Alianci II wojny światowej – nazwa krajów walczących przeciwko
państwom Osi
podczas
II wojny światowej
. W trakcie wojny dla
aliantów
stosowano także określenie "Narody Zjednoczone". Zwrot ten po wojnie został użyty dla nazwania międzynarodowej organizacji -
ONZ
, stawiającej sobie za cel zapewnienie pokoju i bezpieczeństwa na świecie.
Mapa świata z uczestnikami II wojny światowej.
Alianci
zaznaczeni są na zielono (jasnozielonym kolorem widnieją kraje, które dołączyły po
ataku na Pearl Harbor
),
siły Osi
na niebiesko, zaś neutralne na szaro.
.
Daty przyłączenia się poszczególnych krajów do koalicji
-
Polska
:
1939
,
1 września
-
Wielka Brytania
:
1939
,
3 września
, włączając:
-
Francja
:
1939
,
3 września
, włączając:
-
Australia
:
1939
,
3 września
-
Nowa Zelandia
:
1939
,
3 września
|
Nepal |
Nepal
:
1939
,
4 września
-
Związek Południowej Afryki
:
1939
,
6 września
-
Kanada
:
1939
,
10 września
-
Panama
:
1941
,
7 grudnia
-
Kostaryka
:
1941
,
8 grudnia
-
Dominikana
:
1941
,
8 grudnia
-
Salwador
:
1941
,
8 grudnia
-
Haiti
:
1941
,
8 grudnia
-
Honduras
:
1941
,
8 grudnia
-
Nikaragua
:
1941
,
8 grudnia
-
Stany Zjednoczone
:
1941
,
8 grudnia
, włączając:
-
Republika Chińska
:
1941
,
9 grudnia
(na wojnie przeciwko
Cesarstwu Japonii
od
1937
roku)
-
Gwatemala
:
1941
,
9 grudnia
-
Kuba
:
1941
,
9 grudnia
-
Czechosłowacja
(rząd emigracyjny):
1941
,
16 grudnia
-
Peru
:
1942
,
12 lutego
-
Meksyk
:
1942
,
22 maja
-
Brazylia
:
1942
,
22 sierpnia
-
Etiopia
:
1942
,
14 grudnia
-
Irak
:
1943
,
17 stycznia
(okupowany przez aliantów w
1941
roku)
-
Boliwia
:
1943
,
7 kwietnia
-
Iran
:
1943
,
9 września
(okupowany przez aliantów w
1941
roku)
-
Włochy
:
1943
,
13 października
(formalnie także członek Osi)
-
Kolumbia
:
1943
,
26 listopada
-
Jugosławia
:
1943
,
1 grudnia
-
Liberia
:
1944
,
27 stycznia
-
Rumunia
:
1944
,
25 sierpnia
(formalnie także członek Osi)
-
Bułgaria
:
1944
,
9 września
(formalnie także członek Osi)
-
San Marino
:
1944
,
21 września
-
Albania
:
1944
,
26 października
(formalnie okupowana przez
Włochy
)
-
Węgry
:
1945
,
20 stycznia
(formalnie także członek Osi)
-
Bahawalpur
:
1945
,
2 lutego
-
Ekwador
:
1945
,
2 lutego
-
Paragwaj
:
1945
,
7 lutego
-
Urugwaj
:
1945
,
15 lutego
-
Wenezuela
:
1945
,
15 lutego
-
Turcja
:
1945
,
23 lutego
-
Liban
:
1945
,
27 lutego
-
Arabia Saudyjska
:
1945
1 marca
-
Finlandia
:
1945
,
4 marca
(formalnie współwalczyła z państwami Osi, jak również z aliantami w czasie Wojny Lapońskiej)
-
Argentyna
:
1945
,
27 marca
-
Chile
:
1945
,
11 kwietnia
Historia
Mapa II wojny światowej -
alianci
zaznaczeni kolorem niebieskim i czerwonym,
kraje Osi
kolorem czarnym, zaś państwa neutralne kolorem szarym.
