Scots (lallans, lowland scots) –
język
zachodniogermański
(
rodzina indoeuropejska
), którym posługuje się prawdopodobnie około 1,5 mln mieszkańców
Szkocji
.
Wywodzi się on z
dialektów
północnoangielskich, jest zatem bardzo blisko spokrewniony z
angielskim
. Pojawiają się jednak rozbieżne głosy co do tego, czy jest to rzeczywiście odrębny język, czy może tylko dialekt angielskiego. O jego odrębności świadczyć może jednak to, że w języku tym powstała bogata literatura szkocka oraz istnieje kilka jego dialektów. Ponadto w XIV-XVI w. był oficjalnym językiem
Królestwa Szkocji
.
Połączenie Szkocji z
Anglią
unią personalną
, a później
realną
, doprowadziło do anglicyzacji regionu i umniejszenia roli języka szkockiego. Prawdopodobnie, gdyby Szkocja zachowała swoją niezależność, można by z większą pewnością mówić o "języku szkockim", tak jak to się stało z
norweskim
, który uważano w XIX w. za dialekt
języka duńskiego
. Świadczy to o roli utrzymania państwowości w rozwoju i statusie języka. Współcześnie wielu językoznawców skłania się ku stanowisku, że "język szkocki" jest raczej grupą powiązanych ze sobą dialektów języka angielskiego.
W ostatnich latach, w związku z utworzeniem Parlamentu Szkocji, zwiększa się rola języka szkockiego.
Można wyróżnić 4 główne dialekty szkockiego:
- lallans – dialekt regionu Central Lowlands, najczęściej używany w literaturze,
- dorycki (Doric) – dialekt
Aberdeen
i północnowschodniej Szkocji,
- dialekt
Orkadów
i
Szetlandów
,
- ulsterski – dialekt potomków szkockich osadników w
Irlandii Północnej
.
Ponadto można wyróżnić kilka lokalnych odmian tych dialektów, najczęściej zanglicyzowanych form dialektu lallans, którymi mówi się w
Edynburgu
,
Glasgow
czy
Dundee
.
Obecnie z ponad 1,5 mln posługujących się tym językiem, tylko nieliczni posługują się czystym szkockim; pozostali mówią raczej mieszanką szkockiego i angielskiego.
Przykłady wyrażeń w języku szkockim:
Czy znasz tę kobietę?
- D'ye ken, hen? (dialekt z Glasgow)
- Div ye ken, quine? (dialekt dorycki)
Ciekawostka: w języku szkockim powstała powieść
Irvine'a Welsha
Trainspotting
, na podstawie której nakręcono film pod tym samym tytułem (tam jednak bohaterowie posługiwali się językiem bardziej zbliżonym do angielskiego).
Zobacz też:
język szkocki gaelicki
(= highland scots)