Oblężenie Wiednia (1529) - trwające od
27 września
do
14 października
1529
r. oblężenie
Wiednia
przez armię
Turków osmańskich
, zakończone jej odstąpieniem od miasta.
Wprowadzenie
W roku
1354
Osmanowie zajęli
Gallipoli
. Do końca
XV
w ich rękach znajdowała się się większa część południowo-wschodniej Europy. Kolejnym celem było
Bizancjum
, po zdobyciu którego
Turcy
podporządkowali sobie większą część
Grecji
, a w konsekwencji
Macedonię
,
Bułgarię
,
Serbię
oraz
Hercegowinę
. Na początku XV w. Turcy kontynuowali podboje rozciągając swoje panowanie na ziemie
arabskie
i
perskie
.
Za panowania sułtana
Sulejmana I Wspaniałego
, celem Turków od roku
1520
stały się
Węgry
. W roku
1521
Osmanowie zdobyli
Belgrad
, należący wówczas do Węgier. Pięć lat później w roku
1526
doszło do decydującego starcia Turków z Węgrami pod
Mohaczem
. Król węgierski
Ludwik II Jagiellończyk
poniósł śmierć podczas bitwy, co spowodowało objęcie władzy przez arcyksięcia
Ferdynanda Austriackiego
jako
regenta
Czech
i Węgier. Objęcie władzy przez Ferdynanda było wynikiem zawartego w roku
1515
traktatu sukcesyjnego
Habsburgów
z Węgrami. Część szlachty węgierskiej stanęła w opozycji, wybierając na króla swojego kandydata
Jana Zapolyę
, księcia
Siedmiogrodu
, który oddał się pod opiekę Osmanom. W tej sytuacji doszło do wybuchu konfliktu pomiędzy Ferdynandem I a Zapolyą, co wykorzystał sułtan turecki organizując kampanię na rdzenne tereny Habsburgów. W tym czasie wojska Habsburgów zaangażowane były we
Włoszech
, walcząc z
Francuzami
w trakcie
wojny włoskiej
. Sytuacja ta była wymarzoną okazją dla Sulejmana na zaatakowanie Habsburgów.
Początek oblężenia
Sulejman zmobilizował olbrzymie siły, które wyruszyły z Konstantynopola dnia
10 kwietnia
1529
r, kierując się na Wiedeń. Po drodze dołączały się do nich liczne garnizony tureckie i węgierskie. Marsz przez Węgry przebiegał niezwykle powolnie, co było powodem braku jakiekolwiek sieci dróg i licznych deszczy, które zamieniały ziemię w błoto. Po pięciu miesiącach od chwili wyruszenia, pierwsze oddziały Osmanów (20 tys. jazdy tureckiej, tzw. akincilar) dotarły w końcu w okolice Wiednia. Siły te miały za zadanie paraliżowanie oporu miejscowej ludności cywilnej.
Dnia
23 września
pod stolice podeszły główne siły Turków, które do dnia 27 września całkowicie otoczyły miasto. Armia Osmanów liczyła ponad 200 tys. ludzi, większą cześć z nich jednak stanowiła czeladź zajmujaca się taborem. Najwartościowsza część armii liczyła około 80 tys. tureckich i 6 tys. węgierskich żołnierzy. Oprócz licznej jazdy anatolijskiej (
spahisi
), znajdowało się w niej około 20 tys. janczarów, 18 tys Serbów i Mołdawian. Fatalny stan dróg uniemożliwił Turkom transport ciężkich armat w okolice Wiednia. Na miejscu dysponowali oni zaledwie 300 lekkimi działami. Dużą rolę spełniały wielbłądy, których około 22 tys. wykorzystywano podczas marszu na austriacką stolicę Habsburgów.
Miasta bronił garnizon wojskowy, milicja miejska i setki
niemieckich
oraz hiszpańskich żołnierzy. Łącznie obrońcy dysponowali siłami 22 tys. piechoty i 2 tys. jazdy. Piechota (landsknechci) uzbrojona była w piki i arkebuzy. Żołnierze ci stosowali taktykę walk sprawdzoną podczas wojen włoskich. Przewaga oblegających była jednak widoczna a wartość obronna XIII-wiecznych murów miejskich -niewielka. W tej sytuacji Ferdynand I zwrócił się o pomoc do Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego a także do swojego brata Karola V, który jednak zaangażowany był w walki z Farncuzami we Włoszech.
