Sobór Laterański I był IX
soborem
powszechnym
Kościoła katolickiego
, a pierwszym w historii, na którym zabrakło przedstawicieli kościołów wschodnich – całkowicie zachodnim (zwołanym za Zachodzie).
Przyczyny zwołania zgromadzenia
Sobór Laterański I miał za zadanie kontynuację reformy zapoczątkowanej przez
Grzegorza VII
. Głównymi tematami, jakimi miał on się zająć były: symonia, nieprzestrzeganie „celibatu” i problemy wynikłe z nieprzestrzegania „
celibatu
” i związane z dziedziczeniem dóbr kościelnych oraz z inwestyturą, czyli mianowaniem duchownych, zwłaszcza
biskupów
i
opatów
przez władców świeckich. Papież
Kalikst II
doszedł w tej sprawie 23 września 1122 do porozumienia z cesarzem
Henrykiem V
. Był to tak zwany
konkordat wormacki
. Celem zatwierdzenia ich porozumienia zwołano w roku 1123 sobór generalny, w którym uczestniczyło około 300
biskupów
,
opatów
i innych reprezentantów kleru z całej
Europy
. Sobór ten rozpoczął się 18 marca i trwał do 6 kwietnia tegoż roku. Trudno ustalić, kiedy uznano to zgromadzenie za sobór powszechny. Sobór odbywał się w
Rzymie
, w pałacu na
Lateranie
przyległym do
bazyliki Świętego Jana na Lateranie
, skąd wziął swoją nazwę Laterański.
Duże znaczenie dla Soboru Laterańskiego I miała poprzedzająca go cała seria
synodów
rzymskich zwoływanych od 1059 roku, które za czasów Grzegorza VII przybrały formę tak zwanych synodów postnych (od 1074 zwoływano je na początku
Wielkiego Postu
). Znaczenie dla soboru miały również
synody
zwoływane wówczas na terenie dzisiejszej północnej Italii oraz południowej
Francji
. Po soborze zaś zwołano cały szereg synodów regionalnych, których zadaniem było wprowadzenie uchwał soborowych w życie konkretnych kościołów lokalnych.
Nie zachował się autentyczny zbiór kanonów ustalonych na soborze. Najpopularniejsze jednak opracowania tegoż soboru, to wydania Alberiego, Mansiego (najpełniejszego i klasycznie używanego w Kościele) oraz Pertza. Niektóre źródła wspominają o relacji opata Sugera z Saint Denis.
Postanowienia soboru
Na soborze zatwierdzono rzeczone porozumienie między Kalikstem II i Henrykiem V (konkordat wormacki) oraz uchwalono kanony dyscyplinarne reformy Kościoła w liczbie 22. Postanowienia soboru były następujące[1]:
I.Bezwzględny zakaz wyświęcania na kapłanów, albo wynoszenia na wyższe stanowiska kogokolwiek za pieniądze (symonia).
II.Zakaz przyjmowania do Wspólnoty Kościoła przez biskupa osób
ekskomunikowanych
przez innego biskupa.
III.Zakaz
konsekracji
biskupów wybranych nie kanonicznie (inwestytura).
IV.Rozporządzenie wedle którego w zakresie sądu i władzy biskupa ma pozostawać troska o
dusze
i cały zarząd dobrami kościelnymi (inwestytura).
V.Unieważnienie święceń udzielonych przez herezjarchę Burdina (
antypapieża Grzegorza VIII
) oraz święceń udzielonych przez pseudobiskupów przez niego wyświęconych.
VI.Zasada wedle której tylko
prezbiter
może zostać
proboszczem
,
archiprezbiterem
i
dziekanem
, a
diakon
–
archidiakonem
.
VII.Całkowity zakaz obejmujący prezbiterów, diakonów i subdiakonów dotyczący pożycia z
konkubinami
i
żonami
oraz zamieszkiwania z innymi
kobietami
, z wyjątkiem tych, z którymi, jedynie ze względu na konieczność, pozwolił mieszkać
sobór nicejski
(celibat).
VIII.Zakaz zarządzania dobrami kościelnymi przez świeckich, nadto nakaz zarządzania rzeczonymi dobrami przez biskupa (inwestytura).
IX.Zakaz zawierania związków małżeńskich między krewnymi (
kazirodztwo
).
X.Obwieszczenie w którym pielgrzymującym w Hiszpanii i Jerozolimie odpuszcza się grzechy, a Kościół bierze pod opiekę ich domy, rodziny i wszystkie dobra; dalej zakaz trwonienia ich majątków; dalej zakaz dezercji tych którzy przywdziali już „płaszcze z krzyżem”.
XI.Zniesienie obyczaju wedle którego dobra zmarłych Portykanów (prawdopodobnie mieszkańcy „Leonianae civitatis”, gdzie był portyk Świętego Piotra) pozostawiających swój majątek bez spadkobierców, aby tenże majątek przejmować wbrew zamysłowi zmarłego; dalej zapis dla Portykanów nakazujący im wierność i posłuszeństwo Kościołowi.
XII.Zakaz zbierania przez świeckich
ofiar
złożonych na
ołtarzach
i
krzyżach
wszystkich kościołów; dalej zakaz fortyfikowania i poddawania pod swoje panowanie kościołów przez świeckich.
XIII.Zakaz fałszowania
pieniędzy
i wpuszczania ich w obieg.
XIV.Zakaz nękania opłatami, napadania i rabowania
pielgrzymów
.
XV.Potwierdzenie wszystkich postanowień poprzedników, biskupów rzymskich, dotyczące
pokoju, rozejmu bożego
(zakazu prowadzenia wojen w dni świąteczne) w sprawie
pożarów
oraz bezpieczeństwa dróg publicznych.
XVI.Nakaz podległości mnichów wobec biskupów, dalej zakaz odprawiania publicznie
Mszy Świętych
, nawiedzania chorych, udzielania im sakramentu namaszczenia oraz
pokuty
, udzielania publicznych pokut.
XVII.Zakaz napadania i trzymania siłą
Benevento
, miasta świętego Piotra (miasto położone na wschód od Neapolu we Włoszech, biskupstwo od I wieku, metropolia od 969 roku, w 1047 zdobyte przez Normandów i w 1052 powierzone papieżowi
Leonowi IX
).
XVIII.Nakaz ustanawiania prezbiterów przez biskupów, dalej zakaz przyjmowania
dziesięcin
i kościołów od osób świeckich (inwestytura).
XIX.Wyrażenie zgody na zobowiązania, które klasztory albo ich kościoły uczyniły od czasów papieża Grzegorza VII, dalej całkowity zakaz wchodzenia w posiadanie dóbr kościelnych lub biskupich przez opatów lub mnichów na trzydzieści lat.
XX.Orzeczenie zapewniające kościołowi, to jest zarówno ludziom, jak i posiadłościom, to znaczy duchownym, mnichom wraz z braćmi zakonnymi, wędrownym kaznodziejom oraz ich dobytkowi, bezpieczeństwa i spokoju od nękania.
XXI.Zakaz posiadania
konkubin
oraz zawierania
związków małżeńskich
przez prezbiterów, diakonów, subdiakonów i mnichów (celibat).
XXII.Unieważnienie niesprawiedliwie oddanych własności kościelnych.
Bibliografia
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Numeracja kanonów wedle: Dokumenty Soborów Powszechnych. Wydawnictwo WAM, Kraków 2007. ks. Arkadiusz Baron i ks. Henryk Pietras SJ