Par (od
łac.
par - równy) był tytułem osoby posiadającej prawo zasiadania w
Izbie Lordów
Zjednoczonego Królestwa
.
Pierwotnie był odpowiednikiem tytułu lorda. Parowie królestwa dzielili się na:
- parów świeckich - początkowo jedynie szlachta powyżej
baronetów
(a więc
baronowie
,
wicehrabiowie
,
earlowie
i
diukowie
). Po udostępnieniu tytułów urzędniczych nieszlachcicom, rozszerzono określenie parów świeckich na lordów mayorów (burmistrzów) największych miast oraz wyższych urzędników, takich jak np. Lord Kanclerz. W
Szkocji
ze względu na funkcjonowanie tytułu barona, jako właściciela feudalnej baronii nie będącej parostwem, tytuł para będący odpowiednikiem angielskiego barona określa się jako Lorda Parlamentu (Lord of Parliament) (koresponduje to z polskim podziałem na panów ziemskich będących dziedziczną szlachtą i panów ziemskich nie będących szlachtą, w okresach kiedy było to prawnie możliwe.)
- parów duchownych - należą do nich dwaj
arcybiskupi
i 24
biskupów
kościoła anglikańskiego
. Historycznie (do czasu zniesienia zakonów przez
Henryka VIII
) do tej grupy należeli
opaci
największych klasztorów.
- Parowie podzieleni są na poszczególne części królestwa, zgodnie z feudalną tradycją terytorialnej przynależności ich parostwa. Poszczególne parostwa różnią się rangą, według kolejności:
-
Parostwo Anglii
(the Peerage of England) — tytuły utworzone w Anglii przed
1707
;
-
Parostwo Szkocji
(the Peerage of Scotland) — tytuły szkockie sprzed
1707
;
-
Parostwo Wielkiej Brytanii
(the Peerage of Great Britain) — tytuły królestwa Wielkiej Brytanii utworzone między
1707
i
1801
;
-
Parostwo Irlandii
(the Peerage of Ireland) — tytuły utworzone dla królestwa Irlandii przed
1801
;
-
Parostwo Zjednoczonego Królestwa
(the Peerage of the United Kingdom) — tytuły utworzone w Zjednoczonym Królestwie.
Liczba parów wahała się pomiędzy 700-2000 osób. Liczba lordów zmniejszyła się najpierw w
1963
roku o lordów szkockich, którzy weszli do parlamentu
Szkocji
w
1997
roku oraz w
1999
roku o 92 lordów dziedzicznych niższych rangą, którzy zostali pozbawieni możliwości udziału w pracach parlamentu.
W
1958
roku po raz pierwszy w historii w Izbie Lordów zasiadły kobiety. Z kolei w
1968
roku ustawa White Paper umożliwiła na wejście do Izby Lordów 230 osobom nie będącym arystokratami, ani urzędnikami królestwa. Należą do nich między innymi zasłużeni politycy, którzy osiągnęli wiek "emerytalny" i nie mogą już zasiadać w
Izbie Gmin
We
Francji
pierwotnie tytuł para należał do bezpośredniego wasala króla francuskiego, potem określano tak członków
Izby Parów
(izby wyższej parlamentu w latach
1814
-
48
).
Również tytuł używany w tekstach łacińskich w odniesieniu do polskiej wolnej szlachty posesjonackiej. Rozszerzenie równości szlachty na ogromną ilość bezpośrednich wasali króla spowodowało, że zasiadali oni razem tylko przy wyjątkowych okazjach (jak elekcja króla). Od XV wieku szlachta wolna i posesjonacka (bo tylko ta cieszyła się paritas w praktyce, a nie tylko formalnie) poszczególnych ziem negocjuje z królem nie osobiście ale wybiera spośród siebie posłów, którzy reprezentują ją przed monarchą. Analogiczne rozwiązanie przyjęto w Akcie Unii angielsko-szkockiej z roku 1707, gdzie postanowiono, że nie wszyscy parowie Szkocji, ale właśnie tylko wybrani przez nich spośród siebie posłowie będą wysyłani do Westminsteru (co nie odbiera formalnej równości tym parom, którzy akurat nie zostają takimi posłami).
Wprowadzenie do Sejmu
Księstwa Warszawskiego
obok wybieranych spośród szlachty posłów również deputowanych wybieranych przez zamożne obywatelstwo nieszlacheckie (odpowiednik angielskiej genterii) stanowi moment dziejowy, w którym polski Sejm przestaje być systemowym odpowiednikiem angielskiej czy austriackiej Izby Panów i zaczyna się przeobrażać w stronę dzisiejszego odpowiednika angielskiej Izby Gmin. Wcześniej, na skutek odrębności rozwoju prawno-społecznego Anglii i Polski (dominacja dziedzicznej szlachty i słabość gminu w Polsce, natomiast silne wpływy gminu i ograniczenie politycznej roli dziedzicznej szlachty w Anglii) odpowiednik angielskiej Izby Gmin był w Polsce zupełnie nie do pomyślenia.
Zobacz też
Linki zewnętrzne