Chiny
W 1920 roku,
Związek Radziecki
pomógł rządowi
Kuomintangu
przeorganizować partię, przynajmniej powierzchownie, według modelu
leninizmu
. Po zjednoczeniu Chin,
Generalissimus
Czang Kaj-szek
oczyścił partię z lewicowców, a następnie odmówił połączenia się z
Komunistyczną Partią Chin
, by razem walczyć z Japończykami. Tak pozostało nawet po
incydencie mukdeńskim
, w którym to
Japonia
ustanowiła reżim marionetkowy w Mandżurii po wkroczeniu sił w 1931 roku. Antykomunistyczne kampanie Czanga kontynuowano podczas gdy on prowadził niewielkie, acz nieustające konflikty przeciw Japonii przez cały
1930
rok. W tym okresie Chiny nieustannie traciły terytoria na rzecz Japonii. Na początku 1930,
Niemcy
i
Chiny
były bliskimi partnerami w sprawach wojskowych i przemysłowych. Nazistowskie Niemcy dostarczyły dużą liczbę broni i wiedzy specjalistycznej. Podczas
incydentu na moście Marco Polo
w lipcu,
1937
, Chiny i Japonia zostały uwikłane w wojnę na szeroką skalę, która trwała do
1945
roku. Początkowo Niemcy potępiły japońskie zbrodnie wojenne w Chinach, m.in.
masakrę nankińską
w
1937
. Mimo tego Niemcy uznały, że Japonia byłaby dobrym sojusznikiem w walce przeciw Związkowi Radzieckiemu i przez to współpraca z Chinami została przerwana w maju
1938
.
Związek Radziecki
, chcąc utrzymywać Chiny w walce przeciwko Japonii, przekazywał pomoc militarną do
1941
roku, w chwili podpisania z Japonią paktu o neutralności, by przygotować się na wojnę przeciwko Niemcom.
Chociaż Chiny walczyły najdłużej ze wszystkich państw Sprzymierzonych, to oficjalnie dołączyły do koalicji po
ataku na Pearl Harbor
,
7 grudnia
.
Czang Kaj-szek
przeczuwając zwycięstwo aliantów poczekał do wejścia
Stanów Zjednoczonych
do wojny, a następnie wypowiedział wojnę Niemcom i
państwom Osi
. Jednak pomoc aliantów była niewielka, ponieważ droga łącząca
Birmę
z Chinami została zamknięta przez Japonię. Alianci ponosili serie porażek przeciw Japonii w tym teatrze działań. Koalicyjna pomoc nie docierała aż do wiosny
1945
. Ponad 1,5 miliona japońskich żołnierzy walczyło w Chinach. Oddziały, które inaczej mogłyby zostać rozmieszczone, poddały się i zawarły oddzielny pokój z Chinami.
Formowanie się koalicji
1 września
1939
roku, niemiecka inwazja na
Polskę
zapoczątkowała
II wojnę światową
. Zgodnie ze
statutem westminsterskim
(
1931
), Dominia z Brytyjskiej Wspólnoty Narodów miały prawo do neutralności; niemniej jednak,
Australia
i
Nowa Zelandia
zaakceptowały i powtórzyły brytyjską deklarację.
Nepal
, inny niezależny członek
Wspólnoty Narodów
, wypowiedział wojnę Niemcom
4 września
. Premier
Związku Południowej Afryki
,
Barry Hertzog
, odmówił wypowiedzenia wojny, prowadząc do upadku jego rządu koalicyjnego
6 września
; nowy premier, Jan Smuts wypowiedział wojnę tego samego dnia.
Kanada
wypowiedziała wojnę Niemcom
10 września
.
17 września
1939
ZSRR
dokonał
agresji na Polskę
, a
30 listopada
na
Finlandię
(
wojna zimowa
) - w obu przypadkach bez
wymaganego prawem międzynarodowym wypowiedzenia wojny
. W ciągu roku Sowieci dokonali aneksji państw bałtyckich (
Litwa
,
Łotwa
i
Estonia
) oraz części
Rumunii
-
Besarabii
. Niemiecko-sowiecki pakt został złamany przez agresję na
Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich
22 czerwca
1941
roku. Stany Zjednoczone dołączyły do koalicji po
ataku na Pearl Harbor
,
7 grudnia
1941
roku.
