Pergamon (państwo)
Pergamon (państwo)Królestwo Pergamońskie (kolor jasnozielony) i jego sąsiedzi około 200 p.n.e. Pergamon, Królestwo Pergamońskie (też Pergameńskie) – państwo
hellenistyczne
w zachodniej części
Azji Mniejszej
ze stolicą w
mieście Pergamon
, istniejące w latach
283
-
133 p.n.e.
i rządzone przez dynastię
Attalidów
. Od około
236 p.n.e.
[1] było królestwem rządzonym przez króla (
basileusa
). Historia państwaZałożycielem państwa był protoplasta rodu Attalidów
Filetajros
, który w
283 p.n.e.
opanował Pergamon, odrywając jego terytorium od państwa
Lizymacha
. Panowanie Filetajrosa oraz jego siostrzeńca i następcy
Eumenesa I
to czas walki o utrwalenie niezależności, głównie przeciwko monarchii
Seleukidów
. Następny władca Attalos I prowadził liczne wojny z krajami sąsiednimi – z
Galatami
, Seleukidami,
Macedonią
, a podstawą jego polityki stała się współpraca polityczna i militarna z
Rzymem
. Za jego czasów ma również miejsce początek intensywnego rozwoju kulturalnego i naukowego Pergamonu (założenie
Biblioteki Pergamońskiej
, działalność fundacyjna w Pergamonie i
Atenach
). Za
Eumenesa II
Pergamon stał się największym państwem w
Azji Mniejszej
, przejmując większość posiadłości seleukidzkich, utraconych przez
Syrię
w wyniku
pokoju w Apamei
w
188 p.n.e.
Polityka sojuszu z Rzymem i walki o osłabienie Seleucydów kontynuowana była także za czasów jego brata i następcy
Attalosa II
. Ostatnim władcą państwa pergamońskiego był
Attalos III
, który w pozostawionym przez siebie
testamencie
oddał królestwo Pergamonu Rzymowi, nadając jednocześnie samemu miastu Pergamon i innym zależnym
greckim
miastom status wolnego
polis
. W rezultacie tego wybuchło
powstanie Aristonikosa
, które obok charakteru antyrzymskiego przybrało również cechy rewolucji socjalnej, walki biednych przeciwko bogatym. Po stłumieniu tego powstania Rzymianie organizują z części państwa pergameńskiego swoją nową
prowincję Azję
. Przez większą część istnienia państwa podstawą jego polityki była współpraca z Rzymem. Pergamon (obok
Rodos
) był w okresie swojego istnienia najważniejszym sojusznikiem Rzymu w tym regionie, stanowiąc przeciwwagę dla wpływów seleukidzkich i macedońskich na terenach Azji Mniejszej. Pergamon jako ośrodek kultury i naukiPaństwo pergamońskie było również wielkim, ważnym hellenistycznym ośrodkiem kultury i nauki. Dwór w Pergamonie (podobnie jak dwory innych władców hellenistycznych w
Aleksandrii
i w
Antiochii
) przyciągał
literatów
,
filozofów
,
architektów
,
rzeźbiarzy
i
malarzy
oraz
rzemieślników
, stając się jednym z najważniejszych ośrodków nadających ton ówczesnej kulturze. Znajdowała się tutaj Biblioteka Pergamońska, druga co do wielkości i znaczenia (po
Aleksandryjskiej
) biblioteka w świecie greckim. Tutaj też rozwinęła się znacznie sztuka rzeźbiarska, znana nam ze słynnych rzymskich kopii rzeźb
wotywnych
Attalosa I („Umierający Gal”, „Gal zabijający żonę”) oraz równie słynnego
Ołtarza Pergamońskiego
. Działalność fundacyjna hellenistycznych władców Pergamonu nie ograniczała się jedynie do obszarów swojego państwa, ale zaznaczyła się również w Grecji właściwej, czego wyrazem były budowle postawione na
ateńskim Akropolu
i w
Delfach
. Przypisy- ↑ lub od 240 p.n.e., jak podaje: Jaczynowska M. (red.) – „Historia starożytna”, s. 379
Bibliografia- Iwaszkiewicz P., Łoś W., Stępień M. – „Władcy i wodzowie starożytności. Słownik”, WSiP, Warszawa 1998, s. 70-71, 135-136,
- Jaczynowska M. – „Historia starożytnego Rzymu”, PWN, Warszawa 1983, s. 106, 108, 110, 153,
- Jaczynowska M. (red.) – „Historia starożytna”, wyd. TRIO, Warszawa 2007, s. 379-380, 387, 389, 390, 404, 448, 451,
- Praca zbiorowa pod redakcją
Aleksandra Krawczuka
– „Wielka Historia Świata. Tom 3. Świat okresu cywilizacji klasycznych”, Oficyna Wydawnicza FOGRA, Warszawa 2005, s. 131, 223, 239, 244, 249-251, 253, 271, 276, 277, 278, 282, 292, 295, 302,
- Praca zbiorowa – „Encyklopedia sztuki starożytnej”, WaiF i Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998, s. 465-466, (PWN), (WaiF)
Inne hasła zawierające informacje o "Pergamon (państwo)":
Pęcice
...
Rodzimy Kościół Polski
...
II wiek
...
Cava de' Tirreni
...
Brescia
...
Canelli
...
Mieszko II Lambert
...
Tiumeń
...
Xiamen
...
Odense
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Pergamon (państwo)":
008c. Grecja (plansza 12)
...
218a Sprawa polska podczas II wojny światowej (plansza 11)
...
204 Kryzys europejskiej myśli demokratycznej (plansza 14)
...
|