Sokółka
SokółkaSokółka to
miasto
w
woj. podlaskim
,
siedziba powiatu
sokólskiego
i
gminy miejsko-wiejskiej Sokółka
, przy
drodze krajowej nr 19
[3]. Prawa miejskie nadane zostaly Sokółce w roku 1609.
W latach 1975-1998
miasto administracyjnie należało do
woj. białostockiego
. Położenie geograficzneMiasto położone jest na obszarze
Wzgórz Sokólskich
, w północnej części
Niziny Podlaskiej
, u źródeł rzeki
Sokołdy
. Przez miasto przebiega międzynarodowa trasa drogowa
droga krajowa nr
19
i kolejowa
Warszawa
–
Grodno
i dalej w kierunkach na
Wilno
,
Rygę
,
Sankt-Petersburg
,
Mińsk
i
Moskwę
. Sokółka oddalona jest o 16 km od polsko-białoruskiego przejścia granicznego w
Kuźnicy Białostockiej
[4]. Historia Początki miastaRycina Bony Sforzy z okresu, w ktorym nadany został jest dworek Sucholda, na obszarze dzisiejszej Sokółki Pierwotnie Sokółka była wsią koronną, której mieszkańcy zobowiązani byli do hodowli sokołów[5], z czym można wiązać pochodzenie nazwy miasta. W początku
XVI wieku
istniał tu dwór myśliwski Sucholda znajdujący się we władaniu królowej
Bony
, który został nadany jej przez
Zygmunta Starego
w roku
1524
wraz z rozległym obszarem od
Kowna
do
Narwi
i
Świsłoczy
, jaki wydzielił z Puszczy Grodzieńskiej[6]. W 1565 roku
Zygmunt August
ufundował w Sokółce kościół katolicki, a parafia funkcjonowała od roku 1592.[7] W latach 1586-1589 Sokółka stała się wsią targową. Prawa miejskie otrzymała ona 28 lutego
1609
od
Zygmunta III
[8]. Przed nadaniem praw miejskich do Sokółki przybyli rewizorowi królewscy Jerzy Scipion del Campo oraz Stefan Nieszkowski, którzy dokonali rozplanowania przyszłego miasta[9]. Sokółka w XVII i XVIII wiekuTablica poświęcona Antoni Tyzenhauzowi na ścianie Muzeum Ziemi Sokólskiej W roku 1652
Ludwika Maria Gonzaga
nadała parafię w Sokółce[10] trzem współpracownikom
Wincentego à Paulo
[11]. Po krótkim pobycie w mieście przeniesieni zostali jednak do
Warszawy
. W tym okresie w mieście wytapiano
rudę darniową
[12]. 29 grudnia 1698 roku August II nadał zamieszkującym Sokółkę
Żydom
przywilej wolnego handlu oraz prowadzenia szynków[13]. W roku 1717 miasto znalazło się na drodze
pocztowej
między Warszawą i
Mitawą
, a wmieście osadzono urzędników pocztowych z rodziny Michaelisów[14]. W drugiej połowie
XVIII wieku
podskarbi nadworny litewski
Antoni Tyzenhauz
sprowadził rzemieślników i rozbudował miasto, próbując dokonać przestrzennej przebudowy miasta[8]. W czasie jego administrownia dokonany został nowy podział
ekonomii
litewskich, w wyniku czego Sokółka została siedzibą guberni. Tyzenhauz na obszarze ekonomii grodzieńskiej wybudował szereg
fabryk
i
manufaktur
, które później upadły, jednak wprowadził na nowo wcześniej zniesioną
pańszczyznę
. W wyniku tego w Sokółce oraz w
Kuźnicy
i
Krynkach
pojawiły się protesty miejscowej ludności, a w latach 70. XVIII pisano
supliki
do króla. W tym czasie w mieście znajdowały się 182 domy i stacjonował w nim garnizon kawalerii narodowej[15]. Na zlecenie Tyzenhauza został wykonany przez Józefa de Sacco projekt założenia parkowo-pałacowego: "Planty Zabudowania gubernji J.K.mci Sokolskiey", zbudowano jednak tylko pałacyk gubernatora. Za to do lat 80. XVIII wieku wybudowano 12 kamienic na rynku[16]. W czasie