1 stycznia
1942
roku powstała
Deklaracja Narodów Zjednoczonych
, pod którą podpisało się 26 krajów (deklaracja ta stanowi podstawę dzisiejszej
ONZ
). Z niej wyłoniła się tzw.
wielka trójka
, w skład której wchodziła
Wielka Brytania
,
USA
i
ZSRR
. To oni przewodzili sojuszowi do końca wojny i to oni nadali kształt przyszłemu porządkowi światowemu po pokonaniu
państw Osi
.
Alianci w czasie wojny
Pierwsi alianci
Pierwszymi aliantami były państwa, które wypowiedziały wojnę hitlerowskim Niemcom na początku września 1939 roku. Były to:
Te kraje były połączone siecią wspólnych paktów obronno-wojskowych podpisanych jeszcze przed wojną. Francusko-brytyjskie przymierza:
Entente cordiale
i
Trójporozumienie
podpisane zostały w
1904
oraz
1907
roku i były aktywne przez całą I wojnę światową. Francusko-polskie przymierze zostało podpisane w
1921
. W
1927
i
1939
wprowadzono do niej poprawki. Polsko-brytyjski Wspólny Pakt Obrony, podpisany w dniu
25 sierpnia
1939
roku, zawarł obietnice wzajemnej wojskowej pomocy między narodami w razie agresji Niemiec.
Polska
nigdy oficjalnie nie poddała się
Trzeciej Rzeszy
. Polski rząd na emigracji po
1939
roku kontynuował udział Polski w II wojnie światowej. Setki tysięcy żołnierzy polskiej armii dzielnie walczyło na froncie zachodnim, jak również w okupowanej Polsce (
Armia Krajowa
). Jednakże,
Związek Radziecki
, nie uznając rządu w
Londynie
w
1943
roku zorganizował
Ludowe Wojsko Polskie
, wokół którego zbudowano powojenny rząd Polski.
Ponadto, brytyjskie, holenderskie i francuskie kolonie walczyły u boku macierzystych krajów, także podczas okupacji tych państw.
Polska
Polska nigdy oficjalnie nie poddała się Trzeciej Rzeszy.
Rząd RP na uchodźstwie
po
1939
roku kontynuował walkę z wrogiem na wszystkich frontach wysyłając setki tysięcy żołnierzy polskiej armii sformowanej we Francji i Zjednoczonym Królestwie, jak również
Armii Krajowej
w okupowanej Polsce.
Związek Radziecki
, nieuznając rządu londyńskiego w
1943
roku zorganizował
Ludowe Wojsko Polskie
pod dowództwem
Rokossowskiego
, wokół którego w
1952
roku zbudowano powojenny rząd
Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej
.
Francja
Francja podczas II wojny światowej przeżywała wiele ważnych momentów:
-
Dziwna wojna
, 1939 – 1940, po francusku drôle de guerre, albo Sitzkrieg (siedząca wojna) w Niemczech.
-
Bitwa o Francję
, maj – czerwiec
1940
, która spowodowała klęskę francuskiej armii, upadek
III Republiki Francuskiej
i utworzenie
Francji Vichy
,
- Okres
francuskiego ruchu oporu
i sił Wolnej Francji, od
1940
aż do czerwca
1944
, czyli
lądowania w Normandii
i inwazji w sierpniu na południową Francję (Operacja Dragon), które doprowadziły do wyzwolenia Paryża
25 sierpnia
1944
roku a następnie wyzwolenie całej Francji przez sojuszników.
- Utworzenie Prowizorycznego Rządu francuskiej Republiki i wojskowe działania prowadzące do reorganizacji francuskiej armii "B" w I armię francuską, a następnie wraz z sojusznikami doprowadzenie do
kapitulacji III Rzeszy
,
8 maja
1945
roku.
Brytyjska Wspólnota Narodów
Oprócz Zjednoczonego Królestwa, kilku niezależnych członków
Brytyjskiej Wspólnoty Narodów
, będących
dominiami
, wypowiedziały wojnę Niemcom oddzielnie, tego samego dnia co Wielka Brytania lub niedługo potem. Te kraje to:
Kanada
,
Australia
,
Nowa Zelandia
,
Nowa Fundlandia
(która nie była częścią
Kanady
do 1949) i
Związek Południowej Afryki
.
