała jedynie zabytkowa brama.
W Skierniewicach zaczęły powstawać także inne zakłady produkcyjne. Wybudowano m.in.
hutę szkła
,
fabrykę
sklejki
. W Skierniewicach umieściła swoje wydziały
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego
oraz doświadczalne gospodarstwo ogrodnicze.
W roku 1927 Skierniewice gościły prezydenta
Mościckiego
. Przyjechał on do miasta na otwarcie Domu Sejmikowego (znajdującego się między ulicami Jagiellońską i Konstytucji 3 Maja).
II wojna światowa
Skierniewice zostały zajęte przez wojska niemieckie 10 września 1939 roku i weszły pod zarząd
okupacyjny
. 1 kwietnia 1941 roku straciły miano miasta
powiatowego
i włączone zostały do powiatu
łowickiego
.
W końcu
1940
Niemcy utworzyli w mieście getto, w którym umieścili całą żydowską ludność Skierniewic oraz grupy Żydów z innych miast centralnej Polski (łącznie niemal 7000 osób). Getto uległo likwidacji na przełomie marca i kwietnia
1941
, a jego mieszkańców zmuszono do pieszego marszu do Warszawy, w trakcie którego zmarło kilkaset osób. Ogromna większość skierniewickich Żydów nie przeżyła wojny, wymordowana w obozach zagłady bądź wyniszczona ciężkimi warunkami bytowymi.
17 stycznia 1945 roku do Skierniewic wkroczyły wojska
radzieckie
. W tym samym czasie główne siły garnizonu niemieckiego ulokowanego w mieście w pośpiechu się wycofywały.
Polska Ludowa
Władze ludowe
przywróciły Skierniewicom rangę miasta powiatowego.
Skierniewice stały się ważnym ośrodkiem rozwojowym
rolnictwa
. W 1951 roku utworzono
Instytut Sadownictwa i Kwiaciarstwa
, a w 1964
Instytut Warzywnictwa
. Ważną rolę odegrał Zakład Genetyki Roślin
PAN
.
Reformą administracyjną
w 1975 roku zlikwidowano
powiat
skierniewicki, a w jego miejsce utworzono
województwo skierniewickie
. W związku z tym zapadła decyzja o rozbudowie miasta i powiększeniu liczby jego mieszkańców, które było jednym z najmniej ludnych miast wojewódzkich i zamieszkane było przez niespełna 30 tys. osób[]. Zamiar ten zamierzano zrealizować głównie poprzez zbudowanie dużego
osiedla mieszkaniowego
z
wielkiej płyty
; 1977 r. rozpoczęła się budowa
osiedla Widok
, obecnie skupiającego blisko 1/3 mieszkańców Skierniewic.
III Rzeczpospolita
Reforma administracyjna w 1999 roku zmniejszyła liczbę
województw
, a Skierniewice na prawach
powiatu grodzkiego
znalazły się w
województwie łódzkim
.
Zabytki Skierniewic
- Kamienice przy rynku miejskim z końca XIX i początku XX wieku[3].
-
Ratusz miejski
wybudowany w zwartym ciągu kamienic na miejscu dawniejszego drewnianego ratusza w
1847
roku.
- Zespół pałacowo-parkowy, w tym:
-
Kościół pw. św. Stanisława
przy ul. Rawskiej wraz z cmentarzem
św. Rocha
, wybudowany w
1720
roku, najstarszy z zachowanych obecnie kościołów w Skierniewicach.
-
Kościół pw. św. Jakuba Apostoła
przy ul. Senatorskiej, wzniesiony w
1781
na miejscu dawniejszego kościoła gotyckiego. Budynek plebanii budowany od
1924
do
1931
roku.
- Modrzewiowy dworek przy ul. św. Floriana, w latach
1879
-
1889
dom
Konstancji Gładkowskiej
, dziś Izba Historii Skierniewic.
- Budynki koszarowe
wojsk rosyjskich
z końca XIX wieku przy ul. Batorego.
- Kościół pw. Wniebowzięcia NMP na placu Jana Pawła II wzniesiony jako
cerkiew prawosławna
w latach
1909
-
1911
jako kościół garnizonowy dla stacjonujących wojsk carskich.
-
Dworzec kolejowy Skierniewice
,
Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej
, wybudowany w
1875
według planów
Jana Heuricha
w stylu gotyku angielskiego z wnętrzami
neoklasycystycznymi
.