insurekcji kościuszkowskiej
w marcu
1794
agitację na terenie Sokółki prowadził Joachim Chreptowicz. W kwietniu tego roku stacjonujący w mieście
regiment
liczył 600 osób. Po zajęciu
Grodna
przez
Rosjan
,
9 maja
w Sokółce podpisany został przez kilkaset osób akces do powstania oraz zawiązano w nim Komisję Porządkową Powiatu Grodzieńskiego. Wydana została też specjalna odezwa do mieszkających na tych terenach Tatarów. W lipcu komisja ogłosiła Uniwersał Połaniecki[17]. Okres rozbiorówOd
1796
miasto znalazło się w
zaborze pruskim
, w prowincji
Prusy Nowowschodnie
[18]. Do czasu
Pokoju w Tylży
w roku
1807
, gdy Sokółka znalazła się w
zaborze rosyjskim
, stacjonował w niej szwadron wojsk pruskich, liczący 228 osób.[19] W latach 1792 i 1803 wybuchały pożary w wyniku których spłonęła część miasta, a w roku 1796 kościół parafialny[20]. W roku 1848 zbudowany został murowany
kościół katolicki pw. św. Antoniego
. W latach 50. XIX wieku zbudowana została
prawosławna cerkiew św. Aleksandra Newskiego
[21] oraz szkoła administracyjno-leśna i strzelecka, a w 1886 koszary. Pod koniec XIX wieku do wybuchu
I wojny światowej
w mieście stacjonował
63 Uglicki Pułk Piechoty
[22]. Od roku
1807
aż do
1975
Sokółka była miastem
powiatowym
. W
XIX wieku
była ośrodkiem targów, rzemiosła i drobnego przemysłu. Kościół Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa w Sokółce. Sokółka w czasie Drugiej RzeczypospolitejPomnik z popiersiem Józefa Piłsudskiego Od 30 kwietnia[23]
1919
Sokółka znalazła się w granicach
Polski
, jednak w okresie VII-IX 1920 zajmowana była przez wojska radzieckie podczas
wojna polsko-bolszewickiej
[24]. W lipcu 1920 roku w wyniku ostrzału artyleryjskiego część miasta została zniszczona[25]. 24 września tego roku stacjonował w mieście sztab dowodzenia
2 Armii
Wojska Polskiego
, tu także został wydany przez
Józefa Piłsudskiego
rozkaz ataku na
Lidę
[25]. 20 listopada 1996[26] odsłonięty został pomnik poświęcony bohaterom
Bitwy nad Niemnem
z tamtego okresu z popiersiem marszałka Piłsudskiego. W okresie międzywojennym miasto znane z garbarni oraz targów końskich i bydlęcych. II wojna światowa21 września
1939
roku miasto zostało zajęte przez oddziały sowieckiej 2 brygady czołgów. Do czasu zajęcia przez Niemców w
1941
Sokółka została zagarnięta przez
ZSRR
. Podczas okupacji niemieckiej w Sokółce mieścił się hitlerowski obóz pracy (3 tys. osób) i w latach 1941-1943
getto
żydowskie liczące ponad 8 tys. osób. Żydzi z getta w roku 1942 wybudowali zalew w Sokółce[27]. W czasach wojennych zginęło ok. 2 tysiące mieszkańców, zniszczono ok. 25% miasta. Okres powojennyW latach 70. XX wieku we wschodniej części miasta powstały dwa duże zakładu przemysłowe: stolarski
Stolbud
(obecnie Sokółka Okna i Drzwi) oraz Fabryka Urządzeń Mechanicznych "Spomasz"[28]. Społeczność DemografiaBudynek Sokólskiego Ośrodka Kultury W kolejnych latach Sokółka liczyła: - Przełom XVIII i XIX w. – 1124 mieszkańców (w tym 383 Żydów i 18 Tatarów)[29]
