Starożytny Bliski Wschód - zespół
cywilizacji
starożytnych
, skupionych przede wszystkim wokół obszaru
Mezopotamii
i często (choć mylnie) do niego ograniczany; zakres procesów historycznych na terenie
Bliskiego Wschodu
w przedziale czasowym od
prahistorii
do nastania wpływów cywilizacji
antycznej
. Terytorium to uznawane jest często za kolebkę ludzkiej cywilizacji.
Terytorium Starożytnego Bliskiego Wschodu obejmuje
starożytny Egipt
, obszary wzdłuż
Morza Śródziemnego
aż do
Morza Czarnego
wraz z
Syrią
i
Palestyną
, tereny nad
Zatoką Perską
: Mezopotamię północną (
Asyrię
) i południową (
Babilonię
) oraz ziemie aż do
Kaukazu
i
Indusu
. Część historyków do Starożytnego Bliskiego Wschodu zalicza także kultury:
minojską
i
mykeńską
, czyli dzieje
Grecji
do najazdu
Ludów Morza
.
Pierwszą znaną cywilizację Starożytnego Bliskiego Wschodu, będącą równocześnie najstarszą cywilizacją świata, stworzyli
Sumerowie
na terenie Mezopotamii. W kolejnych wiekach nastąpił rozwój pierwszych państw terytorialnych
Imperium Akadyjskiego
i Egiptu. W 2 tysiącleciu przed
Chrystusem
powstały kolejne
semickie
państwa: Babilonia i Asyria, które przetrwały w swojej historii okres stary, średni i nowy. Ok. połowy 2 tysiąclecia rozwinęły się państwa indoeuropejskich
Hetytów
i
Hurytów
. Kres Starożytnego Bliskiego Wschodu w pierwszym tysiącleciu przed Chrystusem wyznaczały kolejno: upadek Asyrii pod wpływem Babilonii i
Medii
, upadek Medii, Babilonii i Egiptu pod wpływem
Persji
oraz podbój Persji przez
Aleksandra Wielkiego
.
Pojęcie "Starożytny Bliski Wschód" jest tworem
historiograficznym
, a więc stworzonym na użytek nauki historycznej oraz
dydaktyki
historii i nie było znane współczesnym ludziom.