Indie Brytyjskie
(zawierające obszary późniejszych
Indii
,
Pakistanu
i
Bangladeszu
), a także brytyjskie terytoria zamorskie, które na całym świecie były kontrolowane politycznie przez Brytyjczyków również stawały u boku króla
Jerzego VI
. Indie poniosły 1 500 000 ofiar wśród cywilów, więcej niż sama Wielka Brytania. Z 2 500 000 żołnierzy zginęło 87 000, więcej niż jakiekolwiek inne państwo
Wspólnoty Narodów
, nie licząc samej
Wielkiej Brytanii
.
Grupa Oslo
Grupa Oslo była organizacją krajów neutralnych. W czasie wojny, czterej jej członkowie dołączyli do koalicji. Były to:
Królestwo Norwegii
,
Królestwo Holandii
,
Królestwo Belgii
i
Wielkie Księstwo Luksemburga
.
Finlandia została zaatakowana przez
Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich
30 listopada
1939
roku. Później
Finlandia
i
Dania
oficjalnie dołączyły do
paktu antykominternowskiego
.
Królestwo Szwecji
pozostało oficjalnie neutralne. W
1944
roku Finlandia była zmuszona do kapitulacji i przystąpienia do wojny po stronie
Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich
przeciwko Niemcom (tzw.
wojna lapońska
). Atak na Danię rozpoczął się
9 kwietnia
1940
roku. Duński rząd nie wypowiedział wojny. Poddał się tego samego dnia, pod warunkiem, że zatrzyma kontrolę nad sprawami wewnętrznymi. Dania nie miała rządu na emigracji. Walczyła zarówno ze Sprzymierzonymi jak i siłami Osi. Islandia i Grenlandia, które były terytoriami zależnymi od Danii, były okupowane przez aliantów przez całą wojnę. Brytyjskie siły przejęły kontrolę nad Islandią w
1940
roku zgodnie z ustawą
Lend Lease
.
Stany Zjednoczone
, mimo oficjalnej neutralności w czasie, podpisały traktat z Danią
9 kwietnia
1941
roku, dający ich siłom zbrojnym prawo do zakładania swoich baz wojskowych na
Grenlandii
. Później,
7 lipca
1941
,
USA
przejęły także kontrolę nad
Islandią
. Wyspa ta ogłosiła pełną niepodległość od Danii w
1944
roku, ale nigdy nie wypowiedziała wojny
państwom Osi
.
Portugalia
Chociaż
Portugalia
pozostawała oficjalnie neutralna, to jednak brytyjsko-portugalskie przymierze pozwoliło aliantom w czasie II wojny światowej ustanowić bazę na
Azorach
.
Portugalia
protestowała przeciwko okupacji
Timoru
przez Sprzymierzonych w
1942
roku, ale nie podjęła w tej sprawie żadnych działań. Kolonia później została zajęta przez Japonię. Timorscy i portugalscy cywile wspierali alianckich komandosów w stawianiu silnego oporu Japończykom. Podczas wojny, inna portugalska kolonia,
Makau
także została zajęta przez Japonię.
Unia Panamerykańska
Członkowie
Unii Panamerykańskiej
, którzy byli neutralni w latach 1939-41, podpisali pakt o wspólnej obronie na konferencji Ministrów Spraw Zagranicznych w Hawanie,
21
-
30 lipca
1940
roku.
Spotkanie Ministrów Spraw Zagranicznych amerykańskich Republik w Hawanie, 21-30 lipca 1940 roku.
Od lipca
1944
, do koalicji zbrojnie dołączyła
Brazylia
, wysyłając w liczbie 25,000 żołnierzy
Brazylijski Korpus Ekspedycyjny
do
Włoch
. W
1945
roku,
201 Meksykański Dywizjon Myśliwski
dołączono do
Sił Powietrznych USA
na
Dalekim Wschodzie
, podczas kampanii na
Filipinach
. Inne kraje także brały udział w wojnie, jednak w znacznie mniejszym stopniu.