- 1945 – 4879 mieszkańców[30]
- 1987 – ok. 18 000[31]
- 2004 – 19 037
- 2008 - 18 666[32]
400-lecie miastaW 2009 roku Sokółka obchodziła 400-lecie istnienia. Z tej okazji w Sokółce zorganizowano wiele imprez z takimi gwiazdami na czele jak
Danzel
. Ponadto przed Urzędem Miejskim postawiono pomnik, upamiętniający ten jubileusz. Wyprodukowano też sokólską monetę o nazwie "Sokole". InstytucjeBudynek Muzeum Ziemi Sokólskiej Pomnik na cześć 300 lat osadnictwa tatarskiego położony w parku w centrum miasta Fundacje i stowarzyszenia- Fundacja Sokólski Fundusz Lokalny[33]
- Stowarzyszenia Na Rzecz Rozwoju Ziemi Sokólskiej "BARKA"[34]
- Stowarzyszenie Klub 4x4[35]
Kulturalne-
Muzeum Ziemi Sokólskiej
- Sokólski Ośrodek Kultury[36]
- Chór Seniorów "Sokólskie Wrzosy"[37]
- Kapela ludowa „Kapela Kundzicza”
- Klub Plastyków Amatorów
- Klub Seniora „Wrzosy”
- Nauczycielski Klub Seniora
- Zespół muzyczny „Iluzjon”[38]
- Wiejski Klub Kultury w
Starej Kamionce
- Zespół muzyczny "Lotos"
- Teatr Amatorski "Coś"
Sportowe- Klub Sportowy
Sokół Sokółka
– piłka nożna[39]
- Kolarski Klub Sportowy "Sokół" Sokółka
- Uczniowski Klub Sportowy "Batory" – sekcje: pływacka, szachowa, narciarstwa wodnego[40]
- Klub bilardowy Metal-Fach LP Pool Bilard SOKÓŁKA[41]
- Klub Jeździecki BIK[42]
- Klub Sportowy MIKOLO SOKÓŁKA – siatkówka
- OSiR SOKÓŁKA – tenis stołowy[43]
- UKS BOXING SOKÓŁKA – boks
- LUKSz ORIENT SOKÓŁKA – szachy
Imprezy cykliczne w mieście- Dni Sokółki[44].
- Letnia Akademia Wiedzy o Tatarach Polskich
- Przegląd Widowisk Pastorałkowych
- Wojewódzkie Spotkanie Rodzin Muzykujących
- Rodzinny Festyn Dobroczynny[45].
Wielokulturowość miastaZ względu na to, że miasto zamieszkują wyznawcy religii katolickiej, prawosławnej oraz islamu, poza Polakami są to
Białorusini
i
Litwini
, a w jego okolicach zamieszkują także
Tatarzy
, zyskało ono określenie stolicy polskiego orientu[4]. W mieście zaczyna się także
Szlak Tatarski
, utworzony w roku 1979 na cześć sprowadzenia na te ziemie chorągiew tatarską przez
Jana III Sobieskiego
[46]. Sokółka na dużym i małym ekranie Trylogia " U pana Boga... "W Sokółce i okolicach była kręcona większość scen całej trylogii. Ukazane w filmie obiekty które znajdują się w Sokółce: Kościół pw. św. Antoniego, plebania, ogród, wędzarnia, obiekty gospodarcze, Cerkiew pw. św. Aleksandra Newskiego i inne. Cud w Sokółce6 lutego 2010 roku w
Telewizji Polsat
został wyemitowany film dokumentalny
Faktu
dla Polsatu pt. "Cud w Sokółce". W filmie były ukazane zdarzenia, które miały miejsce
12 października
2008
w kościele pw. św. Antoniego w Sokółce. Edukacja i OświataSzkoła Podstawowa im. Adama Mickiewicza w Sokółce. Szkoły podstawowe- Szkoła Podstawowa Specjalna
- Szkoła Podstawowa nr. 1 im. Adama Mickiewicza
- Szkoła Podstawowa nr. 2 z Oddziałami Integracyjnymi
- Szkoła Podstawowa nr. 3
Gimnazja- Gimnazjum Specjalne
- Gimnazjum nr. 1 im. Jana Pawła II
- Gimnazjum nr. 2
- Gimnazjum nr. 3 Integracyjne
Szkoły ponadgimnazjalne- Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych
- Liceum Ogólnokształcące nr.1 im. Mikołaja Kopernika