- Kompleks
Parowozowni
przy ul. Łowickiej 1, wzniesiony w
1845
roku jako jeden z ważniejszych obiektów technicznych pierwszej na ziemiach polskich linii kolejowej:
Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej
.
- Willa Kozłowskich z
1890
roku, przebudowana w
1910
, przy ulicy Piłsudskiego. Dziś siedziba
Urzędu Stanu Cywilnego
w Skierniewicach.
- Dom Sejmikowy (siedziba
starostwa powiatowego
) przy ul. Konstytucji 3 Maja, budowany w latach
1922
-
1927
.
-
Cmentarze
:
- rzymskokatolicki św. Józefa przy ul. Kozietulskiego,
- żydowskie przy ul. Granicznej i Strobowskiej,
- wielowyznaniowy STRZELBA przy ul. Strobowskiej,
- rzymskokatolicki św. Rocha przy kościele św. Stanisława
Edukacja
- Szkoła Podstawowa nr 1 im. Henryka Sienkiewicza
- Szkoła Podstawowa nr 2 im. Tadeusza Kościuszko
- Szkoła Podstawowa nr 4 im. Marii Skłodowskiej - Curie
- Szkoła Podstawowa nr 5 im. Jana Pawła II
- Szkoła Podstawowa nr 7 im. Kornela Makuszyńskiego
- Gimnazjum nr 1 im. Szarych Szeregów
- Gimnazjum nr 2 im. Jana Pawła II
- Gimnazjum nr 3 im. Ignacego Krasickiego
- Gimnazjum im. ks. Stanisława Konarskiego
-
Liceum Ogólnokształcące im. Bolesława Prusa
- Klasyczne Liceum Ogólnokształcące im. ks. Stanisława Konarskiego
- Zespół Szkół Integracyjnych im. Marii Grzegorzewskiej w Skierniewicach (Szkoła Podstawowa nr 9 z oddziałami integracyjnymi i Gimnazjum Integracyjne)
- Zespół Szkół Zawodowych im. Józefa Piłsudskiego (nr 1)
- Zespół Szkół Zawodowych im. Wincenta Rzymowskiego (nr 3)
- Zespół Szkół nr 4
- Zespół Szkół Zawodowych nr. 2 im. chor. Józefa Paczkowskiego
-
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa
-
Wyższa Szkoła Ekonomiczno-Humanistyczna
- Centrum Edukacji Milenium
- Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia
- Samorządowa Szkoła Muzyczna II stopnia
- Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy im. Janusza Korczaka
Sport: SAS Unia Skierniewice - Piłka nożna IV liga MKS Ósemka Skierniewice koszykówka II liga
MLKS Widok Skierniewice - Piłka nożna kl. okręgowa
MLKS Wojownik Skierniewice - Judo Vis Skierniewice - siatkówka Legion Skierniewice - Tenis stołowy Ks Piątka Skierniewice - Szachy Nawa Skierniewice - Pływanie
Religia
Na terenie miasta działalność duszpasterską prowadzi
Kościół Rzymskokatolicki
oraz
Kościół Boży w Chrystusie
(Zbór Agape) -
protestancka
wspólnota o charakterze
ewangelicznym
, a także
Świadkowie Jehowy
.
Polityka
Prezydenci miasta
Miasta partnerskie
Komunikacja
Drogi przebiegające przez Skierniewice:
- krajowe
-
70
Łowicz - Bełchów - Mokra Prawa - Skierniewice - Wola Pękoszewska - Zawady.
- wojewódzkie
- Śladów - Tułowice - Konary - Sochaczew - Nowa Sucha - Bolimowska Wieś - Bolimów - Grabina - Skierniewice - Feliksów - Stare Rowiska - Byczki - Bliski Gaj - Słupia - Jeżów.
- Skierniewice - Strobów - Nowy Kawęczyn - Krzeszyn - Rawa Mazowiecka - Pukinin - Cielądz - Żdżary - Jankowice - Nowe Miasto nad Pilicą - Żdżarki.
Bibliografia
- Rys historyczny Skierniewic w 120 lat. Straż Ogniowa Ochotnicza Miasta Skierniewice. Reprint jednodniówek 1930, 1955, 1980, Skierniewice 2000
- Skierniewicki samorząd w latach 1990-2000, Skierniewice 2000,
- Program ochrony środowiska wraz z planem gospodarki odpadami dla miasta Skierniewice w latach 2004-2011, Skierniewice 2004,
[1]
Przypisy
Zobacz też
Linki zewnętrzne