Komintern
Zwolennicy socjalizmu - będąc posłuszni woli Stalina - początkowo walczyli przeciwko aliantom. Walkę przeciwko siłom Osi podjęli po 22 czerwca 1941 roku:
-
Brygady Międzynarodowe
,
- Popularny front,
- Albańska armia narodowo-liberalna,
-
Armia Ludowo-Wyzwoleńcza
,
- Grecki front narodowo-liberalny,
- Hukbalahap (armia Komunistycznej Partii Filipin),
- Malezyjska partia komunistyczna,
-
Mongolia
,
-
Ludowe Wojsko Polskie
,
-
Związek Radziecki
,
-
Viet Minh
,
-
Związek Komunistów Jugosławii
.
Karta Atlantycka
Karta Atlantycka
została zawarta
14 sierpnia
1941 roku podczas atlantyckiej konferencji przez brytyjskiego premiera
Winstona Churchilla
i prezydenta USA
Franklina D. Roosevelta
, na pokładach okrętów zakotwiczonych w Argentii (Nowa Fundlandia). Karta Atlantycka określiła wizję świata po II wojnie światowej. Do deklaracji nie przyłączyły się
Stany Zjednoczone
, zachowując status państwa neutralnego.
Postanowienia Karty Atlantyckiej:
- sygnatariusze nie będą dążyli do ekspansji terytorialnej i jakiejkolwiek innej,
- sygnatariusze nie godzą się na zmiany terytorialne państw bez ich zgody,
- uznaje się wolny dostęp do surowców i wolność handlu,
- wzywa się do przywrócenia autonomii państw, którym zabrano ją siłą,
- deklaracja dążenia do współpracy gospodarczej,
- zapowiedź ustanowienia pokoju dającego bezpieczeństwo narodom,
- deklaruje się wolność mórz i oceanów,
- wyraża się nadzieję, że narody nie będą stosować przemocy (w związku z czym należy wprowadzić system bezpieczeństwa na szeroką skalę i rozbroić narody które zagrażają pokojowi).
Karta Atlantycka była pierwszym krokiem w kierunku utworzenia
Organizacji Narodów Zjednoczonych
.
Deklaracja Narodów Zjednoczonych
Po raz pierwszy nazwę "Narody Zjednoczone" wypowiedział prezydent USA,
Franklin D. Roosevelt
. Przymierze tych narodów zostało zawarte w
Deklaracji Narodów Zjednoczonych
podpisanej
1 stycznia
1942
roku. Sojusz podpisało 26 państw:
Uwaga: W
1942
roku deklarację podpisały:
Meksyk
,
Wspólnota Narodów Filipin
i
Etiopia
; w pierwszych czterech miesiącach
1943
roku została przyjęta także przez
Irak
,
Brazylię
i
Boliwię
. W 1944 roku deklarację przyjęły
Liberia
i
Francja
, a w
1945
sygnatariuszami zostały:
Peru
,
Chile
,
Paragwaj
,
Wenezuela
,
Urugwaj
,
Turcja
,
Egipt
,
Arabia Saudyjska
,
Liban
,
Syria
oraz
Ekwador
.
Narody Zjednoczone
Karta Narodów Zjednoczonych
została podpisana
26 czerwca
1945
roku w
San Francisco
przez 50 z 51 krajów członkowskich (Polska podpisała ją dwa miesiące później) i weszła w życie 24 października tego samego roku. Przedstawiciele pięciu krajów założycielskich, mianowicie
Chiny
,
Francja
,
Związek Radziecki
,
Wielka Brytania
i
USA
wielokrotnie spotykali się podczas wojny, w celu omówienia sytuacji po zakończeniu konfliktu, m.in. w drugiej połowie 1944 roku spotkali się w Waszyngtonie, gdzie przedyskutowano zakres, cele i sposoby działania Rady Bezpieczeństwa. Pierwsze posiedzenie Rady Bezpieczeństwa nastąpiło tuż po wojnie,
17 stycznia
1946
roku.
Lista 51 sygnatariuszy karty Narodów Zjednoczonych (członkowie
Rady Bezpieczeństwa
zaznaczeni są wytłuszczonym drukiem):
Pierwsza wersja flagi ONZ wprowadzona w kwietniu 1945 roku.
Iran
29 stycznia
1942
roku,
Wielka Brytania
i
Związek Radziecki
zgodziły się zakończyć okupację
Iranu
, sześć miesięcy po zakończeniu konfliktu. Trójdzielny Pakt zmusił Iran do przyłączenia się do koalicji.
Zobacz też