- I Liceum Profilowane im. Mikołaja Kopernika
- II Liceum Profilowane im. Elizy Orzeszkowej
- III Liceum Profilowane im. Henryka Dobrzańskiego "Hubala"
- Technikum dla Dorosłych
- Technikum nr. 1
- Technikum nr. 2 im. Henryka Dobrzańskiego "Hubala"
- Zasadnicza Szkoła Zawodowa Specjalna
- Technikum Uzupełniające dla Dorosłych nr. 1
- Technikum Uzupełniające dla Dorosłych nr. 2
- Zasadnicza Szkoła Zawodowa nr. 1 im. Elizy Orzeszkowej
KomunikacjaUlica Białostocka/Droga krajowa nr. 19 w Sokółce. Po lewej stronie zabytkowe kamienice. Przez Sokółkę biegnie droga
droga krajowa nr
19
, a w przyszłości ma biec
droga ekspresowa
S19
. Oprócz tego w Sokółce początek mają
droga wojewódzka nr
673
i
droga wojewódzka nr
674
. GospodarkaBudynek firmy "Sokółka Okna i Drzwi", będącej kontynuacją działającego od lat 70. Stolbudu Miasto jest głównie ośrodkiem usługowym regionu rolniczego, ale także produkcji stolarki okiennej, importu węgla kamiennego i gazu, mrożenia owoców i warzyw czy przetwórstwa mleka. Znajdujące się większe zakłady pracy w Sokółce to: - Sokółka Okna i Drzwi
- Farmer
- Metal-Fach
- Spółdzielnia Mleczarska SOMLEK Sokółka
- Barter S.A.
- Eskimos S.A.
- Eko-Gril
Turystyka | zabytki | ZabytkiZabytkowy dom w Sokółce z 1880 roku. Dawniej plebania prawosławna. -
Kościół parafialny św. Antoniego Padewskiego
– neoklasycystyczny (ok.
1848
, rozbudowany
1901
-
1904
),
-
Cerkiew św. Aleksandra Newskiego
z
1850
-
1853
- Granitowa płaskorzeźba – Alegoria Nauki z 1933 roku znajdująca się na elewacji frontowej budynku Szkoły Podstawowej nr 1 im. Adama Mickiewicza w Sokółce
- Murowana kapliczka przy zbiegu ul. Grodzieńskiej i Kresowej w Sokółce z 1906 roku
- Przedwojenne kamienice wzdłuż ulic Białostockiej i Grodzieńskiej
- Dawna drewniana plebania prawosławna na rogu ulic Piłsudskiego i Ściegiennego z 1880 roku
| | Zabytkowa kapliczka u zbiegu ulic Grodzieńskiej i Kresowej w Sokółce z 1906 roku. |
Inne obiekty o walorach kulturowychKaplica św. Męczennicy Pawły Kuncewiczowej na cmentarzu prawosławnym w Sokółce - Kaplica św. Męczennicy Pawły Kuncewiczowej z 1900 roku[47].
-
cmentarz żydowski
z XVIII wieku
- cmentarz prawosławny z XIX wieku (dawniej katolicki)
Szlaki turystyczne-
Szlak Tatarski
- Szlak Śladami Powstania Styczniowego
- Szlak Rękodzieła Ludowego
- Szlak Dawnego Pogranicza
Inne ważne miejsca i obiekty W Sokółce- zespół boisk, korty tenisowe, kryta pływalnia, skatepark, siłownia przy OSiR, ul. Mariańska 31
- stadion miejski, ul. Mariańska / ul. Grodzieńska
- Zalew Sokólski z ośrodkiem wczasowym – akwen 20 ha z plażą, wypożyczalnia sprzętu wodnego, miejsca noclegowe, kort tenisowy, boisko do siatkówki plażowej, ul. Wodna
- kino "Sokół"
- pomnik z popiersiem
Józefa Piłsudskiego
- pomnik na cześć 300 lat osadnictwa tatarskiego (umiejscowiony w parku w centrum miasta)
- tablica poświęcona
Antoniemu Tyzenhauzowi
na ścianie
Muzeum Ziemi Sokólskiej
W najbliższych okolicach Sokółki Sąsiednie gminyGmina Sokółka sąsiaduje z
Białorusią
. Zobacz teżPrzypisy- ↑
Ludność w Sokółce
. [dostęp 31 grudzień 2009].