Obroną Wiednia dowodzili Niklaus hrabia Salm i Wilhelm von Roggendorf. Hrabia Salm nakazał wzmocnienie murów miejskich umocnieniami ziemnymi, po czym ustanowił pozycje dla 72 dział obronnych. Wszystkie budynki znajdujące się poza murami miejskimi zostały rozebrane na rozkaz hrabiego. Miało to zapewnić wolne pole ostrzału obrońcom i uniemożliwić atakującym znalezienie schronienia. Następnie hrabia zarządził ewakuację tysięcy kobiet i dzieci, które później podczas odwrotu wpadły w ręce Osmanów. Większość z nich sprzedana została w niewolę lub zmarła zamęczona na śmierć.
Dnia
27 września
Sulejman wysłał do miasta delegację, która zażądała od obrońców miasta kapitulacji, gwarantując bezpieczęństwo garnizonowi miasta i ludności cywilnej. W oczekiwaniu na poddanie miasta Turcy rozpoczęli szturm miasta, który zakończył się niepowodzeniem. Rozpoczęły się walki o Wiedeń.
Walka w ciemnościach
Artyleria Osmanów rozpoczęła ostrzał, który okazał się nieskuteczny. Brak ciężkich dział był tu szczególnie dotkliwy. Następnie pod osłoną dział Turcy przystąpili do minowania przedmurza. Minerzy skoncentrowali swoje wysiłki na południowej bramie miasta. Po tym jak jeden z chrześcijańskich żołnierzy zbiegł z szeregów tureckich i przekazał obrońcom Wiednia plany tureckie, hrabia Salm zarządził wysłanie kontroddziału minerskiego. Ten po pewnym czasie natknął się pod ziemią na Turków. Wybuchły wówczas brutalne walki, w trakcie których nie używano broni palnej, gdyż minerzy obu stron obładowani byli prochem strzelniczym. W wyniku tych walk lepsi okazali się lepiej opancerzeni obrońcy miasta. Nie byli oni jednak w stanie zapobiec wybuchowi wszystkich min, które spowodowały liczne wyłomy w murach. W miejscach tych od razu doszło do gwałtownych walk. Obrońcy w miejscach wyłomów budowali palisady ziemne, kopali głębokie rowy i tworzyli formacje składające się z pikinierów i arkebuzerów, którzy odpierali ataki janczarów.
Szturm Osmanów
Dnia
12 października
Turcy dokonali w murach olbrzymiego wyłomu (tzw. Wyłom Sulejmana), po czym nastąpił wielki atak na miasto. Jednak i tym razem Turkom nie udało się wedrzeć do Wiednia. Straty tureckie podczas tego ataku wyniosły 1200 janczarów. Późnym wieczorem Sulejman zwołał radę wojenną. Sytuacja zaopatrzeniowa nie wyglądała najlepiej, a posiłki utknęły gdzieś po drodze. Poza tym nadchodziła zima co wykluczało dalsze oblężenie. Po raz pierwszy w historii państwa Osmanów janczarzy uzależnili dalszą służbę, od wypłaty zaległego żołdu. Mimo to jeszcze
14 października
Osmanom udało się wysadzić mury w południowej części miasta. Obrońcy ponownie ustawili w tym miejscu pikinierów, którzy krwawo odparli janczarów.
Odwrót
Po nieudanym ataku janczarzy przerwali walki, wbrew woli dowódców. Następnie wycofali się do obozu tureckiego. W nocy z 14 na 15 października nastąpił odwrót armii tureckiej. Osmanowie na miejscu pozostawili wszystko to, czego nie mogli zabrać. Na skutek wielkiego nieporządku podczas odwrotu, wielu jeńcom udało się uciec do miasta. Po rozebraniu obozu gdy Turcy rozpoczynali odwrót rankiem dnia 15 października zaczął padać śnieg. Osmanowie wycofali się do Belgradu, skąd zamierzali przeprowadzić nowy atak na Węgry. Tym razem oblegli miasto Szigetvar, które udało im się zdobyć.
Wynik
Turcy stracili pod Wiedniem prawie 20 tys. ludzi, wśród których znaczną liczbę stanowili
janczarzy
i
spahisi
. Straty obrońców miasta były zdecydowanie niższe, na skutek ran i chorób zmarło jednakże kilka tysięcy ludzi. Następstwa walk okazały się tragiczne dla okolicy miasta, która została spustoszona i wyludniona.
Literatura
- Jan N.Lorenzen: 1529- Die Belagerung Wiens. Campus Verlag, Frankfurt 2006.