- ↑
Ludność w Sokółce
. [dostęp 31 grudzień 2009].
- ↑ Dorota Biziuk: Sokółka. 400-lecie miasta. Białystok: BUK, 2009, s. 6. .
- ↑ 4,0 4,1
Serwis informacyjny powiatu sokólskiego
. [dostęp 30.06.2009].
- ↑
Sokółka
w
Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich
, Tom XI (Sochaczew – Szlubowska Wola) z 1890 r.
- ↑ Leszek Postołowicz: Zarys dziejów Sokółki i okolic do 1807 roku. Sokółka: Biblioteka Publiczna w Sokółce, 2008, s. 7. .
- ↑ Leszek Postołowicz: Zarys dziejów Sokółki i okolic do 1807 roku. Sokółka: Biblioteka Publiczna w Sokółce, 2008, s. 9. .
- ↑ 8,0 8,1 Dorota Biziuk: Sokółka. 400-lecie miasta. Białystok: BUK, 2009, s. 4. .
- ↑ Leszek Postołowicz: Zarys dziejów Sokółki i okolic do 1807 roku. Sokółka: Biblioteka Publiczna w Sokółce, 2008, s. 11. .
- ↑ Leszek Postołowicz: Zarys dziejów Sokółki i okolic do 1807 roku. Sokółka: Biblioteka Publiczna w Sokółce, 2008, s. 13. .
- ↑ Dorota Biziuk: Sokółka. 400-lecie miasta. Białystok: BUK, 2009, s. 11. .
- ↑ Leszek Postołowicz: Zarys dziejów Sokółki i okolic do 1807 roku. Sokółka: Biblioteka Publiczna w Sokółce, 2008, s. 14. .
- ↑ Leszek Postołowicz: Zarys dziejów Sokółki i okolic do 1807 roku. Sokółka: Biblioteka Publiczna w Sokółce, 2008, s. 16. .
- ↑ Leszek Postołowicz: Zarys dziejów Sokółki i okolic do 1807 roku. Sokółka: Biblioteka Publiczna w Sokółce, 2008, s. 17. .
- ↑ Leszek Postołowicz: Zarys dziejów Sokółki i okolic do 1807 roku. Sokółka: Biblioteka Publiczna w Sokółce, 2008, ss. 19-21, 23. .
- ↑ Leszek Postołowicz: Zarys dziejów Sokółki i okolic do 1807 roku. Sokółka: Biblioteka Publiczna w Sokółce, 2008, ss. 21-22. .
- ↑ Leszek Postołowicz: Zarys dziejów Sokółki i okolic do 1807 roku. Sokółka: Biblioteka Publiczna w Sokółce, 2008, ss. 24-27. .
- ↑ Dorota Biziuk: Sokółka. 400-lecie miasta. Białystok: BUK, 2009, s. 12. .
- ↑ Leszek Postołowicz: Zarys dziejów Sokółki i okolic do 1807 roku. Sokółka: Biblioteka Publiczna w Sokółce, 2008, s. 28. .
- ↑ Leszek Postołowicz: Zarys dziejów Sokółki i okolic do 1807 roku. Sokółka: Biblioteka Publiczna w Sokółce, 2008, s. 29. .
- ↑ Dorota Biziuk: Sokółka. 400-lecie miasta. Białystok: BUK, 2009, s. 24. .
- ↑ Dorota Biziuk: Sokółka. 400-lecie miasta. Białystok: BUK, 2009, s. 13. .
- ↑ Jan Rećko: Józef Piłsudski w Sokółce. Bydgoszcz: Reprint, 2009, s. 7.
- ↑ Dorota Biziuk: Sokółka. 400-lecie miasta. Białystok: BUK, 2009, s. 14. .
- ↑ 25,0 25,1 Jan Rećko: Józef Piłsudski w Sokółce. Bydgoszcz: Reprint, 2009, s. 8.
- ↑ Jan Rećko: Józef Piłsudski w Sokółce. Bydgoszcz: Reprint, 2009, s. 15.
- ↑ Dorota Biziuk: Sokółka. 400-lecie miasta. Białystok: BUK, 2009, s. 20. .
- ↑ Dorota Biziuk: Sokółka. 400-lecie miasta. Białystok: BUK, 2009, s. 16. .
- ↑ Leszek Postołowicz: Zarys dziejów Sokółki i okolic do 1807 roku. Sokółka: Biblioteka Publiczna w Sokółce, 2008, ss. 28-29. .
- ↑ Dorota Biziuk: Sokółka. 400-lecie miasta. Białystok: BUK, 2009, s. 15. .
- ↑ Dorota Biziuk: Sokółka. 400-lecie miasta. Białystok: BUK, 2009, s. 17. .
- ↑
Ludność w Sokółce
. [dostęp 31 grudzień 2008].
- ↑
Fundacja Sokólski Fundusz Lokalny
. [dostęp 18 wrzesień 2010].
- ↑
Stowarzyszenia Na Rzecz Rozwoju Ziemi Sokólskiej "BARKA"
. [dostęp 18 wrzesień 2010].
- ↑
Stowarzyszenie Klub 4x4 Sokółka
. [dostęp 18 wrzesień 2010].
- ↑
Sokólski Ośrodek Kultury
. [dostęp 18 wrzesień 2010].
- ↑ Dorota Biziuk: Sokółka. 400-lecie miasta. Białystok: BUK, 2009, s. 36. .
- ↑
Serwis informacyjny Sokólskiego Ośrodka Kultury. Działalność SOK
. [dostęp 05.10.2009].
- ↑
KS Sokół Sokółka
. [dostęp 9 listopada 2009].
- ↑
Uczniowski Klub Sportowy "Batory"
. [dostęp 9 listopada 2009].
- ↑
Klub bilardowy Metal-Fach LP Pool Bilard SOKÓŁKA
. [dostęp 18 wrzesień 2010].
- ↑
Klub Jeździecki BIK
. [dostęp 18 wrzesień 2010].
- ↑
OSiR Sokółka
. [dostęp 18 wrzesień 2010].
- ↑
Portal miejski Sokółki. Kalendarz wydarzeń
. [dostęp 03.10.2009].
- ↑
Portal miejski Sokółki. Kalendarz wydarzeń
. [dostęp 03.10.2009].
- ↑ Dorota Biziuk: Sokółka. 400-lecie miasta. Białystok: BUK, 2009, ss. 11, 22. .
- ↑ Dorota Biziuk: Sokółka. 400-lecie miasta. Białystok: BUK, 2009, s. 26. .
Linki zewnętrzne
Inne hasła zawierające informacje o "Sokółka":
Suwałki
...
Żubr
...
1609
...
Północna Grupa Wojsk
Błonie - Ożarów, Ożarów, Warszawa, Mińsk Maz., Komorowo k/Ostrowii Maz., Zambrów, Białystok, Sokółka, Siedlce, Międzyrzecz Podlaski, Jarogniewice woj. poznańskie, Pniewy pow. Szamotuły, Wólka Dobrzyńska ...
Związek Miast Polskich
...
Dąbrówka
gminie Janów
Dąbrówka
-
kolonia
w
woj. podlaskim
, w
pow. sokólskim
, w
gminie Sokółka
Dąbrówka
-
wieś
w
woj. pomorskim
, w
pow. bytowskim
, w
gminie Borzytuchom
Dąbrówka
...
Województwo podlaskie
...
Bohoniki
...
Sokółka
SokółkaPanorama miastaPlac Tadeusza Kościuszki w SokółceHerbFlaga
Herb Sokółki
Flaga Sokółki
Dewiza
: Sokółka – naturalnie wielokulturowa
Województwo
podlaskie
Powiat
sokólski
Gmina
• rodzaj
Sokółka
miejsko-wiejskaZałożonoXV ...
Sokół
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Sokółka":
219. Zróżnicowanie religijne Polski (plansza 9)
...
Struktura ludności w Polsce (plansza 17)
Bohoniki i Kruszyniany, Białystok, Sokółka, Dąbrowa Białostocka
...
|